Ιδιαίτερα συγκινητικό ήταν το μήνυμα που Νίκου Λεβογιάννη που διαβάστηκε την Παρασκευή το μεσημέρι στην ανοιχτή συνεδρίαση του Σχολικού Συμβουλίου του Γενικού Λυκείου Νάξου με θέμα την προσθήκη στον τίτλο του σχολείου της προσωνυμίας «Μανώλης Γλέζος». Ο Φιλόλογος, Συγγραφέας και π. Υφυπουργός Παιδείας Νίκος Λεβογιάννης με τα λόγια του για το Μανώλη Γλέζο συγκίνησε τους πάντες…
Το μήνυμα
Ευχαριστώ τον Διευθυντή του Λυκείου κύριο Ματθαίο Χατζηπέτρο για την τιμή που μου έκανε να με προσκαλέσει σε αυτήν την ιστορική συνεδρίαση του Σχολικού σας Συμβουλίου. Ήθελα πολύ να παραστώ και να συμμετάσχω σ’ αυτήν την τελετή, γιατί περί τελετής πρόκειται. Δυστυχώς, ως ανήκων στις χαρακτηρισμένες υγειονομικά ομάδες υψηλού κινδύνου, στις σημερινές συνθήκες, ήταν για μένα σχεδόν απαγορευτικό να επιχειρήσω ένα τέτοιο πρόωρο ταξίδι. Είμαι όμως νοερά παρών και μαζί σας θέλω να μοιραστώ τη συγκίνηση και τα συναισθήματα που γεννά μια τελετή χρέους και μνήμης στον Μανώλη Γλέζο.
Γλέζος: Το πανανθρώπινο σύμβολο των υψηλότερων ιδανικών της ανθρώπινης κοινωνίας
Σήμερα εδώ, στον ιερό χώρο του Ανώτερου Πνευματικού Ιδρύματος της Νάξου, η εκπαιδευτική κοινότητα του νησιού μας, ανάβει πρώτη αυτή το καντήλι της μνήμης, στο υψηλό τέκνο της Νάξου.
Τύχη αγαθή για το νησί μας, είναι ότι η Νάξος αποτελεί τον γενέθλιο τόπο του σπουδαίου ανθρώπου, του ξεχωριστού και μοναδικού, του πανανθρώπινου συμβόλου των υψηλότερων ιδανικών της ανθρώπινης κοινωνίας, του Μανώλη Γλέζου.
Τύχη αγαθή για τη Νάξο, που το όνομά της ταυτίστηκε και ταυτίζεται σε ολόκληρη την υφήλιο με το όνομα του Μανώλη Γλέζου.
Τύχη αγαθή, γιατί η Νάξος και η Κυκλάδα του, ήταν για τον Μανώλη Γλέζο:
«σπείρα, σύμπλεγμα, πατρίδα, μήτρα.
Στις παρυφές του φωτός σου,
σ’ όλες τις ακτογραμμές της ύπαρξης,
εκεί που μάχονται και φιλιώνουν
τα κύματα των ονείρων και των αισθήσεων,
άγγιξα την ύπαρξη της συνείδησης,
πήρα το νιώσμα του ΕΙΝΑΙ μου,
Αισθάνθηκα να ΥΠΑΡΧΩ».
Τύχη αγαθή, γιατί εδώ φιλοσόφησε τη ζωή, «έχτισε» τα όνειρά του, οραματίστηκε μια κοινωνία της άμεσης δημοκρατίας, με τον λαό να αποφασίζει κάθε μέρα, παραιτήθηκε από τα αξιώματα του Ελληνικού και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ήρθε στο χωριό στην πλατεία εκεί της λαϊκής συνέλευσης, για να κάνει πράξη το όραμά του.
Τύχη αγαθή, γιατί από εδώ, αυτός ο ανυπότακτος επαναστάτης, ο πρώτος παρτιζάνος της κατεχόμενης από τον ναζισμό Ευρώπης, ως αιώνιος έφηβος, ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 τους αγώνες του για την Παιδεία, για τους νέους, για τις γενιές του αύριο, αγώνες που δεν τους σταμάτησε από τότε κι ως το τέλος της ζωής του.
Ο σπουδαίος Δάσκαλος…
Στην γενέτειρά του την Απείρανθο, Ίδρυσε τη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Νάξου και των Κυκλάδων, τη βιβλιοθήκη του Νίκου Γλέζου, μια βιβλιοθήκη δημιούργημα της πενιχρής αποζημίωσης, που έδωσε η Δυτική Γερμανία στους εκτελεσμένους από τους Ναζί Έλληνες πατριώτες. Το σπουδαίο αυτό παιδαγωγικό και πνευματικό έργο το συνέχισε τη δεκαετία του 1980 ως Βουλευτής πλέον ιδρύοντας με δικές του αποκλειστικά πρωτοβουλίες βιβλιοθήκες σε όλα τα μικρά νησιά του Αιγαίου.
Τύχη αγαθή, γιατί αυτός ο σπουδαίος Δάσκαλος , οραματίστηκε και υλοποίησε τον πρωτοποριακό θεσμό της ίδρυσης και λειτουργίας γυμνασίων και Λυκείων σε όλα τα μικρά νησιά των Κυκλάδων και δικό του έργο είναι το γεγονός ότι από τότε και ως σήμερα όλα τα μικρά και μεσαία Κυκλαδονήσια έχουν γυμνάσιο και Λύκειο.
Τύχη αγαθή, γιατί από εδώ ξεκίνησε την πρωτόγνωρη εξόρμησή του…
Τύχη αγαθή, γιατί από εδώ ξεκίνησε την πρωτόγνωρη εξόρμησή του, μια εξόρμηση που πήρε απίστευτες διαστάσεις, που δεν είχαν τελειωμό ως την τελευταία στιγμή της ζωής του, να δίνει μαθήματα ζωής και αγώνα, στους νέους όλων των ηλικιών, στα δημοτικά, τα γυμνάσια, τα Λύκεια, τα Πανεπιστήμια, τις στρατιωτικές σχολές, σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, μαθήματα Μέγιστα Δημοκρατίας, Ελευθερίας, διδαχές που ρίζωσαν βαθιά στις ψυχές των δεκάδων χιλιάδων μαθητών και σπουδαστών, που είχαν την τύχη να τον ακούσουν. Κι ήταν μαθήματα, που καθένα από αυτά δεν τέλειωσε ποτέ, συνεχίζεται, παραμένει ζωντανό, βαθιά χαραγμένο στη μνήμη των παιδιών, των γενιών, που είχαν την τύχη να τον ακούσουν, που διαλεγόταν μαζί τους, έπαιρνε δύναμη απ’ τα νιάτα τους και τους έδινε κι ο ίδιος, γιατί αυτό το πνεύμα, αυτός ο ανήσυχος νους, δεν γέρασε ποτέ, ήταν πάντα εκείνος ο νεαρός, της 30ης Μαΐου του 1941, ήταν πάντα και έτσι έμεινε, αιώνιος έφηβος, σπινθηροβόλο πνεύμα, αγωνιστής ιδεών και αξιών, ποιητής, οραματιστής, καινοτόμος, ανυπότακτος, ελεύθερος.
«Να μην αφήσουμε να σβήσουν τα καντήλια της μνήμης»
Τύχη αγαθή λοιπόν, αυτόν τον ξεχωριστό, το μοναδικό, τον πανανθρώπινο Μανώλη Γλέζο, σύμβολο των ωραιότερων αξιών της ανθρώπινης ζωής, τον Δάσκαλο, εσείς, οι εκπρόσωποι της Εκπαιδευτικής Κοινότητας του γενέθλιου τόπου του, σήμερα προχωρείτε σε αυτό που το χρέος επιτάσσει, χρέος όλων των Ναξιωτών, να μην αφήσουμε να σβήσει ποτέ το καντήλι της μνήμης Του, όπως εκείνος δεν έπαψε ποτέ να λέει για τους νεκρούς συναγωνιστές του: «να μην αφήσουμε να σβήσουν τα καντήλια της μνήμης». Τη σημαία αυτού του χρέους, ελάχιστη τιμή, σε Εκείνον, σήμερα σηκώνουμε ψηλά, εσείς, εμείς οι Ναξιώτες, που το όνομά του έγινε ταυτόσημο με το νησί μας.
Κι είναι η σημερινή σας απόφαση τιμή, πιστεύω, ξεχωριστή για Κείνον, γιατί ο Γλέζος ήταν ο ορισμός του Διδασκάλου, όπως ορίζεται τόσο στη διδασκαλία του Σωκράτη, όσο και στο ίδιο το Ευαγγέλιο. Ήταν ο ορισμός του Ανθρώπου, ήταν η προσωποποίηση της Αρετής, του ήθους, ο «καλός κ’ αγαθός», οι αξίες δηλαδή που καθορίζουν το πνεύμα της παιδείας, της μόρφωσης.
Αυτόν το Μεγάλο Δάσκαλο, το Μεγάλο πνεύμα, το φιλόσοφο, τον ποιητή, τον οραματιστή, τον ανυπότακτο ιδεολόγο, τον απόλυτο εκφραστή του πνεύματος του ελληνικού πολιτισμού, που κέντρο του είχε τον άνθρωπο, αυτόν που έκανε πράξη ζωής το «ό μισείς ετέρω μη ποιήσης» και το «πάτερ άφες αυτοίς ού γαρ οίδασιν τι ποιούσι» τιμούμε, τιμάτε «Καθώς του πρέπει» σήμερα, παραμονή εκείνης της ηρωικής αποκοτιάς του στις 30 Μαΐου 1941, να γκρεμίσει από το μνημείο-σύμβολο του παγκόσμιου πολιτισμού, το ναό της Σοφίας, το μισερό σύμβολο της ναζιστικής βαρβαρότητας, στέλνοντας στους κατεχόμενους λαούς της Ευρώπης το μήνυμα της ελπίδας και της νίκης.
Εδώ, τον χώρο της γνώσης, του πνεύματος, της μόρφωσης, από το Λύκειο της γενέθλιας γης του, ο Μανώλης Γλέζος όρθιος, όπως σε όλη του τη ζωή…
Από σήμερα και από εδώ, τον χώρο της γνώσης, του πνεύματος, της μόρφωσης, από το Λύκειο της γενέθλιας γης του, ο Μανώλης Γλέζος όρθιος, όπως σε όλη του τη ζωή, θα συνεχίζει να υμνεί τα Κυκλαδονήσια του, για τα οποία έγραψε τον ωραιότερο ύμνο που έχει γραφτεί ποτέ γι’ αυτά τη «Συνείδηση της πετραίας γης», ένα βιβλίο που πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία των νησιών μας.
Αγαπητοί συνάδελφοι εκπαιδευτικοί, με τη σημερινή σας απόφαση, δεν ανάβετε μόνο αιώνια το καντήλι της μνήμης στον Μανώλη Γλέζο, θέτετε το πνευματικό τούτο ίδρυμα υπό την ακτινοβόλα σκέψη και το πνεύμα του και αυτό είναι μια απόφαση –μέγιστη τιμή σε Εκείνον.
Αν ήταν κάπου εδώ και παρακολουθούσε αυτή τη σεμνή τελετή, σιωπηλός θα έμενε, τόσο ταπεινός που ήταν. Όμως η ποίησή του είναι εδώ και τώρα και πάντα.
Ο χαιρετισμός του
Στους παρακάτω στίχους είναι σαν να απευθύνει τον ύστατο χαιρετισμό του στους χωριανούς του, στους Απεραθίτες, σε όλους σας, σε όλους μας, έναν χαιρετισμό αγώνα, με μπροστάρηδες τους νέους.
«Γεια και χαρά σας Χωριανοί,
Να νταντουλήσομε τον βάλτο κινήσαμε
και ν’ αποθέξουμε στη στράτα
τον πόνο τον πικρό.
Ξυπνάτ’ οι μεροκοιμησιάρηδες
Βάλτ’ ένα χέρι από καρδιάς.
Στο μπρόβγαρμα ανεμένει μας
Η μερα ν – η γλυκιά.
Θωρείτε τα κοπέλια
πώς αγναδιάζουσι αμπρουστά;
Αλέστα και φωνάζουσί μας».
Νίκος Λεβογιάννης, φιλόλογος-πρώην Βουλευτής
