Του Νίκου Μανιού, Βουλευτή Κυκλάδων (ΣΥΡΙΖΑ)
Με αφορμή την εγγραφή της τέχνης της ξερολιθιάς στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO) έρχεται στην επιφάνεια η αναγκαιότητα της αποκατάστασης και επανακαλλιέργειας των αναβαθμίδων.
Η κατασκευή της ξερολιθιάς, στοιχείο του μεσογειακού τοπίου, συνδέεται με την παραδοσιακή οργάνωση του παραγωγικού χώρου των αγροτικών κοινοτήτων και με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε τόπου και αποτελεί παγκόσμιο σύμβολο και τεκμήριο της σχέσης μεταξύ του ανθρώπινου μόχθου και του περιβάλλοντος.
Οι ξερολιθικές κατασκευές σε όλες τις μορφές – μονοπάτια, γεφύρια, αναβαθμίδες, καλλιέργειες σε πεζούλες, απλά κτίσματα γεωργικής και κτηνοτροφικής χρήσης, κατασκευές για διαχείριση του νερού, τοίχοι αντιστήριξης, περιφράξεις, διαμόρφωση χωραφιών, κήπων, οδικά δίκτυα – συμβάλλουν στην οικολογική ισορροπία των περιοχών που μαστίζονται από την εδαφική διάβρωση και άλλες δυσμενείς κλιματικές και εδαφικές συνθήκες. Η χρήση της ξερολιθιάς στη διαχείριση των βοσκήσιμων γαιών αναδεικνύει την βαθιά γνώση των προηγούμενων γενεών στην αξία της αειφόρου ανάπτυξης.
Η αποκατάσταση υφιστάμενων ξερολιθιών και στοιχείων ξερολιθιάς στις εγκαταλελειμμένες αναβαθμίδες με χρήση παραδοσιακών τοπικών μεθόδων κατασκευής και υπαρχόντων υλικών, με σκοπό την επανακαλλιέργειά τους είναι έργο που έχει να επιδείξει οικονομικά, πολιτισμικά και οικολογικά οφέλη.
Στόχοι ενός τέτοιου έργου είναι: (1) η βιώσιμη κλιματική προσαρμογή του τοπίου, με την χρήση καλών πρακτικών και έξυπνων μεθόδων καλλιέργειας που θα αναδείξουν την σημασία των αναβαθμίδων ως «πράσινων υποδομών» ειδικότερα μέσα από τον ρόλο τους στην εξομάλυνση των ακραίων κλιματικών μεταβολών και στην βελτίωση των οικοσυστημικών δεικτών, (2) η παραγωγή τοπικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας σε αναβαθμίδες, (3) να αναδειχθεί η περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική σκοπιμότητα της αποκατάστασης και επανακαλλιέργειας εγκαταλειμμένων αναβαθμίδων, (4) να παραχθούν κλιματικώς έξυπνα και υψηλής προστιθέμενης αξίας αγροδιατροφικά προϊόντα, καθετοποιημένης παραγωγής με την δημιουργία τοπικών ομάδων γεωργών που με τη συνεργασία με τις επιχειρήσεις στο χώρο της αγροδιατροφής, της εστίασης και του τουρισμού θα συμβάλλει στην βιωσιμότητα και την εξέλιξη του έργου και (5) να γίνεται συστηματική εκπαίδευση των ενδιαφερόμενων μέσω σεμιναρίων και πρακτικών εργαστηρίων για την αποκατάσταση και την καλλιέργεια των αναβαθμίδων και μεταφορά της γνώσης μέσω λειτουργίας δικτυακής πλατφόρμας για την παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης καθώς επίσης και παραγωγής οδηγού καλής πρακτικής με κατευθυντήριες γραμμές για την λειτουργική αποκατάσταση των αναβαθμίδων και την εφαρμογή κλιματικά έξυπνης καλλιέργειας σε αυτές.
Τα είδη των καλλιεργειών που θα χρησιμοποιηθούν θα επιλεγούν με βάση το έδαφος και το μικροκλίμα της περιοχής, δίνοντας έμφαση σε καλλιέργειες που είναι προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό της χρήσης των εκάστοτε περιοχών. Τέτοιες καλλιέργειες μπορεί να είναι ο πολλαπλασιασμός επιλεγμένων τοπικών ποικιλιών, είδη φυτών για τον εμπλουτισμό μελισσότοπων και φυτοφρακτών, σιτηρά και ψυχανθή.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων απαιτείται η συνεργασία και ο συντονισμός των εμπλεκόμενων υπουργείων ώστε να καταρτιστεί ένα εθνικό σχέδιο δράσης για την αποκατάσταση και επανακαλλιέργεια εγκαταλελειμμένων αναβαθμίδων. Γι’ αυτό θα πρέπει να συσταθεί από τα συναρμόδια υπουργεία μία ευρεία ομάδα ειδικών επιστημόνων, όπου μέσα σε σαφώς οριζόμενο χρονικό διάστημα, θα εκπονήσει το εθνικό σχέδιο δράσης.
