Στο επίκεντρο του περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος βρίσκεται τα τελευταία χρόνια η Γυάρος, η οποία σύμφωνα με τον Χρήστο Παπαδά, Περιβαλλοντολόγο, MSc / Υπεύθυνο Ομάδας Πεδίου του Προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE, αποτελεί «μια μοναδική σε οικολογική αξία περιοχή», χωρίς ωστόσο να «αποποιείται» την βαριά ιστορία της.
Mιλώντας στο naxostimes.gr και τη δημοσιογράφο Ελένη Τσελεμπή, o κ. Παπαδάς αναφέρθηκε αναλυτικά στο περιεχόμενο του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE, ενώ εξήγησε για ποιον λόγο είναι τόσο σημαντική η Γυάρος, όπου συναντά κανείς «ένα μοναδικό και ανέπαφο οικοσύστημα». Μάλιστα, αποφασιστικής σημασίας για την προστασία της αποτελεί και η πρόσφατη απόφαση του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου να την ανακηρύξει ως το πρώτο θαλάσσιο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) στην Ελλάδα.
Ο κ. Παπαδάς δεν παρέλειψε, επίσης, να τονίσει ότι σκοπός του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ Life είναι να προωθήσει βιώσιμες πρακτικές αλιείας και να επηρεάσει θετικά τις τοπικές κοινωνίες και τους επαγγελματίες των γύρω περιοχών. Γι’ αυτό και στη συγκεκριμένη περίπτωση, για πρώτη φορά, τόσο οι ψαράδες της Σύρου όσο και της Άνδρου θα έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν και να συνδιαμορφώσουν τα μέτρα που θα προταθούν για την προστασία και ανάδειξη της περιοχής, συμμετέχοντας ενεργά στη λειτουργία της Επιτροπής Συνδιαχείρισης της Γυάρου.
ΕΡ: Πέστε μας λίγα λόγια για το πρόγραμμα ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE. Γιατί επιλέχθηκε η Γυάρος ως πεδίο έρευνας και μελέτης;
Το Πρόγραμμα ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE: «Ολοκληρωμένη προστασία για τη Μεσογειακή φώκια στις Βόρειες Κυκλάδες», είναι ένα τετραετές ευρωπαϊκό πρόγραμμα, μέσω του οποίου επιχειρούμε να δημιουργήσουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με ολοκληρωμένο τρόπο και μέσα από μια έντονα συμμετοχική διαδικασία, μια νέα θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή στοχεύοντας στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή της Γυάρου αλλά και στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα άλλωστε έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας πρότυπης θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής γύρω από την περιοχή Natura της Γυάρου που στοχεύει στην ανάδειξη της περιβαλλοντικής αξίας της περιοχής, στηρίζοντας τη βιώσιμη αλιεία και τις τοπικές οικονομίες των νησιών Σύρου και Άνδρου.
Η Γυάρος δεν επιλέχθηκε τυχαία για το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Πρόκειται για μια μοναδική σε οικολογική αξία περιοχή της Ελλάδας, καθώς αποτελεί «καταφύγιο» για το 14{ebf2de1fdbfefdec110a02f4c927aa7ce558be84e5a322e6c41137cb467b3c6d} του παγκόσμιου πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας, αλλά και μια από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα αποικίες ενός μοναδικού θαλασσοπουλιού, του Μύχου. Διαθέτει επίσης έναν μοναδικό βυθό, το 50{ebf2de1fdbfefdec110a02f4c927aa7ce558be84e5a322e6c41137cb467b3c6d} του οποίου καλύπτεται από λιβάδια Ποσειδωνίας και τραγάνες, οικοσυστήματα κρίσιμης σημασίας για την υγεία και τα ιχθυαποθέματα ολόκληρης της Μεσογείου.
ΕΡ: Πόσο σημαντικές είναι οι ανακαλύψεις που κάνατε στη Γυάρο; Περιμένατε να βρείτε εκεί τόσο μεγάλο περιβαλλοντικό πλούτο, τόσο στη θάλασσα, όσο και στην ξηρά;
Όπως ήδη σας ανέφερα, η πρώτη σημαντική ανακάλυψη αλλά και αφορμή για το ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE ήταν η έντονη παρουσία της μεσογειακής φώκιας Monachus monachus. Σήμερα στο νησί ζει και αναπαράγεται περίπου το 15{ebf2de1fdbfefdec110a02f4c927aa7ce558be84e5a322e6c41137cb467b3c6d} του παγκόσμιου πληθυσμού της απειλούμενης «φώκιας μοναχού». Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι από τα 600-700 άτομα που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο τα 70 ζώα βρίσκονται στη Γυάρο. Τα στοιχεία αυτά συλλέχθηκαν και εξακολουθούν να συλλέγονται από τους ερευνητές της MOm (που είναι εταίρος του προγράμματος).
Η Γυάρος όμως είναι και ένα νησί πολύ σημαντικό και για τα πουλιά. Συνολικά, μέσα από μια σειρά αποστολών της ομάδας ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE του WWF Ελλάς μαζί με τον βιολόγο-ορνιθολόγο, ειδικό διαχείρισης και ερμηνείας περιβάλλοντος Δρ. Γιώργο Κατσαδωράκη αλλά και κοινών αποστολών με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και την εταιρία συμβούλων NCC (Nature Conservation Consultants), καταγράφηκαν 30 είδη πουλιών που χρησιμοποιούν τη Γυάρο είτε ως απλοί επισκέπτες είτε ως χώρο φωλιάσματος ή μόνιμης κατοικίας. Πιο συγκεκριμένα, καταγράφηκαν αρπακτικά, όπως ο σπιζαετός και ο μαυροπετρίτης, και χερσαία είδη, όπως η κουκουβάγια. Η σημαντικότερη όμως ανακάλυψη είναι αυτή που αφορούσε ένα παγκοσμίως απειλούμενο θαλασσοπούλι, τον μύχο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, η αποικία του μύχου στη Γυάρο είναι ίσως η σημαντικότερη και μεγαλύτερη στην Ελλάδα.
Παράλληλα σε συνεργασία με το Γεωλογικό τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών, χαρτογραφείται το μεγαλύτερο τμήμα στο θαλάσσιο χώρο, περιμετρικά της Γυάρου. Με έκπληξη οι ερευνητές διαπιστώνουν στα μόνιτορ των καταγραφικών μηχανημάτων ότι υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις με αδιατάραχτα λιβάδια ποσειδωνίας καθώς και μεγάλες εκτάσεις ανέπαφης τραγάνας. Αρκεί να σημειωθεί ότι η ποσειδωνία είναι φυτό και στο σύνολό της ως λιβάδι έχει την ίδια οικολογική αξία με τα δάση αφού παίζει σημαντικό ρόλο στον κύκλο μετατροπής του διοξειδίου του άνθρακα σε οξυγόνο. Παράλληλα η τραγάνα είναι ένας πολύ σημαντικός κοραλλιογενής σχηματισμός, με πολύ αργή ανάπτυξη ενώ και τα δύο μαζί αποτελούν καταφύγια και τόπους εκτροφής για τα ψάρια. Έχουμε λοιπόν ένα υπέροχο παζλ που συνθέτει ένα μοναδικό και ανέπαφο οικοσύστημα στην καρδιά των Κυκλάδων, τα ελληνικά Γκαλαπάγκος.
ΕΡ: Πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε η απόφαση του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, σύμφωνα με την οποία η Γυάρος αποτελεί πλέον το πρώτο θαλάσσιο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) στην Ελλάδα. Πρακτικά, τι σημαίνει αυτό;
Η απόφαση του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διόκησης Αιγαίου αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την προστασία της Γυάρου. Σύμφωνα με την απόφαση αυτή η Γυάρος αποτελεί πλέον το πρώτο θαλάσσιο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) στην Ελλάδα και η θεσμική της θωράκιση μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην προστασία της…
Πιο συγκεκριμένα, το συγκεκριμένο ΚΑΖ αφορά μόνο στη θαλάσσια ζώνη 3 ναυτικών μιλίων πέριξ του νησιού και στον αιγιαλό (και όχι στο χερσαίο τμήμα) και στοχεύει:
α) στη διατήρηση των σημερινών ρυθμών αναπαραγωγής του τοπικού πληθυσμού της μεσογειακή φώκιας, Monachus monachus. Η Γυάρος άλλωστε φιλοξενεί το 14{ebf2de1fdbfefdec110a02f4c927aa7ce558be84e5a322e6c41137cb467b3c6d} του παγκόσμιου πληθυσμού του εμβληματικού αυτού είδους.
β) στη διατήρηση και προστασία των κρίσιμων ενδιαιτημάτων και των περιοχών τροφοληψίας του Μύχου (Puffinus yelkouan)
γ) στη διατήρηση και προστασία του οικοτόπου προτεραιότητας των λειμώνων Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica)
δ) στη διατήρηση και προστασία των υφάλων (τραγάνας) (Coralligene formations)
ε) στην προστασία των ιχθυαποθεμάτων της περιοχής.
ΕΡ: Ένα εγχείρημα τέτοιου μεγέθους, σίγουρα χρειάζεται την αποδοχή και – κυρίως – τη συνεργασία της τοπικής κοινωνίας και των επαγγελματικών τάξεων που επηρεάζονται άμεσα, όπως είναι οι αλιείς. Έχετε συναντήσει αντιδράσεις;
Σαφέστατα ένα τέτοιο εγχείρημα χρειάζεται την αποδοχή και τη συνεργασία όλων και ιδιαίτερα των τοπικών κοινωνιών και των χρηστών της περιοχής.
Η Γυάρος από το 1949 που άρχισε να χρησιμοποιείται ως τόπος εξορίας, ήταν ουσιαστικά μια απαγορευμένη περιοχή για την αλιεία και την προσέγγιση. Αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο τις δεκαετίες που χρησιμοποιήθηκε ως πεδίο βολής του Πολεμικού Ναυτικού. Τέλος στη Γυάρο από το Δεκέμβριο του 2013 απαγορεύεται κάθε αλιευτική δραστηριότητα σε μια ζώνη 3 ναυτικών μιλίων γύρω από το νησί με βάση τον Κανονισμό Λιμένος του Λιμεναρχείου Σύρου. Άρα έχουμε μια περιοχή με απαγορεύσεις αλιείας για περισσότερο από πενήντα χρόνια.
Σκοπός του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ Life δεν είναι να προσθέσει επιπλέον απαγορεύσεις για την αλιεία αλλά να προωθήσει βιώσιμες πρακτικές αλιείας και να επηρεάσει θετικά τις τοπικές κοινωνίες και τους επαγγελματίες των γύρω περιοχών. Αν τηρηθεί η ήδη υπάρχουσα νομοθεσία θεωρούμε ότι οι επαγγελματίες αλιείς θα ωφεληθούν μέσω της αύξησης των ιχθυαποθεμάτων στην περιοχή αλλά και μέσω άλλων ευκαιριών που ανοίγονται από τη δημιουργία μιας Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής και σχετίζονται με ήπιες μορφές τουρισμού και ανάπτυξης.
Σε κάθε τέτοια πρωτοβουλία συχνά υπάρχουν κάποιες αντιδράσεις ή κάποια αρχική καχυποψία από τους χρήστες ή τους κατοίκους των γειτονικών περιοχών. Στη περίπτωση της Γυάρου μέχρι στιγμής η αρχική αντιμετώπιση από τους περισσότερους εμπλεκόμενους είναι σχετικά θετική αν και διστακτική. Όμως όσο προχωρούν οι δράσεις του προγράμματος, η στάση των περισσοτέρων γίνεται και πιο δεκτική.
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση για πρώτη φορά τόσο οι ψαράδες της Σύρου και της Άνδρου θα έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν και να συνδιαμορφώσουν τα μέτρα που θα προταθούν για την προστασία και ανάδειξη της περιοχής αφού έχουν προσκληθεί να συμμετέχουν ενεργά στην λειτουργία της Επιτροπής Συνδιαχείρισης της Γυάρου. Η επιτροπή αυτή, στην οποία θα συμμετέχουν οι άμεσα εμπλεκόμενοι φορείς (Υπουργεία, ΟΤΑ, χρήστες της περιοχής, επιστήμονες και ΜΚΟ), θα σχεδιάσει την νέα θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή και θα διαμορφώσει από κοινού τα μέτρα διαχείρισης με στόχο να προστατευτεί το φυσικό περιβάλλον και παράλληλα να προωθηθεί η βιώσιμη ανάπτυξη των γειτονικών περιοχών.
ΕΡ: Το υπουργείο Παιδείας έδωσε την άδεια για την υλοποίηση δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία της Σύρου και της Άνδρου, στο πλαίσιο του προγράμματος ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE. Τι θα περιλαμβάνουν οι δράσεις αυτές;
Η δράση αυτή, η οποία είναι υπό την ευθύνη της MOm (εταίρος του προγράμματος), έχει ως στόχο, μέσω των εκπαιδευτικών περιβαλλοντικών μαθημάτων με τίτλο «Ανακαλύπτοντας τη Γυάρο» που θα διοργανωθούν σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς από τα δύο νησιά, να ενημερώσει τους μαθητές για τη σημασία της προστασίας της φύσης και παράλληλα για τις δράσεις που γίνονται στα πλαίσια του ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE για τον σκοπό αυτό στη Γυάρο.
ΕΡ: Καιρού επιτρέποντος, σήμερα θα πραγματοποιηθεί μια χειμωνιάτικη αποστολή για μία ολόκληρη μέρα στη Γυάρο. Τι θα περιλαμβάνει και πώς θα μπορεί κάποιος να την «ακολουθήσει»;
Καιρού επιτρέποντος, στις 17 Φεβρουαρίου, θα βρεθούμε με το σκάφος του WWF, στη Γυάρο και θα ανοίξουμε σε live μετάδοση ένα παράθυρο στα μυστικά του πρώην τόπου εξορίας και του οράματός μας για μία πρωτοποριακή θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή που δεν θα βασίζεται σε απαγορεύσεις αλλά θα αποτελεί παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης. Μέσω λοιπόν ενός event στο Facebook θα μοιραστούμε με όλους μυστικά, εμπειρίες και πανέμορφα τοπία, ενώ θα συζητάμε σε πραγματικό χρόνο μαζί τους.
Who is who
Ο Χρήστος Παπαδάς κατάγεται από τη Σαλαμίνα. Σπούδασε στη Σχολή Περιβάλλοντος του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, απ’ όπου αποφοίτησε με master το 2005. Το διάστημα 2007 έως 2013 εργάζεται ως μελετητής (ελεύθερος επαγγελματίας) και είναι κάτοχος μελετητικού πτυχίου κατηγορίας 27 τάξης Β.
Η θάλασσα αποτελεί τη μεγάλη του αγάπη όπου αφιερώνει μεγάλο μέρος του χρόνου του, το 2003 γίνεται αυτόνομος δύτης (PADI Divemaster) και αρχίζει πλέον να καταδύεται συστηματικά σε Ελλάδα και εξωτερικό, εξερευνώντας, φωτογραφίζοντας και βιντεοσκοπώντας τη θαλάσσια ζωή. Ταυτόχρονα ασχολείται με την ιστιοπλοΐα (skipper) ενώ του αρέσει να ταξιδεύει με φουσκωτά σκάφη.
Ειδήσεις: Κυκλάδες
