Στην Ελλάδα η νησιωτική ιδιαιτερότητα, παρότι είμαστε μια κατ’ εξοχήν νησιωτική χώρα και παρότι έχει αναγνωριστεί τόσο από τις ευρωπαϊκές συνθήκες, όσο και από το ελληνικό σύνταγμα, ουσιαστικά δεν λαμβάνεται υπόψη και ούτε φυσικά υπάρχουν επεξεργασμένες νησιωτικές πολιτικές. Η μόνη μέχρι σήμερα εφαρμογή με τον μειωμένο ΦΠΑ στο Αιγαίο, έχει τεθεί από την τρόικα προς κατάργηση, με ότι αυτό θα σημάνει για τον τουρισμό και τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στα νησιά.
Τα τελευταία χρόνια, εκτός από τις οριζόντιες περικοπές συντάξεων, μισθών, την εντεινόμενη φοροεπιδρομή κλπ, τα νησιά μας, με την κατάργηση βασικών υπηρεσιών τους (όπως ΔΟΥ, ΙΚΑ, Επιθεωρήσεις Εργασίας, Τελωνεία, Ειρηνοδικεία, ακόμα και γραφεία του ΕΟΤ) υπέστησαν την ακύρωση της όποιας πολιτικής αποκέντρωσης και περιφερειακής ανάπτυξης, που εν μέρει είχε κατακτηθεί από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα οι δημόσιες πολιτικές υγείας, παιδείας, στήριξης της τοπικής αυτοδιοίκησης, συρρικνώθηκαν δραματικά, την ίδια ώρα που ο τουρισμός για συγκυριακούς λόγους παρουσίασε σημαντική άνοδο.
Παράλληλα, λόγω των μνημονιακών πολιτικών και της δογματικής κυβερνητικής αντίληψης περί ανάπτυξης μέσω της εκποίησης των νευραλγικών τομέων της οικονομίας μας (όπως λιμάνια, αεροδρόμια, αλλά και των παραλιών και των περιοχών εξαιρετικού κάλλους με fast truck διαδικασίες) τα νησιά μας έχουν μπει στο στόχαστρο κάθε λογής αετονύχιδων που έχουν σκοπό να κερδοσκοπήσουν.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εδώ και χρόνια, σε όλα τα επίπεδα (Βουλή, Ευρωβουλή, Τοπική Αυτοδιοίκηση, κινήματα), έχει αναδείξει τα νησιωτικά προβλήματα, επιδιώκοντας την προώθηση ουσιαστικών λύσεων. Εν όψει της επικείμενης εκλογικής αναμέτρησης, καταθέτουμε συνοπτικά ως βάση συζήτησης, τους παρακάτω προγραμματικούς άξονες για μια βιώσιμη νησιωτική πολιτική:
Α) Ακτοπλοΐα – Μεταφορές
Οι ακτοπλοϊκές μεταφορές λειτουργούν με ικανοποιητική κάλυψη την τουριστική περίοδο, αλλά με προβληματικό τρόπο τον υπόλοιπο χρόνο ακόμα και για μεγάλα νησιά. Αυτό συμβαίνει, διότι είμαστε η μοναδική χώρα στην ΕΕ που η ακτοπλοΐα ανήκει αποκλειστικά σε ιδιωτικά συμφέροντα και ταυτόχρονα έχει τα ακριβότερα εισιτήρια. Για μας οι μεταφορές και η ακτοπλοΐα αποτελούν πρώτιστο κοινωνικό αγαθό και γι αυτό είναι ευθύνη της πολιτείας η διασφάλιση τους καθ’ όλο το έτος. Πρόταση μας αποτελεί η σύσταση δημόσιου – κοινωνικού φορέα ακτοπλοΐας με συνεργασία κράτους και αυτοδιοίκησης κατά τα πρότυπα των σκανδιναβικών χωρών, που αφενός μεν θα δημιουργήσει ένα ελάχιστο δημόσιο δίκτυο συνδυασμένων μεταφορών και αφετέρου θα παρέχει συγκοινωνιακό έργο, διαμορφώνοντας το πλαίσιο λειτουργίας για όλους τους παρόχους του ακτοπλοϊκού έργου.
Β) Θεσμοθέτηση Χωροταξικού Σχεδιασμού ανά νησί.
Μέχρι σήμερα, ούτε ο εθνικός, ούτε ο περιφερειακός σχεδιασμός, ούτε ακόμη και τα ειδικά χωροταξικά για τον Τουρισμό, για τις ΑΠΕ κλπ, αλλά και τα επιμέρους Π.Δ. για ΖΟΕ (Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου) ή ΣΧΟΟΑΠ, αντιμετώπισαν πολιτικές ανεξέλεγκτης ανάπτυξης και περιβαλλοντικής αλλοίωσης. Ο χωροταξικός σχεδιασμός ανά νησί, είναι το μοναδικό μέσο για να υπάρξουν συγκεκριμένες ζώνες με αντίστοιχες χρήσεις γης και όρους δόμησης, που σε συνδυασμό με τη σταδιακή κατάργηση της εκτός σχεδίου. δόμησης και τη σχεδιασμένη επέκταση των παλιών οικισμών, θα δημιουργήσουν σταθερές βάσεις για ισόρροπη βιώσιμη ανάπτυξη.
Γ) Ποιοτικός Τουρισμός με σεβασμό στο περιβάλλον
Ο Τουρισμός που γνωρίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες, παρότι μαζικός, αναπτύχθηκε άναρχα και συγκυριακά και όχι βάσει σχεδίου και συγκεκριμένων πολιτικών. Για να υπάρξει μακροχρόνια αναπτυξιακή στρατηγική απαιτούνται α) ποιοτικές υπηρεσίες και β) ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του κάθε τόπου, έτσι ώστε να αναπτυχθούν εναλλακτικές μορφές, που θα φέρουν και την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Αυτό προϋποθέτει το σεβασμό τόσο του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου, όσο και της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορίας μας. Προϋποθέτει δηλαδή τουρισμό όχι ως μονοκαλλιέργεια, αλλά ως οργανικό στοιχείο ισόρροπης ανάπτυξης και αξιοποίησης των τοπικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων.
Δ) Στήριξη του πρωτογενούς τομέα
Ένας ανεπτυγμένος πρωτογενής τομέας (γεωργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία, αλιεία), μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό της τουριστικής ανάπτυξης και να στηρίξει σημαντικές θέσεις εργασίας και όχι μόνο σε εποχιακή βάση. Η στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής είτε με υποδομές (σφαγεία, ελαιοτριβεία κλπ), είτε με πολιτικές μείωσης του κόστους παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, αποτελεί πλέον μονόδρομο για τη βιώσιμη νησιωτική παραγωγική ανασυγκρότηση.
Ε) Δημόσιες Κοινωνικές Υποδομές
Η ύπαρξη δημόσιων κοινωνικών υποδομών υγείας, παιδείας, πρόνοιας, αποτελεί όρο εκ των ουκ άνευ, για να στηριχθεί η ζωή και η παραμονή όλων των ηλικιακών κατηγοριών του πληθυσμού στα νησιά, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ταυτόχρονα αποτελεί βασικό πόλο έλξης του τουρισμού, αφού αποτελεί καθοριστικό παράγοντα ασφάλειας. Οι μνημονιακές πολιτικές με τις δραστικές περικοπές των κονδυλίων, πρέπει πολύ γρήγορα να αποτελέσουν παρελθόν, για να επιστρέψει τόσο στους μόνιμους κατοίκους, όσο και στους επισκέπτες το αίσθημα ασφάλειας που έχει χαθεί.
Στ) Περιβαλλοντικές Υποδομές
Στα νησιά μας, παρά τα πολλά εκατομμύρια ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, λόγω της ανυπαρξίας ολοκληρωμένης διαχείρισης, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άλυτα τα ζητήματα των περιβαλλοντικών υποδομών (νερό, λύματα, απορρίμματα). Για την προώθηση ολοκληρωμένων λύσεων, απαιτούνται πολιτικές ολοκληρωμένης δημόσιας διαχείρισης χρήσης και προστασίας του υδάτινου δυναμικού με αφαλατώσεις με χρήση των ΑΠΕ, με μικρά ανασχετικά φράγματα, λιμνοδεξαμενές και οικιακές ομβροδεξαμενές, ενώ για τη διαχείριση των απορριμμάτων, διαλογή στην πηγή, κομποστοποίηση, διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων και τελική απόρριψη ενός μικρού υπολοίπου στους ΧΥΤΥ.
Ζ) Ενέργεια
Η αξιοποίηση των ΑΠΕ πρέπει να σέβεται τα όρια του τοπίου και της φέρουσας ικανότητας του κάθε νησιού, έτσι ώστε η ανανεώσιμη ενέργεια να μην αποβεί σε βάρος του περιβάλλοντος και της αισθητικής του τοπίου, που αποτελεί και το βασικό συγκριτικό τους πλεονέκτημα. Επίσης η χρήση τους οφείλει να εντάσσεται σ´ ένα χωροταξικό σχεδιασμό, προϊόν διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες, ενώ η εκμετάλλευση τους δεν μπορεί να εκχωρηθεί σε ιδιωτικά συμφέροντα.
Οι παραπάνω άξονες αποτελούν μια πρώτη περιγραφική προσέγγιση για χάραξη των πολιτικών νησιωτικότητας, που αποτελούν και όρο επιβίωσης του νησιωτικού χώρου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ σε συνεχή διαβούλευση με την Αυτοδιοίκηση, τα Επιμελητήρια, τα Εργατικά Κέντρα, τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς, τους Επαγγελματικούς Φορείς και τους τοπικούς κοινωνικούς φορείς, θα διεκδικήσει αγωνιστικά την πραγμάτωση των παραπάνω στόχων.
