Οι εθελοντές γιατροί που βοηθούν τα πιο απομονωμένα ελληνικά νησιά

Eίναι αρχές Οκτωβρίου και η κίνηση στην Αστυπάλαια έχει μειωθεί· τα πλήθη των τουριστών έχουν πλέον αποχωρήσει και το νησί επανέρχεται στους φυσιολογικούς για την εποχή ρυθμούς ζωής. Την Παρασκευή 3 Οκτωβρίου, όμως, η προσμονή για την προσγείωση της μεσημεριανής πτήσης είναι μεγάλη, καθώς μεταφέρει τους πιστούς συμπαραστάτες του νησιού: τους γιατρούς του εθελοντικού σωματείου «Διγενής Ακρίτας». Η ομάδα συστάθηκε πριν από δώδεκα χρόνια και έκτοτε έχει ταχθεί στην προσφορά ιατρικών υπηρεσιών σε όσους έχουν αδικηθεί από τις γεωγραφικές συντεταγμένες. «Ήταν η ιδέα του συναδέλφου, χειρουργού Διονύση Κουφουδάκη, ο οποίος είχε αποκτήσει εμπειρία από τη συμμετοχή του σε ιατρικές αποστολές σε όλη την Ελλάδα μέχρι το 2012», εξηγεί η σημερινή πρόεδρος, Κυριακή Καλλή, ΩΡΛ, που υπηρετεί στο νοσοκομείο του Ναυπλίου και ανέλαβε τα ηνία του σωματείου το 2019. «Στόχος μας ήταν εξαρχής να εξυπηρετούμε τις ανάγκες πληθυσμών που ζουν σε νησιά της άγονης γραμμής και δεν έχουν πρόσβαση σε μονάδες υγείας. Εξ ου και επιλέξαμε το όνομα του ξακουστού Ακρίτα».

Γέφυρα συνεργασίας

Στο σωματείο εντάχθηκαν γιατροί όλων των ειδικοτήτων, ιδιώτες ως επί το πλείστον, πάλαι ποτέ φίλοι από τα αμφιθέατρα της Ιατρικής, που σήμερα ζουν και εργάζονται σε όλη την Ελλάδα. Γύρω από αυτό το όραμα έχουν πλέον συσπειρωθεί είκοσι γιατροί και αντίστοιχος αριθμός βοηθητικού προσωπικού και παραϊατρικών επαγγελματιών. «Έχουμε μαζί μας ψυχολόγο, διασώστες, μαίες αλλά και άνθρωπο που αναλαμβάνει τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών όσο οι γονείς τους εξετάζονται», λέει με καμάρι η κ. Καλλή. Τέσσερις με πέντε φορές τον χρόνο κατεβάζουν τα ρολά στα ιατρεία τους στην Αθήνα, στο Ναύπλιο, στη Λάρισα, στην Κατερίνη, στην Ιθάκη και «παρουσιάζονται» στο λιμάνι του Πειραιά. Από εκεί συνεχίζουν για την άγονη γραμμή του Αιγαίου, έχοντας μαζί τους όσο περισσότερο εξοπλισμό δύνανται να μετακινήσουν: ακουογράφο, φορητό υπέρηχο, καρδιογράφο, φορμόλη (για λήψη δείγματος για βιοψία) κ.ά. Το πιο σημαντικό; Το κόστος της αποστολής καλύπτεται από τους ίδιους τους συμμετέχοντες.

«Έχουμε μαζί μας ψυχολόγο, διασώστες, μαίες αλλά και άνθρωπο που αναλαμβάνει τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών όσο οι γονείς εξετάζονται». -Κυριακή Καλλή, πρόεδρος «Διγενή Ακρίτα»

Στην Αστυπάλαια η ομάδα έφτασε από την πρώτη χρονιά σύστασής της και έμελλε να δημιουργήσει μια σταθερή γέφυρα συνεργασίας. «Το διάστημα 2012-15 ήταν δύσκολες οι συνθήκες στο νησί, δεν υπήρχε ούτε παιδίατρος ούτε καρδιολόγος, όλα τα περιστατικά όφειλαν να τα εξυπηρετήσουν μια γενική γιατρός και ένας αγροτικός», θυμάται η ίδια. Σήμερα, τα δεδομένα έχουν ελαφρώς βελτιωθεί: υπηρετούν τρεις ειδικευμένοι γιατροί (καρδιολόγος, παιδίατρος, γενικός γιατρός), δύο αγροτικοί και ένας τεχνολόγος, που δύναται να πραγματοποιήσει ορισμένες απεικονιστικές εξετάσεις. «Τα προβλήματα υγείας που συναντώνται εδώ συνδέονται και με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των νησιών», επισημαίνει η ίδια. «Πολλοί κάνουν καταδύσεις, ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά, με αποτέλεσμα να έχουν επιβαρύνει σημαντικά την ακοή τους». Αντίστοιχα, συχνές είναι οι παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, αλλά και τα αυτοάνοσα, τα οποία πολλές φορές συνυπάρχουν με τα ορθοπεδικά. Δεν λείπουν, βέβαια, ούτε οι αλλεργίες, παράπλευρη συνέπεια της επαφής με τη φύση και τη βλάστηση. «Ο νευρολόγος μας επισκέπτεται, επίσης, ανθρώπους που έχουν υποστεί εγκεφαλικό και δεν μπορούν να μετακινηθούν». Ο μέσος όρος ηλικίας, άλλωστε, στα ακριτικά μέρη είναι μεγάλος και συνεπώς η εξειδικευμένη φροντίδα αποτελεί πάγιο αίτημα.

Παλεύοντας με τις ελλείψεις και τη μηδενική ενημέρωση

Η απουσία συγκεκριμένων ιατρικών ειδικοτήτων έγινε ακόμα πιο εκκωφαντική στη διάρκεια του lockdown. Αν πάντοτε ήταν σύνθετο το να κανονίσει ένας νησιώτης ιατρικό ραντεβού στην Αθήνα ή στο πλησιέστερο μεγάλο νησί, εκείνη την εποχή αυτό εξελισσόταν σε μια σχεδόν αδύνατη αποστολή, καθώς και η ίδια η μετακίνηση, με πλοίο ή αεροπλάνο, είχε μεγάλο ρίσκο επιμόλυνσης με κορωνοϊό. Στη μνήμη των επισκεπτών γιατρών έχει χαραχτεί ανεξίτηλα η περιπέτεια ενός νέου ανθρώπου με υποκείμενο νευρολογικό νόσημα, που κόλλησε κορωνοϊό και είχε ραγδαία επιδείνωση. «Τον εξέτασε ο ειδικευμένος γιατρός κατ’ οίκον και αντιλήφθηκε την κρισιμότητα της κατάστασης, το οξυγόνο του είχε φτάσει 80», διηγείται η κ. Καλλή. «Έγινε αεροδιακομιδή με Super Puma και ευτυχώς τα κατάφερε». Αντίστοιχα, οι «Διγενήδες», όπως αρέσκονται να αυτοαποκαλούνται, έχουν υπάρξει αυτόπτες μάρτυρες και σε άλλα, έκτακτα συμβάντα: έμφραγμα, τροχαίο, διαβητικό κώμα. Μετά από δέκα και πλέον χρόνια, έχουν πλέον υπόψη το ιατρικό ιστορικό πολλών κατοίκων, την εμπιστοσύνη των οποίων έχουν κερδίσει με τη συνέπεια και την επιστημοσύνη τους.

Στον χάρτη των «Διγενήδων» υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου, τα οποία επισκέπτονται βάσει της εκδήλωσης ενδιαφέροντος από το κάθε νησί. Η διάθεση της εκάστοτε τοπικής κοινωνίας εκφράζεται με πολλούς τρόπους, όπως για παράδειγμα στους Λειψούς, όπου οι μαθητές του νησιού είχαν υποδεχθεί τους «Διγενήδες» χορεύοντας με τις παραδοσιακές στολές. «Ένας ακόμα σταθερός μας προορισμός είναι η Αντίπαρος, όπου έχουμε συναντήσει πολλά παραμελημένα περιστατικά, ειδικά γυναικολογικής φύσης», σχολιάζει η κ. Καλλή. «Στο νησί υπάρχει ένας γενικός γιατρός και ένας άοκνος πολιτιστικός σύλλογος· αυτοί παίρνουν την πρωτοβουλία και μας προσκαλούν». Τριήμερες ιατρικές επισκέψεις έχουν εξίσου πραγματοποιήσει στην Κίμωλο, την Κέα και την Κύθνο. «Με καταβάλλει πολύ το να βλέπω ότι οι κάτοικοι, για παράδειγμα, της Κέας, που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα, δεν έχουν επαρκή ιατρική κάλυψη», σχολιάζει από την πλευρά της η αντιπρόεδρος της ομάδας, Ουρανία Λουκά. «Τα ευρήματα που είχαμε εντοπίσει τότε σε ασθενείς, που αγνοούσαν ότι νοσούσαν, ήταν ανησυχητικά και έχρηζαν περαιτέρω διερεύνησης». Δεν είναι λίγες οι φορές, όπως σημειώνει η ίδια, που «εν έτει 2024 συναντάμε νησιώτες γονείς με μηδενική ενημέρωση για τον εμβολιασμό των παιδιών τους ή γυναίκες που δεν έχουν κάνει κανέναν γυναικολογικό έλεγχο μετά τους τοκετούς».

«Ο νησιώτης είναι πάντοτε με το ένα πόδι στο καράβι»

Η κ. Λουκά είναι παθολόγος – διαβητολόγος με έδρα την Ιθάκη, όπου έχει πρωτοστατήσει στην οργάνωση ενός συστήματος πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας. «Πριν από δέκα χρόνια πήραμε την πρωτοβουλία μαζί με τον νυν δήμαρχο να δημιουργήσουμε το Κοινωνικό Ιατρείο στην Ιθάκη», αναφέρει η ίδια, που σήμερα είναι αντιδήμαρχος. «Ήταν η εποχή της οικονομικής κρίσης, είχε διακοπεί η ακτοπλοϊκή σύνδεση με τη Σάμη και την Πάτρα, είχαμε πολλά ανεμβολίαστα παιδιά και πολλούς ανασφάλιστους ενήλικες», θυμάται. «Άπαξ και δημιουργήσαμε τις υποδομές, άρχισα να αναζητώ εθελοντές γιατρούς, οι οποίοι θα έρχονταν στην Ιθάκη να εξετάσουν τον πληθυσμό και εμείς ως δήμος θα τους καλύπταμε διαμονή και διατροφή». Κάπως έτσι έγινε η συνάντηση με τους «Διγενήδες». «Συμμερίζομαι την ανασφάλεια των νησιωτών, καθώς έχω ζήσει και έχω μεγαλώσει τα παιδιά μου στο νησί», ομολογεί. «Ο νησιώτης είναι πάντοτε με το ένα πόδι στο καράβι». Έτσι, τα μέλη του «Διγενή Ακρίτα» επισκέπτονται ανελλιπώς την Ιθάκη, όπως και άλλες κινητές ιατρικές μονάδες, αλλά και η κ. Λουκά συμμετέχει αντίστοιχα σε όλες τις αποστολές στα νησιά του Αιγαίου, μετουσιώνοντας την ευαισθησία της για τους ευάλωτους νησιωτικούς πληθυσμούς σε πράξη. «Επιστρέφω πάντα στο νησί μου με μια αίσθηση πληρότητας», καταλήγει η ίδια.

«Συναντάμε νησιώτες με μηδενική ενημέρωση για τον εμβολιασμό των παιδιών τους ή γυναίκες που δεν έχουν κάνει κανέναν γυναικολογικό έλεγχο μετά τους τοκετούς». -Ουρανία Λουκά, αντιπρόεδρος του σωματείου

Οι αποστολές των «Διγενήδων» μπορεί να ολοκληρώνονται μετά το πέρας των τριών ημερών, η προσφορά τους, όμως, συνεχίζεται όλο τον χρόνο. «Είμαστε σε ανοιχτή επικοινωνία, ζητάμε τη γνώμη των συναδέλφων άλλων ειδικοτήτων, που δεν έχουμε στο νησί», διαβεβαιώνει ο καρδιολόγος και υπεύθυνος του ιατρείου στην Αστυπάλαια, Νίκος Καλοβιδούρης, που τοποθετήθηκε στο νησί εν μέσω κορωνοϊού. Προηγουμένως είχε υπηρετήσει στην Κάλυμνο και στη Σάμο. «Κάθε χρόνο αποφασίζονται περί τις 10-15 αεροδιακομιδές από την Αστυπάλαια για επείγοντα περιστατικά», διευκρινίζει, «ωστόσο, για την τακτική παρακολούθηση των ασθενών χρειαζόμαστε τη συμβολή εθελοντών, ιδανικά ακόμα πιο συχνά, ανά δύο μήνες».

Η διαμονή των «Διγενήδων» στην Αστυπάλαια περιλαμβάνει και ευχάριστα διαλείμματα. «Αλησμόνητη μου έχει μείνει η βραδιά καραόκε αλλά και το “λαμπριάτικο” αρνάκι, που το μαγειρεύουν γεμιστό με ρύζι στον φούρνο», λέει υπομειδιώντας η κ. Καλλή, που ήδη σχεδιάζει την επόμενη αποστολή στο νησί. «Η ευγνωμοσύνη των κατοίκων με συγκινεί πάντοτε, μας υποδέχονται κατά την άφιξη και μας συνοδεύουν έως το αεροδρόμιο το βράδυ της Κυριακής». Αν, λοιπόν, στο Βυζάντιο μέλημα των ακριτών ήταν η διαφύλαξη των συνόρων, η πρόκληση με την οποία αναμετρώνται οι σύγχρονοι «Διγενήδες» είναι να εμπνεύσουν στους κατοίκους των μικρών και απομονωμένων νησιών ασφάλεια, ώστε να μην τα εγκαταλείπουν· και η παροχή ποιοτικών ιατρικών υπηρεσιών είναι το πιο πειστικό επιχείρημα.

-54 άτομα αποτελούν τον «Διγενή Ακρίτα», ανάμεσά τους γιατροί όλων των ειδικοτήτων, αλλά και διασώστες, μαίες, νοσηλεύτριες, ψυχολόγοι και βοηθητικό/διοικητικό προσωπικό.

-12 χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη δράση της ομάδας, ενώ από το 2019 που έλαβε την τωρινή της νομική μορφή, λειτουργεί ως εθελοντικό σωματείο.

-40 αποστολές έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής, με σταθερούς προορισμούς την Αστυπάλαια, την Αντίπαρο και την Ιθάκη και σε πιο αραιή βάση πολλά άλλα νησιά.

Πηγή: kathimerini.gr της Ιωάννας Φωτιάδη