Του Νίκου Λεβογιάννη Φιλόλογου, πρώην Βουλευτή
Στις 13 Οκτωβρίου και μέχρι τις 15 Οκτωβρίου 1944 (σαν σήμερα), τμήματα του ιερού λόχου (Α’ μοίρα) σε συνεργασία με ομάδα του ΕΑΜ, του στρατιωτικού συνδέσμου(που τον αποτελούσαν μόνιμοι και έφεδροι αξιωματικοί), και πολλούς ντόπιους κατοίκους, απελευθερώνουν την Νάξο ύστερα από τριήμερο σκληρό αγώνα με τους Γερμανούς και συλλαμβάνουν 69 αιχμαλώτους.
Της «μάχης της Νάξου» προηγήθηκαν συγκλονιστικά γεγονότα καθ’ όλο το 1944, που είχαν μετατρέψει τα νησιά και ιδιαίτερα τη Νάξο σε εμπόλεμη ζώνη.
14.1.1944: Συμμαχικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν γερμανικά πλοία στο λιμάνι της Πάρου. Λόγω του σφοδρού ανέμου μία αεροτορπίλη αστόχησε και έπεσε στον χώρο της Εκατονταπυλιανής μέσα στο κελί όπου στεγαζόταν η Β΄ τάξη του δημοτικού σχολείου. Την ώρα εκείνη λειτουργούσε το σχολείο και ήταν γεμάτο μαθητές. Σκοτώθηκαν η δασκάλα Ειρήνη Κονδύλη και δύο μαθητές, ενώ πολλοί άλλοι τραυματίστηκαν.
31.1.1944: Γερμανικό μεταγωγικό αεροπλάνο εκτελεί αναγκαστική προσγείωση στην πλαγιά του βουνού Μαυρομάρι Νάξου στην τοποθεσία Περούλη πάνω από τον Σταυρό Κεραμωτής. Οι δεκαεπτά αιχμάλωτοι Ιταλοί που επιβαίνουν διασώζονται.
5.3.1944: Αγγλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν τη Νάξο. Προκλήθηκαν ζημιές σε δύο ιστιοφόρα πλοία.
13.3.1944: Συμμαχικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν μέσα στο λιμάνι της Νάξου δύο εξοπλισμένα γερμανικά ιστιοφόρα, τα οποία μεταφέρουν καύσιμα και τρόφιμα. Το ένα βυθίστηκε και το άλλο τυλίχτηκε στις φλόγες. Οι γερμανοί κατάφεραν να σβήσουν τη φωτιά και άρχισαν να συλλέγουν όσα από τα τρόφιμα μπορούσαν, τα οποία μετέφεραν και απέθεταν στην παραλία της πόλης. Οι κάτοικοι που είχαν συγκεντρωθεί εκεί επιχείρησαν να πάρουν μερικά τρόφιμα, αλλά ο γερμανός στρατιώτης που τα φρουρούσε έριξε με το όπλο του εναντίον του πλήθους με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας πολίτης.
19.3.1944: Τέσσερα αγγλικά μαχητικά βομβαρδίζουν θέσεις των Γερμανών στη Νάξο.
1.4.1944: Συμμαχικά αεροπλάνα βάλουν εναντίον γερμανικού καϊκιού φορτωμένου με βαρέλια βενζίνης, το οποίο έχει προσαράξει από τις 26 Μαρτίου στη θαλάσσια περιοχή τηςΜικρής Βίγλας (Ορκός) στις νοτιοδυτικές ακτές της Νάξου. Πολλά βαρέλια πήραν φωτιά. Ο βομβαρδισμός συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα με αποτέλεσμα να καούν όλα τα βαρέλια.
4.4.1944: Συμμαχικά αεροπορική επιδρομή εναντίον του γερμανικού αεροδρομίου και άλλων εγκαταστάσεων στη Μάρπισσα Πάρου.
6.4.1944: Έξι αγγλικά συμμαχικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν θέσεις των Γερμανών στην πόλη της Νάξου προκαλώντας ζημιές σε διάφορα οικήματα, αλλά ευτυχώς χωρίς θύματα.
15.4.1944: Τέσσερα συμμαχικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν την πόλη της Νάξου με στόχο αποθήκες καυσίμων των Γερμανών. Ο στόχος δεν επετεύχθη. Προκλήθηκε πανικός στους κατοίκους και ζημιές σε σπίτια.
23-24.5.1944: Άγγλοι κομάντος επιτίθενται αιφνιδιαστικά εναντίον του κτιρίου της γερμανικής διοίκησης στη Χώρα Νάξου προκαλώντας μεγάλες ζημιές και το θάνατο άγνωστου αριθμού γερμανών στρατιωτών.
25.6.1944: Νηοπομπή από δύο φορτηγά πλοία τα οποία μετέφεραν πυρομαχικά και πυροβόλα με κατεύθυνση την Κρήτη χτυπήθηκε από συμμαχικά αεροπλάνα ανοιχτά της Τήνου. Υπέστη ζημιές και κατέφυγε στο λιμάνι της Σύρου.
28.6.1944: Φορτηγό πλοίο 4000 τόνων με κατεύθυνση από τη Λέρο στον Πειραιά χτυπήθηκε από συμμαχικά αεροπλάνα Ν.Δ. της Κέας με άγνωστα αποτελέσματα.
28.6.1944: Νηοπομπή από δύο φορτηγά 5.000 τόνων και μία ακταιωρό με κατεύθυνση τον Πειραιά χτυπήθηκε από συμμαχικά αεροπλάνα Β.Α. της Τήνου και υπέστη ζημιές.
1.7.1944: Νηοπομπή από τρία φορτηγά 1500 τόνων καθένα, εξοπλισμένα με πέντε αντιαεροπορικά πολυβόλα, το τρίτο με τέσσερα όμοια, με κατεύθυνση από Πειραιά για Λέρο, με φορτίο συρματόσχοινο, ξύλινους δοκούς, βαρέλια με βενζίνη, πυρομαχικά και βόμβες, εβλήθησαν ανάμεσα στις Δήλες και τη Νάξο και υπέστησαν σοβαρές ζημιές με αποτέλεσμα τη βύθιση του ενός φορτηγού.
5.7.1944: Π/κ 300 τόνων και τέσσερις τορπιλάκατοι με στρατιώτες και κατεύθυνση τη Μήλο χτυπήθηκε από συμμαχικά αεροπλάνα μεταξύ Σύρου – Πάρου, τα πλοία υπέστησαν σοβαρές ζημιές και κατέφυγαν στο λιμάνι της Σύρου.
9.7.1944: Νηοπομπή από δύο φορτηγά πλοία, συνοδευόμενα από τέσσερις τορπιλακάτους με κατεύθυνση την Κρήτη, εβλήθη πλησίον της Άνδρου. Τα δύο φορτηγά βυθίστηκαν, ενώ οι επιβαίνοντες 150 τραυματίες Ισπανοί, Ιταλοί και Έλληνες διασώθηκαν.
12.7.1944: Δύο ναρκοθέτιδες 1200 τόνων με κατεύθυνση από Πάρο για Πειραιά προσέγγισαν στο λιμάνι της Σύρου. εβλήθησαν μεταξύ Πάρου – Σύρου χωρίς να υποστούν σοβαρές ζημιές.
13.7.1944: Νηοπομπής από δύο φορτηγά 1500 τόνων με κατεύθυνση από Πειραιά για Σάμο, εβλήθη με άγνωστα αποτελέσματα.
13.7.1944: Νηοπομπή από ένα πετρελαιοφόρο 2000 τόνων με φορτίο πετρελαίου και τρία φορτηγά 1800 τόνων καθένα με άγνωστο φορτίο, συνοδευόμενα από τρεις τορπιλακάτους και κατεύθυνση από Πειραιά για Ρόδο, εβλήθησαν Ν.Δ. της Μυκόνου. Βυθίστηκε το πετρελαιοφόρο και ένα φορτηγό.
17.7.1944: Νηοπομπή από δύο φορτηγά με κατεύθυνση τα Δωδεκάνησα εβλήθη Ν.Δ. της Ικαρίας με άγνωστα αποτελέσματα.
21.7.1944: Νηοπομπή από ένα φορτηγό 1800-2000 τόνων και ένα π/κ με προερχόμενο από Λέρο με φορτωμένο με ξυλεία, συρματόπλεγμα, πεδινά πυροβόλα, τρόφιμα και πολεμικό υλικό, συνοδευόμενα από μία ναρκοσυλλέκτιδα, ενώ προσέγγιζαν το λιμάνι της Σύρου εβλήθησαν μεταξύ Τήνου – Μυκόνου στη θέση Τσικνιά και κατέφυγαν στο λιμάνι της Σύρου με σοβαρές ζημιές.
28.7.1944: Νηοπομπή από ένα φορτηγό 1500 τόνων και δύο π/κ, συνοδεία δύο τορπιλακάτων με κατεύθυνση Σύρο ή Πειραιά εβλήθη μεταξύ Τήνου – Μυκόνου. Βυθίστηκε το ένα π/κ και υπέστη ζημιές το φορτηγό.
5.8.1944: Π/κ προερχόμενο από Πειραιά με κατεύθυνση τη Μήλο και την Κρήτη, φορτωμένο με τρόφιμα εβλήθη μεταξύ Σύρου-Πάρου και βυθίστηκε.
17.8.1944: Νηοπομπή από δύο φορτηγά 4000 τόνων καθένα με κατεύθυνση από Πειραιά προς Δωδεκάνησα, συνοδευόμενα από τρεις τορπιλακάτους με άγνωστο φορτίο εβλήθη νότια του φάρου της Ικαρίας. Το ένα φορτηγό βυθίστηκε
27.8.1944: Συμμαχικά αεροπλάνα χτυπούν το γερμανικό πλοίο Raumboot R 38 στον όρμο Σάντα Μαρία της Νάουσας Πάρου και το βυθίζουν.
9.9.1944: Γερμανική τορπιλάκατος που έπλεε έξω από τη Νάξο δέχτηκε επίθεση αγγλικού μαχητικού αεροσκάφους τύπου Beaufighter, προσέκρουσε σε βραχώδη ακτή και διαλύθηκε.
20.9.1944: Γερμανικό πλοίο Pelikan/KT 18 χτυπήθηκε έξω από τη Νάουσα Πάρου από πυρά αγγλικών πολεμικών αεροπλάνων τύπου Beaufighter και βυθίστηκε.
28.9.1944: Τρία οπλιταγωγά με γερμανούς και ιταλούς στρατιώτες, που ταξίδευαν από τα Δωδεκάνησα προς τον Πειραιά, εβλήθησαν έξω από την Τήνο και καταστράφηκαν ολοσχερώς. Οι περισσότεροι στρατιώτες διασώθηκαν στην Τήνο.
28-29.9.1944: δύο αγγλικά πολεμικά πλοία (το ένα σύμφωνα με άλλη πληροφορία ήταν το ελληνικό πλοίο «Ναυαρίνο», που έπλεαν μεταξύ Σύρου – Τήνου αντελήφθησαν τέσσερα γερμανικά φορτηγά πλοία και έβαλαν εναντίον τους. Αυτά άλλαξαν πορεία με κατεύθυνση τις ακτές της Τήνου. Τα συμμαχικά πολεμικά τα καταδίωξαν και τους επιτέθηκαν με σφοδρότητα έξω από τον κάβο της Γιαννάκης Καρδιανής, με αποτέλεσμα αυτά να τυλιχτούν στις φλόγες και να εγκαταλειφθούν απ’ τα πληρώματά τους στην παραλία του Αγίου Πέτρου Καρδιανής. Οι Γερμανοί αναχώρησαν με καΐκια στη Σύρο. Τα συμμαχικά πολεμικά πήραν θέσεις στη μέση της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Τήνου-Σύρου, ανοιχτά της Καρδιανής Τήνου και άρχισαν να βάλουν με τα κανόνια τους εναντίον των λιμενικών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων των γερμανών στη Σύρο. Προηγήθηκε προειδοποίηση του πληθυσμού από συμμαχικά αεροπλάνα. Οι γερμανοί στρατιώτες πανικόβλητοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους. Από τους κανονιοβολισμούς καταστράφηκαν ολοσχερώς δύο πλοιάρια 400-600 τόνων, φορτωμένα με τρόφιμα και άλλα υλικά, μία υδροφόρα, ένα τσιμεντόπλοιο 1200 τόνων, μία τορπιλάκατος, τα πυροβόλα στη θέση μύλος και τραυματίστηκαν πέντε γερμανοί στρατιώτες.
1.10.1944: Γερμανικό πολεμικό πλοίο με 400 γερμανούς στρατιώτες προσέγγισε στον όρμο Πανόρμου Τήνου. Χτυπήθηκε και βυθίστηκε στην περιοχή.
1.10.1944: Δύο φορτηγά πλοία 3000-3500 τόνων έκαστο με πολεμικό υλικό και ημιόνους, με κατεύθυνση από Πειραιά προς Πάρο, προσέγγισαν στο λιμάνι της Σύρου. Εβλήθησαν και υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
1.10.1944: Φορτηγό πλοίο 3000 τόνων, συνοδευόμενο από ναρκοσυλλέκτιδα, φορτωμένο με λάδι, 10 πεδινά πυροβόλα, 100 αιχμαλώτους Ιταλούς αξιωματικούς και 400 γερμανούς στρατιώτες, με κατεύθυνση από Λέρο προς Πειραιά, προσέγγισαν στο λιμάνι της Σύρου. Εβλήθησαν με αποτέλεσμα να βυθιστεί η ναρκοσυλλέκτις και να υποστεί σοβαρές ζημιές το φορτηγό, το οποίο ρυμουλκήθηκε στον Πειραιά.
15.10.1944: τέσσερα συμμαχικά αεροπλάνα της RAF βομβαρδίζουν ανηλεώς το κάστρο της Νάξου στο οποίο βρίσκονται αποκλεισμένοι οι γερμανοί στρατιώτες της φρουράς της Νάξου αρνούμενοι να παραδοθούν στον Ιερό λόχο και τις τοπικές αντιστασιακές οργανώσεις που τους πολιορκούν. Απ’ τον βομβαρδισμό σκοτώθηκε ένας γερμανός στρατιώτης, ενώ στη διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν ο ιερολοχίτης Ν. Μπινίκος και ο μαθητής γυμνασίου Γ. Βαλληνδράς.
Μετά τον βομβαρδισμό οι Γερμανοί παραδόθηκαν στο Ιερό Λόχο και η Νάξος απελευθερώθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1944. Η Σύρος και τα γύρω νησιά απελευθερώθηκαν στις 11 Οκτωβρίου 1944.
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
