Μια ξεχωριστή και σπάνια εκδήλωση απόλαυσαν όσοι βρέθηκαν την Τετάρτη 15 Σεπτέμβρη το δειλινό, στον προαύλιο χώρο του 2ου δημοτικού σχολείου της Χώρας Νάξου, με φόντο τις υπέροχες εικαστικές παρεμβάσεις της ζωγράφου Λίας Κουτελιέρη στο αίθριο του σχολείου, που θύμισαν ανέμελες παλιές και σύγχρονες στιγμές από τη μαθητική ζωή.
Η συγγραφέας του Λευκώματος «Τση Νεραϊδένιας» Κατερίνα Γιαννακά, ενός καλαίσθητου τόμου 285 σελίδων, φωτίζει με την ευαίσθητη λογοτεχνική της πένα 33 πολύ παλιά ναξιώτικα παραμύθια, με σεβασμό στη δομή και το ηχόχρωμα του παλαιού ναξιακού ιδιώματος, με ελάχιστες παρεμβάσεις, ώστε αυτό να είναι επαρκώς κατανοητό στον σημερινό αναγνώστη. Τα παραμύθια αυτά, μερικά δημοσιευμένα σε πολύ παλιά επιστημονικά περιοδικά και βιβλία, δυσεύρετα πλέον σήμερα, καταγεγραμμένα σε αυστηρή επιστημονική διατύπωση, αλλά και πολλά ανέκδοτα ξεχασμένα σε συλλογές ερευνητών, όλα πανέμορφα και νοσταλγικά, διαχρονικά και επίκαιρα ως προς τα μηνύματα που εκπέμπουν.
Κυρίαρχες μορφές του λευκώματος η Λαλα-γιαγιά , η γλυκιά εκείνη φυσιογνωμία των παιδικών μας χρόνων, που έδινε την ψυχή της όταν έλεγε το «μια φορά κι ένα καιρό» και ζωντάνευε με μαεστρία, σαν κορυφαία ηθοποιός, τους ήρωες του παραμυθιού, μα κι η εγγονή της, η νεραϊδένια, που ρουφούσε κάθε φορά το παραμύθι της λαλάς της και αποκτούσε φτερά για να πετάξει στα σύννεφα και να ταξιδέψει νοερά σε τόπους μακρινούς και μαγικούς, ονειρικούς μα και άγριους, σε μέρη όπου είχαν ανθρώπινη λαλιά τα δέντρα, τα νερά, τα ζώα, τα στοιχεία της φύσης, δυνάμεις υπερφυσικές, που κινούσαν γη και ουρανό, που διάβαζαν το μέλλον, εκεί που συναντούσε νεράιδες, ξωτικά, στοιχειά των βουνών, των πηγών, μάγισσες, δράκους.
Αυτή η γιαγια-αοιδός, ραψωδός, κορυφαία του πανάρχαιου διθυραμβικού χορού, που γέννησε την τραγωδία, το αριστούργημα αν ήτο της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, χάραξε ανεξίτηλα με τη σοφία της την παιδική μας ψυχή, του νου, τη μνήμη, δάδα αναμμένη για να φωτίζει τα δύσκολα σκοτεινά μονοπάτια της.
«Κι εζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα»
Η νεραϊδένια της Κατερίνας Γιαννακά κάθε φορά που η λαλά τελειώνει το παραμύθι της με εκείνο το «κι εζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» την ευχή των παραμυθιών, γεμάτη απορίες για όσα είδε κι άκουσε, βομβαρδίζει τη γιαγιά με απορίες, ζητώντας απαντήσεις, λύσεις, εξηγήσεις.
Κι η λαλά με την σοφία της ζωής, σαν αρχαίος φιλόσοφος, με λίγες φράσεις, σοφές, απλές και κατανοητές, της απαντά και τη συμβουλεύει, αναδεικνύει με την απλοϊκότητα της αγράμματης μα με την εμπειρία ολόκληρης ζωής γυναίκας, τους θησαυρούς που κρύβουν αυτά τα παραμύθια και τα ..φυτεύει κυριολεκτικά στην ψυχή της εγγονούλας της.
Τόσο αυτοί οι εκπληκτικοί διάλογοι, όσο και τα κείμενα-εισαγωγή στα τέσσερα κεφάλαια του Λευκώματος, προετοιμάζουν τον αναγνώστη πριν από κάθε παραμύθι να προβληματιστεί, να συνομιλήσει με τους μυθικούς του ήρωες.
Η παραμυθένια εκδήλωση «Τση Νεραϊδένιας»
Αυτή λοιπόν η θεία μορφή ζωντανεύει σε κάθε σελίδα του λευκώματος τση νεραϊδένιας κι αυτή ζωντάνεψε στην εκδήλωση με τις εξαίσιες φωνές και τα κείμενα των συντονιστριών της εκδήλωσης, της Κατερίνας Σιδερή, της Αλεξάνδρας Βερυκόκκου και τη φωνή του γνωστού για τις θεατρικές του ερασιτεχνικές δραστηριότητες Μιχάλη Καλαϊτζή, που με παραστατικότητα και ζωντάνια στο ύφος και το ηχόχρωμα του παλαιού ναξιακού γλωσσικού ιδιώματος, διάβασε δύο παραμύθια «τση νεραϊδένιας».
Το πρόσωπο όμως της βραδιάς ήταν η μικρή μαθήτρια Ιουλιανή Μαργαρίτη, που μίλησε για το δικό της παραμύθι και προκάλεσε έντονα συναισθήματα.
Οι ομιλητές
Οι ομιλητές, Νίκος Λεβογιάννης, Αντώνης Γάκης και Κατερίνα Γιαννακά ανέδειξαν τη διαχρονικότητα των λαϊκών κυκλαδίτικων παραμυθιών, με τη σοφία που τα πλημμυρίζει, την ομορφιά του τοπικού γλωσσικού ιδιώματος, τον παιδαγωγικό-διδακτικό τους χαρακτήρα, αναζητώντας παράλληλα τις ρίζες τους στην ελληνική αρχαιότητα, στα ομηρικά έπη, στους πανάρχαιους μύθους μέσα απ’ τους οποίους άντλησαν τα θέματά τους οι μεγάλοι τραγικοί ποιητές της κλασικής αρχαιότητας.
Τα λαϊκά παραμύθια είναι, σημείωσαν, το παλαιότερο είδος της λαϊκής λογοτεχνίας, παραμελημένο όμως και σχεδόν ξεχασμένο στις μέρες μας. Με την έκδοση του λευκώματος «τση Νεραϊδένιας», μας δίνεται η ευκαιρία με μια άλλη σύγχρονη και όχι στενα επιστημονική-φιλολογική ανάγνωση, να σκύψουμε ξανά στο είδος αυτό του προφορικού πεζού λόγου της λαϊκής σοφίας, που κατατάσσεται στα αριστουργήματα του λαϊκού μας πολιτισμού.
Η αξιοποίηση τέτοιων εκδόσεων στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι επιβεβλημένη και πρέπει αυτά τα συγγραφικά έργα να βρίσκονται σε όλες τις σχολικές βιβλιοθήκες, ώστε οι εκπαιδευτικοί να τα χρησιμοποιούν και να τα αξιοποιούν ως εγχειρίδια διδασκαλίας του λαϊκού μας πολιτισμού.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν και απηύθυναν χαιρετισμό ο Έπαρχος Νάξου Γιάννης Μαργαρίτης, ο δημοτικός Σύμβουλος και επικεφαλής της παράταξης «Δύναμη δημιουργίας» Βασίλης Βρούτσης και ο διευθυντής του 2ου δημοτικού σχολείου Νάξου Νικόλαος Καστελλάνος.
Την εκδήλωση διοργάνωσαν η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου (Επαρχείο Νάξου) σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο «ΔΙΑΔΡΑΣΗ».
Το Λεύκωμα «Τση Νεραϊδένιας» πωλείται στα βιβλιοπωλεία της Νάξου και της Σύρου.
