Με Πιθοίγια ανοίγει την Παρασκευή η αυλαία του Διονυσιακού καρναβαλιού της Νάξου.
Όπως έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια την τελευταία Παρασκευή της Αποκριάς εκτυλίσεται δρώμενο που συνδέεται με το θεό Διόνυσο και τη μυθολογία. Μετά το γάμο του Διονύσου, την αρπαγή του από τους Τυρρηνούς Πειρατές, αλλά και τον έρωτα του Ποσειδώνα με την Αμφιτρίτη, κάτι διαφορετικό θα συμβεί φέτος…
Μια μεγάλη ομάδα (περίπου 50 άτομα) από Σάτυρους και Μαινάδες θα συνοδέψουν το θεό Διόνυσο, θα ανοίξουν τους πίθους με το καινούριο κρασί, θα προσφέρουν στο θεό Διόνυσο, θα δοκιμάσουν και οι ίδιοι, θα χορέψουν, θα παίξουν και θα τραγουδήσουν. Θα αναβιώσουν τα αρχαία Πιθοίγια που γίνονταν προς τιμή του Διονύσου κατά την αρχαία γιορτή των Ανθεστηρίων…
Πιθοίγια: Η πρώτη ημέρα των Ανθεστηρίων
Τα Πιθοίγια, είναι μέρος από την αρχαία γιορτή των Ανθεστηρίων.
Οι αρχαίοι Αθηναίοι, όπως και οι άλλοι Ίωνες, γιόρταζαν τον ερχομό της άνοιξης με μια μεγάλη γιορτή, τα Ανθεστήρια, που ήταν αφιερωμένα στο θεό Διόνυσο.
Οι εορτασμοί κρατούσαν τρεις ημέρες: από την 11η ως την 13η μέρα του Ανθεστηριώνα (ο μήνας είχε πάρει το όνομά του από τη γιορτή), μια περίοδο που αντιστοιχεί στο τέλος Φεβρουαρίου – αρχές Μαρτίου του δικού μας ημερολογίου.
Τα Ανθεστήρια είναι μία από τις αρχαιότερες λαϊκές ελληνικές γιορτές, όπου τηρούνταν παλιά παραδοσιακά έθιμα.
Ήταν μια γιορτή αφιερωμένη στην αναγέννηση της φύσης, τα λουλούδια και το κρασί, μια ευκαιρία να κάνουν δώρα στα μικρά παιδιά και να γλεντήσουν. Παράλληλα, οι αρχαίοι Αθηναίοι πίστευαν ότι τις τρεις μέρες που διαρκούσαν τα Ανθεστήρια, τα πνεύματα των νεκρών επέστρεφαν και κυκλοφορούσαν μέσα στην πόλη και με το τέλος των εορτασμών έπρεπε να τα απωθήσουν και πάλι στον Κάτω Κόσμο.
Η πρώτη μέρα της γιορτής ονομαζόταν Πιθοίγια, γιατί τότε άνοιγαν τους πίθους με το καινούργιο κρασί και όπως ταίριαζε, πρόσφεραν από αυτό πρώτα στο θεό Διόνυσο, στο εν Λίμναις ιερό του στην Αθήνα, το οποίο λειτουργούσε μόνο αυτή τη μέρα του χρόνου και καμία άλλη, αλλά και να κάνουν σπονδές προς τιμή του, έξω από το κλειστό ιερό του θεού, ευχόμενοι να καταναλώσουν αίσια την καινούρια παραγωγή του κρασιού.
Κατόπιν δοκίμαζαν οι ίδιοι το κρασί, χόρευαν και τραγουδούσαν ευχαριστώντας το θεό Διόνυσο.
Η μέρα αυτή (τα Πιθοίγια), όπως και η επόμενη, ήταν απόλυτη αργία από κάθε άλλη δραστηριότητα για όλους τους Αθηναίους, ακόμη και τους δούλους, και σε κάθε αθηναϊκό σπίτι οργανωνόταν ένα μεγάλο συμπόσιο.
Το πρωί της επόμενης ημέρας στην οποία έδιναν το όνομα Χόες (από τα αγγεία χόες που χρησιμοποιούσαν στους αγώνες ταχυποσίας), γίνονταν η πομπική είσοδος του Διονύσου στην πόλη και ο ιερός γάμος του θεού με την σύζυγο του άρχοντα βασιλιά, ο οποίος ήταν επικεφαλής του ιερατείου και όλων των θρησκευτικών αξιωματούχων της Αθήνας.
Ο θεός έμπαινε στην πόλη πάνω στο τροχοφόρο πλοίο και μαζί του Μαινάδες και σάτυροι με αυλούς. Το πλοίο και η πομπή κατευθύνονταν στο ιερό του Διονύσου όπου ο υποδυόμενος τον Διόνυσο άρχοντας, συναντούσε τη σύζυγό του μαζί με δεκατέσσερις Αθηναίες, συζύγους διακεκριμένων πολιτών τις οποίες είχε εκλέξει ο ίδιος ο άρχοντας.
Το απόγευμα των Χοών συνηθίζονταν στους δρόμους να γίνονται πειράγματα στους περαστικούς. Στο ηλιοβασίλεμα έκλειναν οι Ανθεστηριακοί πανηγυρισμοί και ξεκινούσε την σκοτεινή γιορτή που ολοκληρώνονταν την τρίτη ημέρα που είχε το όνομα Χύτροι.
Η ονομασία οφείλεται στις πήλινες χύτρες μέσα στις οποίες μαγείρευαν διάφορα δημητριακά και όσπρια, τα κόλλυβα για τις ψυχές των νεκρών, που αφιέρωναν στον χθόνιο Ερμή την ημέρα αυτή.
Τα Πιθοίγια θα αναβιώσουν στην παραλία της Νάξου στις 9:00 το βράδυ της Παρασκευής 16 Φεβρουαρίου.
