Με πρωτοβουλία του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Θεοσκέπαστης και του Συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας Κορωνίδος τελέστηκε την Κυριακή 11 Αυγούστου 2024 μνημόσυνο στη μνήμη του Οικουμενικού Πατριάρχη Άνθιμου Γ΄ Χωριανόπουλου, 182 χρόνια από τον θάνατό του, ιεραρχούντος του Πρωτοσυγκέλλου της Μητρόπολης Παροναξίας Πανοσιολογιώτατου πατέρα Δωρόθεου.
Στην τελετή μεταξύ άλλων παρέστησαν ο δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων Δημήτρης Λιανός και ο αντιδήμαρχος Γιάννης Βιτζηλαίος.
Ο Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος, απαντώντας με επιστολή του στην πρόσκληση του Προέδρου της Κοινότητας να παραστεί και να τελέσει το μνημόσυνο, αφού αναφέρεται στους λόγους που δεν μπορεί να παραστεί (απουσία στην Πάρο), επισημαίνει:
«Επιθυμώ να σας εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια για την αξιέπαινη πρωτοβουλία σας να προβάλετε το πρόσωπο ενός σπουδαίου και πολυπαθούς Οικουμενικού Πατριάρχου, που έλκει την καταγωγή του από το ιστορικό χωριό της Κωμιακής Νάξου και ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στα δρώμενα της εθνικής παλιγγενεσίας του 1821».
Για τη ζωή και τους εθνικούς και θρησκευτικούς αγώνες του Πατριάρχη μίλησαν ο πατέρας Δωρόθεος, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας Αντώνης Χωριανόπουλος και ο φιλόλογος και πρώην Βουλευτής Νίκος Ι. Λεβογιάννης, του οποίου την ομιλία παραθέτουμε σε σχετικό βίντεο.
Βιογραφικά στοιχεία του Οικουμενικού Πατριάρχη
1740: Από την Πελοπόννησο (Σπάρτη) φθάνει στη Νάξο κυνηγημένος από τους Τούρκους, ο Εμμανουήλ Ιωάννου Χωριανόπουλος μαζί με την οικογένειά του και εγκαθίσταται στην Τραγαία. Είναι ο παππούς του μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχη Άνθιμου Γ΄ Χωριανόπουλου.
1740: Ο πρώτος γιος του Εμμανουήλ Χωριανόπουλου Ιωάννης χειροτονείται παππάς, τοποθετείται στην ενορία της Θεοσκέπαστης Κωμιακής και εγκαθίσταται μόνιμα εκεί, όπου με τη σύζυγό του Μαρία δημιουργούν πολυμελή οικογένεια με 7 γιους και μια κόρη.
Η πολυάνθρωπη οικογένεια των Χωριανόπουλων Κωμιακής, η μόνη προερχόμενη εκ Πελοποννήσου, έδωσε στην ενορία Θεοσκέπαστης Κωμιακής 7 ιερείς, οι οποίοι την υπηρέτησαν επί μία εκατονταετία περίπου.
Τέκνο αυτής της οικογένειας είναι και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Άνθιμος Γ, «γεννηθείς εν Κορωνίδι Νάξου, εκ πατρός Πελοποννησίου».
1762 (1763): Γεννιέται ο έβδομος και τελευταίος γιος του παπα-Γιάννη Χωριανόπουλου, ο μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης Άνθιμος.
1770-1775: Τα πρώτα γράμματα διδάσκεται στην Κωμιακή και στη συνέχεια, κατά προτροπή του Μητροπολίτη Παροναξίας, φοίτησε για μικρό χρονικό διάστημα στη Σχολή του Αγίου Γεωργίου Γρόττας στη Χώρα, όπου δίδασκε ο Χρύσανθος Αιτωλός (1774-1785).
1775: Προστατευόμενος του φιλομαθούς και φιλοπρόοδου μητροπολίτη Παροναξίας Άνθιμου Βαρδή, από τα παιδικά του χρόνια αφοσιώνεται στην Εκκλησία και γίνεται υποτακτικός του Μητροπολίτη Δράμας Γρηγορίου, μετέπειτα συνοδικού στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
1789: Χειροτονείται διάκονος στο Πατριαρχείο επί Οικουμενικού Πατριάρχη Νεόφυτο Ζ΄ Σμυρναίου.
1791/15 Δεκεμβρίου: Χειροτονείται Μέγας Αρχιδιάκονος του Πατριαρχείου και του αποδίδεται το αξίωμα του Πορτάρη.
1797/5 Απριλίου: Ονομάζεται Μέγας Πρωτοσύγκελος επί Πατριαρχίας Γεράσιμου του Κύπριου και προβιβάζεται σε Πρεσβύτερο του Πατριαρχικού ναού του Αγ. Γεωργίου.
1797/16 Μαΐου: Εκλέγεται Μητροπολίτης Σμύρνης και χειροτονείται στο ναό του Αγίου Νικολάου στο Τζουμπαλί.
1797/11 Ιουνίου: Αναλαμβάνει το ποιμαντικό του έργο στην αιματοβαμμένη Μητρόπολης Σμύρνης, αφού προηγουμένως εργάστηκε για την αποκατάσταση των καταστροφών στον μητροπολιτικό ναό της Αγίας Φωτεινής στα οχλοκρατικά γεγονότα του 1797.
1797-1821/Απρίλιος: Στα 24 χρόνια που εποίμανε ο Άνθιμος τη Μητρόπολη Σμύρνης, επιτέλεσε σπουδαίο εκκλησιαστικό και πατριωτικό έργο. Ανακαίνισε ναούς, ανοικοδόμησε εκ βάθρων των ναό του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου στον Απάνω Μαχαλά της Σμύρνης. Στήριξε την Παιδεία και τα σπουδαία σχολεία της Σμύρνης, την Ευαγγελική Σχολή, το Φιλολογικό Γυμνάσιο.
1818: Μαζί με το συνάφι των βουτζάδων (βαρελοποιών) της Σμύρνης, ναξιώτες οι περισσότεροι, ανέλαβε την Επιτροπεία του σχολείου του Αγίου Ελευθερίου στο Σαγκρί Νάξου, το οποίο ίδρυσε ο φωτισμένος μοναχός Καλλίνικος Βαρβατάκης.
1821/Απρίλιος: Στη διάρκεια των διωγμών του ελληνικού πληθυσμού της Σμύρνης ο Άνθιμος συνελήφθη μαζί με πολλούς διαπρεπείς έλληνες, φυλακίστηκαν αρχικά στη Σμύρνη και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά αποφυλακίστηκαν σύντομα με την παρέμβαση επιφανών Τούρκων παραγόντων.
1821/ Οκτώβριος: Μετατίθεται στην περιφανή Μητρόπολη Χαλκηδόνος, την οποία εποίμανε μέχρι Ιανουάριο 1822.
1822/Ιανουάριος: Τις παραμονές της ελληνικής Επανάστασης ο Άνθιμος συλλαμβάνεται και πάλι από τον Σουλτάνο μαζί με άλλους Αρχιερείς και φυλακίζεται επί 7 μήνες στις πιο σκληρές φυλακές της Τουρκίας στο Μπουσταντίμασι της Κωνσταντινούπολης.
1822/27 Ιουλίου: Πεθαίνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ευγένιος Β΄
1822/30 Ιουλίου: Σε μια περίοδο κατά την οποία ο Σουλτάνος αντιμετώπιζε την εξέγερση των Ελλήνων και το φούντωμα της Επανάστασης, ο Άνθιμος εκλέγεται ψήφω κλήρου-λαού Οικουμενικός Πατριάρχης, όντας φυλακισμένος του Σουλτάνου. «Απηλευθερώθη από τα δεσμά της φυλακής και ωδηγήθη εις τα Πατριαρχεία διά να αναλάβη τον βαρύν σταυρόν της διακυβερνήσεως του θρόνου, εργασθείς εν μέσω οδυνηράς καταστάσεως, διά να κρατήση την Εκκλησίαν εις το ύψος της».
1824/9 Ιουλίου: Με απόφαση του Σουλτάνου ο Άνθιμος Γ΄ καθαιρέθηκε από τον Οικουμενικό θρόνο, αρνούμενος να υποκύψει στις απαιτήσεις του να διορίσει στην Εκκλησία της Κύπρου, κατά παράβαση της παράδοσης, νέα ηγεσία, μετά τις σφαγές των Τούρκων και ιδιαίτερα του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και όλων των μητροπολιτών. Αρνούμενος να συνεργαστεί με τον Σουλτάνο εναντίον της ελληνικής Επανάστασης, ευνοώντας την ανεξαρτητοποίηση της Σερβικής Εκκλησίας και την ανεξαρτησία της Σερβίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθαιρέθηκε κατ’ εντολή του Σουλτάνου και συνελήφθη από τους Γενίτσαρους, υποχρεώθηκε να υπογράψει την παραίτησή του και φυλακίστηκε αρχικά στην Πόλη .
Η καθαίρεση του Άνθιμου Γ΄ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις των χριστιανών στο Φανάρι, ξέσπασαν διαδηλώσεις χριστιανών και μουσουλμάνων με συνθήματα υπέρ της παραμονής του Άνθιμου στον Οικουμενικό θρόνο, που κατεπνίγησαν στο αίμα και οδήγησαν τον Σουλτάνο να σχεδιάζει την θανάτωση του Άνθιμου, την οποία τελικά δεν υλοποίησε φοβούμενος τις αντιδράσεις των ευρωπαϊκών λαών.
Αφού καθαιρέθηκε ο Πατριάρχης εκτοπίστηκε αρχικά στην Χρυσούπολη (Σκούταρι, επί της Ασιατικής πλευράς του Βοσπόρου και μετά από μερικές εβδομάδες εξορίστηκε στην Καππαδοκία και φυλακίστηκε στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Φλαβιανών της Καισαρείας, όπου παρέμεινε έγκλειστος 7 χρόνια, ασθενής και καταβεβλημένος, καθότι οι κλιματικές συνθήκες έβλαψαν την υγεία του.
1830/10 Οκτωβρίου: Ο Σουλτάνος, μετά από την πολύχρονη εξορία στην Καππαδοκία, επέτρεψε στον Άνθιμο να επιστρέψει στη Σμύρνη κοντα στον αδελφό του Νικόλαο, που ζούσε εκείνη την περίοδο εκεί.
1842/13 Αυγούστου απεδήμησε εις Κύριον. Η εξόδιος ακολουθία τελέστηκε στο ναό της Αγίας Φωτεινής και ήταν μεγαλοπρεπής, με την παρουσία του Μητροπολίτη Εφέσου. Ετάφη στον αγαπημένο του ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, όπου μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή σωζόταν και μεγάλη εικόνα του. Η μικρή περιουσία του κληροδότησε σε ναούς και ευαγή ιδρύματα της Σμύρνης.
1968/24 Οκτωβρίου: Το κοινοτικό συμβούλιο της κοινότητας Κορωνίδας Νάξου (Κωμιακή) με απόφασή του έδωσε το όνομα του Πατριάρχη στον κεντρικό δρόμο της αγοράς του χωριού.
1996: Δημοσιεύεται η πρώτη βιογραφία του στο βιβλίο μου «Κωμιακή» τ. Α΄(1995), όπου αποκαλύπτεται για πρώτη φορά και το κατά κόσμον επίθετό του «Χωριανόπουλος».
1996: Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Νάξου δόθηκε το όνομά του Πατριάρχη σε δρόμο της πόλης.
2005/14 Αυγούστου: Τελείται στην Κωμιακή το πρώτο μνημόσυνο στην επέτειο του θανάτου του.
2006/ 10 Σεπτεμβρίου: Αποκαλυπτήρια της προτομής του Οικουμενικού Πατριάρχη Άνθιμου Γ΄ Χωριανόπουλου από τον Μητροπολίτη Παροναξίας Αμβρόσιο, στην Κωμιακή.
2016/ Αύγουστος: Τελείται στην Κωμιακή μνημόσυνο στη μνήμη του.
2023: Στο περιοδικό «Ναξιακά Γράμματα» τεύχος 42/Μάρτιος 2022, δημοσιεύεται ολοκληρωμένη η βιογραφία του Άνθιμου Γ΄ με πολλά νέα στοιχεία για την εκ Κωμιακής Νάξου καταγωγή του και ιδιαίτερα για το κατά κόσμον επίθετό του «Χωριανόπουλος». Κύρια πηγή των νέων στοιχείων είναι το περιοδικό «Ιερός Πολύκαρπος» (τεύχος 139/1913) εκδιδόμενο «εν Σμύρνη» μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή, στο οποίο επιβεβαιώνεται εμμέσως πλην σαφώς και το κατά κόσμον επίθετό του «Χωριανόπουλος».
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
