*Του Νίκου Λεβογιάννη (Φιλόλογος, π. βουλευτής)
Μανώλης Γλέζος o αιώνιος έφηβος 1922-2020 – ΝΑ ΜΗ ΣΒΗΣΟΥΝ ΤΑ ΚΑΝΤΗΛΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ
Από σήμερα ο Μανώλης Γλέζος βρίσκεται εκεί πάνω στο πάνθεο των ηρώων της πατρίδας, των ηρώων του κόσμου, ανάμεσα στους συντρόφους του, τους συναγωνιστές του, για τους οποίους έλεγε πως ζούσε, για να κάνει πράξη τα δικά τους όνειρα, για τα οποία εκείνοι θυσιάστηκαν.
Η αγωνία κι οι αγώνες του όλη του τη ζωή ήταν αυτό που ο ίδιος έλεγε και έγραφε:
«Η ΣΤΕΡΝΗ μου εξομολόγηση είναι: Να μη δολοφονηθούν κι οι μνήμες, να μη σβήσουν τα καντήλια της μνήμης. Να μην ξεχαστούν οι μνήμες της Αντίστασης, να μη δολοφονήσουν με τη λήθη τους μάρτυρες που εκτελέστηκαν, που δολοφονήθηκαν, που πέθαναν από τα βασανιστήρια, να μην εξοντώσουν τις μνήμες»
Την ώρα π’ ασπρίζουν τα κύματα τη θάλασσα
κι οι ναυτικοί ψάχνουν να ’βρουν το πάνορμο λιμάνι
τότες λύνω τις πριμάτσες
κι ανοίγομαι στο πέλαος.
Στ’ ακρόπλωρο κατάρτι
ο θαλασσομάχος
ανοίγει δρόμο
μέσα στη μάνητα και στην αντάρα
της άγνοιας και του μίσους.
Ως την ευδία του θανάτου
θ’ αγωνίζομαι να ματίσω
τα σπασμένα κουπιά της απελπισίας
τρελός λαμνοκόπος της μέρας
κωπηλάτης του χρόνου
ερέτης του αιώνα
λάμνω να μη σκεπάσει η λήθη με λάσπη
τις μνήμες του χρέους…
γράφει σ’ ένα του ποίημα.
Μανώλης Γλέζος
• O Μανώλης Γλέζος γεννήθηκε στ’ Απεράθου της Νάξου στις 9 Σεπτεμβρίου 1922. Ήταν γιος του δημοσιογράφου Νίκου Γλέζου και της δασκάλας Ανδρομάχης Ναυπλιώτη. Έχασε τον πατέρα του σε ηλικία 2 ετών από πνευμονία. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στο χωριό, ως το 1935 που μετακόμισε με την οικογένειά του στην Αθήνα, στον Βοτανικό, φοίτησε στο γυμνάσιο και το 1940 πέτυχε στην Εμπορική σχολή Αθηνών (ΑΣΟΕΕ).
• Μαθητής Γυμνασίου δημιούργησε αντιφασιστική ομάδα (1939) για την αποτίναξη της δικτατορίας του Μεταξά.
• Την περίοδο της ναζιστικής κατοχής (1941-1944) ανέπτυξε έντονη και πολυποίκιλη απελευθερωτική δράση (δημοσιογράφος, οργανωτής, πολεμιστής), μέσα από τις απελευθερωτικές οργανώσεις των νέων (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ και ΕΠΟΝ), συνελήφθη πολλές φορές από τον κατακτητή (Μάρτης 1942, Απρίλης 1943, Φλεβάρης 1944), φυλακίστηκε, βασανίστηκε σκληρά και αρρώστησε με φυματίωση βαρύτατης μορφής. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1944, ένα μήνα πριν την απελευθέρωση, δραπέτευσε από τις φυλακές. Η απελευθέρωση της Αθήνας τον βρήκε βαριά άρρωστο με φυματίωση.
• Τη νύχτα της 30 προς 31 Μαΐου 1941 μαζί με τον Απόστολο Σάντα κατέβασαν από τον ιστό της στην Ακρόπολη τη γερμανική πολεμική σημαία, τη σβάστικα. Την 1η και 2α Ιουνίου η γερμανική στρατιωτική διοίκηση με ανακοίνωσή της, που δημοσιεύτηκε στις Αθηναϊκές εφημερίδες και καταδίκασε ερήμην σε θάνατο τους άγνωστους δράστες.
• Στις 25 Μαρτίου 1945, ο ελληνικός λαός και ολόκληρη η ανθρωπότητα, πληροφορήθηκαν ποιοι ήταν οι δυο άγνωστοι ήρωες εκείνης της αποκοτιάς. Ο Μανώλης Γλέζος, με συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» και ο Λάκης Σάντας στην «Ελευθερία» μίλησαν για πρώτη φορά για το γκρέμισμα της σβάστικας από την Ακρόπολη.
• Μετά την απελευθέρωση εργάστηκε στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» ως συντάκτης και από τον Αύγουστο 1947 ως το κλείσιμό της ως αρχισυντάκτης.
• Από το 1948 (3 Μαρτίου) και μέχρι τη δικτατορία του 1967 συνελήφθη και παραπέμφθηκε σε δίκες 28 φορές, κατηγορούμενος για αδικήματα τύπου, για κατασκοπία, ως κομμουνιστής με το περιβόητο Ζ΄ ψήφισμα.
• Δυο φορές καταδικάστηκε σε θάνατο από ελληνικά στρατοδικεία, τον Οκτώβρη 1948 για αδικήματα τύπου και στις 21 Μαρτίου 1949 για παράβαση του Γ’ Ψηφίσματος. Οι έντονες διαμαρτυρίες του Ελληνικού Λαού και της Διεθνούς Κοινής γνώμης απέτρεψαν την εκτέλεσή του και το 1950 οι θανατικές ποινές μετατράπηκαν σε ισόβια.
• Στις εκλογές της 9ης Σεπτεμβρίου 1951, όντας φυλακισμένος, εκλέχτηκε Βουλευτής Αθηνών με την ΕΔΑ και κήρυξε 12ήμερη απεργία πείνας με αίτημα την αποφυλάκιση των 10 εκλεγέντων Βουλευτών της ΕΔΑ, που ήταν εξόριστοι ή φυλακισμένοι. Την απεργία σταμάτησε,της όταν άφησαν ελεύθερους τους 7 από τους 10 βουλευτές, όχι όμως τον ίδιο. Η εκλογή τους στη συνέχεια ακυρώθηκε από το εκλογοδικείο. Όταν αποφυλακίστηκε εκλέχτηκε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής Δ.Ε. της ΕΔΑ.
• Στις 5 Δεκεμβρίου 1958 συνελήφθη και πάλι με την κατηγορία της κατασκοπίας, που σήμαινε καταδίκη σε θάνατο. Σώθηκε από το εκτελεστικό απόσπασμα χάρη στις τεράστιες κινητοποιήσεις του Ελληνικού Λαού και την ισχυρή αντίδραση διεθνούς κοινής γνώμης. Προσωπικότητες όπως ο Πάπας, ο Πρόεδρος Ντε Γκώλ, ο οποίος τον χαρακτήρισε ως τον πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης, η Ελεονώρα Ρούσβελτ, πολλές κυβερνήσεις και ηγέτες κρατών, διεθνείς οργανισμοί, το Κομμουνιστικό κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης, και η ηγεσία της ΕΣΣΔ, ενώ τότε εκδόθηκε από τη Σοβιετική Ένωση γραμματόσημο με το πρόσωπο του Μανώλη Γλέζου (1959), άσκησαν αφόρητη πίεση στην κυβέρνηση Παπάγου. Με εισήγηση του Υπουργού Συντονισμού Σπ. Μαρκεζίνη και τη στήριξη των Υπουργών Παν. Κανελλόπουλου και Γεωργ. Ράλλη, η κυβέρνηση αποφάσισε την απονομή χάρης στον Γλέζο. Το στρατοδικείο μετέτρεψε την κατηγορία περί κατασκοπίας και καταδίκασε τον Γλέζο σε 5 χρόνια φυλακή (16 Ιουλίου 1954), του απονεμήθηκε στη συνέχεια χάρη και αποφυλακίστηκε στις 15η Δεκεμβρίου 1962.
• Στο μεταξύ στις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961 εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών με την ΕΔΑ.
• Στις 21 Απριλίου 1967 με την επιβολή της δικτατορίας ο Γλέζος συνελήφθη και πάλι μαζί με τους άλλους δημοκρατικούς πολιτικούς ηγέτες, κρατήθηκε στο Γουδί, στο Πικέρμι στη Γενική Ασφάλεια, για να εξοριστεί στη Γυάρο, στο Παρθένι Λέρου και στον Ωρωπό, απ’ όπου απελευθερώθηκε το 1971. Την 1η Οκτωβρίου 1967 πέθανε η μητέρα του Ανδρομάχη (Μάχη), αλλά η χούντα δεν του επέτρεψε να παραστεί στην κηδεία της.
• Ο Γλέζος καταδικάστηκε 28 φορές για την πολιτική του δράση, από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο. Παρέμεινε στις φυλακές 11 χρόνια και 5 μήνες και στην εξορία τέσσερα χρόνια και 6 μήνες, συνολικά 16 χρόνια.
• Με την πτώση της δικτατορίας το 1974, εργάστηκε για την ανασυγκρότηση της ΕΔΑ, της οποίας εκλέχτηκε Γραμματέας ως το 1985 και Πρόεδρος, από το 1985 έως το 1989.
• Ως συνεργαζόμενος με το ΠΑΣΟΚ εκλέχτηκε Βουλευτής Αθήνας το 1981, Ευρωβουλευτής το 1984, Βουλευτής Πειραιά το 1985.
• Στις δημοτικές εκλογές του 1986 εκλέχτηκε Πρόεδρος της Κοινότητας Απεράθου Νάξου, το χωριό που γεννήθηκε, όπου εισήγαγε το θεσμό της “Άμεσης Δημοκρατίας”, έθεσε τις βάσεις διοίκησης της Κοινότητας με λαϊκές συνελεύσεις, ίδρυσε μουσεία (γεωλογικό, λαογραφικό, φυσικής ιστορίας, εικαστικών τεχνών), υδρολογική σχολή, πνευματικό κέντρο, βιβλιοθήκη στη μνήμη του αδελφού του Νίκου (1965) με πάνω από 20.000 βιβλία, κατασκεύασε φράγματα ανάσχεσης των νερών των χειμάρρων, για την ενίσχυση του υδροφόρου ορίζοντα με εντυπωσιακά αποτελέσματα, οργάνωσε διεθνή συνέδρια. Επέστρεψε στην κεντρική πολιτική σκηνή και εκλέχτηκε, δραστηριοποιήθηκε πολιτικά στον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ της Αριστεράς και της Προόδου και στα 93 του χρόνια εκλέχτηκε Ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ.
• Το 2002 εκλέχτηκε Νομαρχιακός σύμβουλος Αττικής – Πειραιά ως επικεφαλής του συνδυασμό «Ενεργοί Πολίτες» και το 2010 δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Πάρου επικεφαλής του συνδυασμού «κίνηση Ενεργών Πολιτών».
• Στις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 και της 17ης Ιουνίου 2012 εκλέχτηκε Βουλευτής Επικρατείας με τον ΣΥΡΙΖΑ και στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου 2014 Ευρωβουλευτής με τον εκπληκτικό αριθμό των 464.000 ψήφων και τον Ιούλιο του 2015 παραιτήθηκε.
• Ο Μανώλης Γλέζος υπήρξε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Οργανώσεως Δημοσιογράφων, μέλος του Προεδρείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και μέλος του Προεδρείου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης.
• Τιμήθηκε το 1958 με το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας, το 1959 με το χρυσό μετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης και το 1963 με το χρυσό Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη.
• Δημοσιογράφος μάχιμος, αρθρογραφούσε σε εφημερίδες και περιοδικά από το 1942 μέχρι πρόσφατα, το 1981 επανεξέδωσε την εφημερίδα «Κυκλαδικά Νέα» , που είχε εκδώσει το 1924 ο πατέρας του, ενώ συνέγραψε πάνω από 20 βιβλία, τα περισσότερα από τα οποία έχουν εκδοθεί: “Η ιστορία του βιβλίου” (1974), “Από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία” (1974), “Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη γλώσσα” (1977), «Βίγλα μνήμης» (1981), “Η συνείδηση της πετραίας γης” (1997) «Ύδωρ, Αύρα, Νερό» (2001), «Ο άνθρωπος και η φύση» (2002), «Εθνική Αντίσταση 1940-1945» (2006), «Και ένα Μάρκο να ήταν» (2012), «Νέκυαι Ωδαί» (2013),»Στα Κυκλαδονήσια Η αίσθηση στο φως» (2015), «Ακρωνύμια» (2017).
• Έχει ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης 26 δήμων ανά την Ελλάδα, Επίτιμος Πρόεδρος της Επιτροπής Μελέτης και Αξιοποίησης του έργου της ΕΠΟΝ (Ε.Μ.Α.Ε.Ε.), Πρόεδρος της Επιτροπής Συμπαράστασης στον Αγώνα του Λαού των Σαχράουι και του Απελευθερωτικού Μετώπου POLISSARIO. Βρέθηκε στο πλευρό λαών και διεθνών κινημάτων όπως των Παλαιστινίων, των Κούρδων, των Τούρκων πολιτικών κρατουμένων, των Κυπρίων, των Σαχράουι, των Αρμενίων, των Σέρβων, των Άγγλων ανθρακωρύχων, των Ιρακινών στη Βαγδάτη, στη Γένοβα εναντίον της νέας τάξης πραγμάτων.
• Μέχρι το θάνατό του παρέμεινε Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ίδιου και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.
• Το 1986 η Ελληνική Γεωλογική Εταιρία, τον ανακήρυξε Επίτιμο Μέλος της, για την προσφορά του στο περιβάλλον και στις γεωεπιστήμες.
• Το 1997 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα.
• Ανακηρύχτηκε Επίτιμο Μέλος: της Ελληνικής Εταιρείας Υδάτινων πόρων (1994), της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης (1995), Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών (1996), Επίτιμος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ/νικης, (2001), Επίτιμο μέλος των γεωλόγων-μεταλλειολόγων της Κύπρου (1996), Επίτιμο μέλος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (2002), Επίτιμος Διδάκτορας του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου (2003).
• Το 2001 τιμήθηκε με το Αργυρό μετάλλιο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών.
• Το 2006 η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε μαζί με τον Απόστολο Σάντα με το χρυσό μετάλλιο.
• Το 2008 το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών τον ανακήρυξε Επίτιμο Διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής, για τη συμβολή του στις έρευνες στον τομέα της Γλωσσολογίας.
Ο Μανώλης Γλέζος, έφυγε στο ταξίδι για την αιωνιότητα, πάνω στ’ ακρόπλωρο κατάρτι, θαλασσομάχος ατρόμητος, μέσα στη μάνητα και στην αντάρα της άγνοιας και του μίσους. παλεύοντας μέσα στο θαλασσομάνι για να ματίζει τα σπασμένα κουπιά της απελπισίας. Αισιόδοξος, χαμογελαστός, ανθρώπινος, σαν τρελός λαμνοκόπος, σαν κωπηλάτης του χρόνου, σαν ερέτης πάνω σε τριήρη μυθικής ναυμαχίας, συνεχίζει κωπηλατεί, για να κρατήσει αναμμένα τα καντήλια της μνήμης και του χρέους.
Ο Μανώλης Γλέζος φεύγει στο ταξίδι της αιωνιότητας αποχαιρετώντας τους χωριανούς του με στίχους, όπως εκείνοι μόνο ξέρουν να μιλούν αναμεταξύ τους.
Γεια και χαρά σας Χωριανοί,
Να νταντουλήσομε τον βάλτο κινήσαμε
Και ν’ αποθέξομε στη στράτα
Τον πόνο τον πικρό.
Ξυπνάτε οι μεροκοιμησιάρηδες.
Βάλτ’ ένα χέρι από καρδιάς.
Στο μπρόβγαλμα ανεμένει μας
Η μέρα ν’ η γλυκιά.
Θωρείτε τα κοπέλια
Πώς αγναδιάζουσι αμπρουστά;
Αλέστα και φωνάζουσί μας.
Γι’ αυτά αγωνίστηκε και πάλεψε στη ζωή του, ο Μανώλης Γλέζος, αυτά δίδαξε και θα διδάσκει στους λαούς
Αυτός, ο Μοναδικός και Ξεχωριστός,
Πανανθρώπινο σύμβολο
του Αγωνιστή,
του Δασκάλου
του Ανθρώπου.
