Οι μόσκαροι της Νάξου τη φετινή Αποκριά (Αποκλειστικό)

Σήμερα, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, την Τυρινή, είθισται να αναβιώνουν διάφορα αποκριάτικα έθιμα ανά την Ελλάδα. Να μεταμφιέζονται άνθρωποι. Να παρελαύνουν άρματα και διασκεδαστικές φιγούρες. Να κυριαρχεί η λατινοαμερικάνικη μουσική, εκτοπίζοντας τη δική μας μουσικοχορευτική παράδοση, με τα θυμόσοφα, αλληγορικά, περιπαιχτικά και ατίθασα λόγια των στίχων. Να ξεφαντώνει ο κόσμος.

Η σάτιρα (ο γέλως και ο κατάγελως, κατά τους αρχαίους Έλληνες) δοκιμάζει και τα ακραία όριά της. Εξάλλου, οι τραγοπόδαροι και κερασφόροι Σάτυροι ακολουθούν και τον νάξιο Διόνυσο σε αυτή τη λάγνα και ακόλαστη κραιπάλη του. Παράδοση γενεών. Κυτταρική κληρονομιά. Εξώσμωση στο σήμερα από τα ανθεκτικά στοιχεία του χθες.

Παρωδία, διακωμώδηση, γελοιοποίηση, σκώμμα, στην υπηρεσία του βασιλιά Καρνάβαλου («μη λες πως θάν’ καλύτερος ο νυν από τον τέως..», στιχουργεί ο Βάρναλης, αλλά όχι γι’ αυτόν τον βασιλιά). Υπάρχουν πανάρχαιες, αρχαϊκές παραδοσιακές μεταμφιέσεις και σύγχρονες, που εκφράζουν την κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική και πολιτική κατάσταση και επικαιρότητα. Η μεταμφίεση είναι ψυχισμός πάνω απ’ όλα, ανεξάρτητα από τα λαογραφικά και κοινωνικοανθρωπολογικά συγκείμενα. Εκφράζει ψυχικά σε ένα βαθμό και τον μεταμφιεζόμενο και αυτόν που τον συμβουλεύει ή του υποβάλει πώς να μεταμφιεστεί. Πώς βλέπει κανείς τον Εαυτό του και τον Άλλο σε ένα διαφορετικό, υποκριτικό ρόλο. Ή μήπως πολλές φορές η πραγματικότητα είναι αυτή που μεταμφιέζεται τις Αποκριές, που ωραΐζεται στην καθημερινή ζωή με τον καθωσπρεπισμό και την υποκρισία;

Υπάρχει η ψυχολογία των αρχαιοπρεπών Απόκρεω, της Αποκριάς, της μεταμφίεσης. Η στολή που επιλέγουμε δεν είναι θέμα τύχης ή αισθητικής, αλλά προϊόν μιας υποσυνείδητης ανάγκης. Μια υπενθύμιση των τρόπων με τους οποίους οχυρωνόμαστε πίσω από ρόλους και μηχανισμούς άμυνας, αποκρύπτοντας ή αποκαλύπτοντας καθημερινά διάφορες μορφές του εαυτού μας.

Σήμερα θα δούμε πώς σατιρίζουν οι «κάτω» τους «πάνω», ο λαός την εξουσία, κεντρική και τοπική, αλλά και την κοινωνία και τις συμπεριφορές μας, αν βέβαια ευρηματικά πρόσωπα λειτούργησαν ανεξάρτητα και εμπνευσμένα, με αίσθηση του χιούμορ και της πραγματικότητας, χωρίς αβαρίες και βάρη. Αν κρίνουμε από τη μονοπώληση των δρώμενων από τους υπερτιμημένους και κακοποιημένους επιστημονικά κορδελάτους της Δυτικής Νάξου, δεν είναι καλά τα σημάδια. Είναι λάθος-δημοτικό και πολιτισμικό- η κατεύθυνση και χρηματοδότηση των δημοτικών εκδηλώσεων κατ’ εξοχήν στην… επίπεδη Νάξο, ενώ οι Βόρειοι είναι κυρίως εκείνοι που ξέρουν παραδοσιακά να γλεντούν, να επινοούν, να δημιουργούν, να τηρούν αποκριάτικα έθιμα και γλέντια, να αποκρεύουν. Δεν είναι μόνο οι κουδουνάτοι και η λαγάνα! Και η τοπική κοινωνία των βορεινών χωριών, όσο και αν συρρικνώνεται, αψηφά την εξουσία και τα τερτίπια της, αυτό-οργανώνεται και τιμά τον κοινοτικό ρόλο της, που βέβαια δεν είναι αυτός του κομπάρσου του χωραΐτικου καρναβαλιού.

Ένας τακτικός και φανατικός αναγνώστης μας, έμπειρος καρναβαλιστής, ουσιαστικά πολιτικοποιημένος, γνώστης της κίνησης της τοπικής κοινωνίας και λάτρης της latin and traditional folk music, απογοητευμένος, όμως, από τις περισσότερες ναξιακές Αποκριές και τα θέματά τους, μας έστειλε μια άποψη ομολογουμένως πρωτότυπη, πρωτόφαντη: αν ερωτηθούν οι παραδοσιακοί και σύγχρονοι ήρωες και ηρωΐδες της Αποκριάς πώς θάθελαν να ντυθούν τη μέρα που όλοι τούς μιμούνται, τι θα απαντούσαν;

Ποιος θα ήθελε να ντυθεί τί σε ένα μασκέ πάρτι ή στην παρέλαση της παραλίας;