Ο Μανώλης Βορρίσης είναι κτηνίατρος στη Σύρο. Δραστήριος, ευρηματικός και… αεικίνητος, παρά το προσωπικό και οικονομικό κόστος, έχει αφιερωθεί στην προστασία των γατιών του νησιού, καθώς – όπως υποστηρίζει – η γάτα είναι «ένα ζώο αγκυλωμένο σε λάθος νοοτροπίες και πρακτικές».
Έτσι, αρχικά ως «Δον Κιχώτης» και στη συνέχεια μαζί με υποστηρικτές και εθελοντές, ξεκίνησε μια ευρύτερη προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών για τις συριανές γάτες μέσω δράσεων και πρωτοβουλιών, με τελευταίες αυτές της δημιουργίας «Κήπων Συριανής Γάτας» και τις αυτοχρηματοδοτούμενες στειρώσεις. Η συμμετοχή όλων μας, από τον πιο μικρό μέχρι και τον πιο μεγάλο, είναι πολύ σημαντική, σύμφωνα με τον Μανώλη, ο οποίος πιστεύει ότι μπορεί «με πολύ απλές, καθημερινές, ελάχιστου κόπου και χρόνου και χωρίς έξοδο κινήσεις» να δημιουργηθεί κάτι όμορφο που θα αλλάξει την καθημερινότητα του ζώου, αλλά και της γειτονιάς. Όπως υποστηρίζει, μάλιστα, η αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς απέναντι στα ζώα θα προέλθει από τα σημερινά παιδιά, ενώ δεν διστάζει να αποκαλέσει «τενεκέδες» όσους απέκτησαν κατοικίδιο ως μέρος ενός lifestyle και τώρα, επικαλούμενοι την οικονομική κρίση, τα εγκαταλείπουν.
Σύνθημα του είναι το «υιοθετήστε όπου και αν είστε» και όραμα του η δημιουργία «Κέντρου Γάτας του Αιγαίου» στη Σύρο. Διαβάστε την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στο naxostimes.gr και την Ελένη Τσελεμπή.
Θα έλεγε κανείς ότι οι γάτες ανήκουν στην κατηγορία εκείνων των ζώων που προκαλούν… έντονα συναισθήματα. Υπάρχουν άνθρωποι που τις λατρεύουν, αλλά και άνθρωποι που δεν θέλουν ούτε να τις βλέπουν. Πώς εξηγείτε αυτές τις «αντιφατικές» συμπεριφορές; Θεωρείτε πως οι γάτες είναι παρεξηγημένα ζώα;
Δύσκολο να είσαι στο μυαλό του καθενός για να καταλάβεις γιατί δεν συμπαθεί τη γάτα ή κάποιο άλλο ζώο. Η αντίληψη που σχηματίζει ο καθένας είναι ένα μείγμα οικογενειακής παιδείας, βιωμάτων, γνώσης ή αμάθειας.
Οι αντιφατικές συμπεριφορές προκύπτουν κυρίως από την έλλειψη γνώσης και έλλειμμα παιδείας. Πολλοί είναι 500 χρόνια πίσω σε αντιλήψεις και συμπεριφορές. Και δεν υπερβάλλω. Πώς κάποιος έχει άποψη για ένα ζώο όταν δεν έχει διαβάσει ούτε μισή γραμμή γι’ αυτό το ζώο; Η γάτα είναι το πλέον παρεξηγημένο ζώο γιατί, κυρίως στην επαρχία, χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται ως ποντικοφιδοπαγίδα και ποτέ δεν είδαμε κάτι παραπάνω σ’ αυτό το ζώο, όπως τη συντροφιά με τον άνθρωπο. Μας αρέσει όταν κάνει τη «δουλειά» της, αλλά είναι και «σιχαμένη»… γιατί είναι «σιχαμένη»; Πώς προέκυψε το «σιχαμένη γάτα»;
Από την πρακτική να τις μαζεύουμε στις αυλές μας και στα σπίτια μας για ποντικοπαγίδες, αλλά πέρα από την κακή διατροφή και νερό σ’ ένα μουχλιασμένο μπολ, τίποτα άλλο. Κατά συνέπεια, το ζώο αρρωσταίνει, δε τη στειρώνουμε, δεν την εμβολιάζουμε, πολλαπλασιάζεται και οι απόγονοι πηγαίνουν στους κάδους για να βρουν τροφή, αφού πεινάνε. Άρρωστη και στους κάδους… ε τότε… σιχαμένη.
Και από την άλλη έχεις τους πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν γάτες, τη συντροφιά στο σπίτι, το θαυμασμό για τις αθλητικές της επιδόσεις, την ομορφιά. Το γατίσιο κάλλος.
Γιατί επιλέξατε να επικεντρωθείτε στην προστασία και διάσωση των συριανών γατιών και όχι, για παράδειγμα, των σκύλων του νησιού; Ποιο ήταν το έναυσμα για να πάρετε αυτή την απόφαση;
Αν μου επιτρέπεται, να επεκτείνω την ερώτηση. Kαι γιατί όχι με τα γιδοπρόβατα και τις αγελάδες που είναι παστουρωμένα και σκλαβωμένα μέχρι να τα σφάξουμε. Γιατί όχι με τους παπαγάλους που ζουν στα κλουβιά τους μόνοι, χωρίς να ανοίγουν τα φτερά τους για 40 χρόνια, με κυρίαρχη πάθηση την κατάθλιψη λόγω έλλειψη κοινωνικότητας και παιχνιδιού. Γιατί όχι με τα γουρούνια που ζουν σε βρωμερά κλουβιά 2 επί 3 μέτρα για μήνες μέχρι να τους πάρουμε τον λαιμό. Γιατί όχι με τα γαϊδούρια που τα δουλεύουμε μέχρι να πεθάνουν όρθια. Γιατί όχι με την παγίδευση με δίχτυα των μεταναστευτικών πουλιών που έρχονται να ξεκουραστούν και αντί να θαυμάζουμε το θαύμα των χιλιάδων χιλιομέτρων πτήσης, τα ξεφτιλίζουμε σε σκοτεινά δωμάτια.
Όπως βλέπετε τα «γιατί» είναι πάρα πολλά και για να αντιμετωπιστούν, θέλουν πολύ προσπάθεια από πολλούς ανθρώπους και φορείς. Πάνω απ’ όλα θέλει ευαισθητοποίηση των ανθρώπων να καταλάβουν τι ακριβώς κάνουν στα ζώα. Είναι δύσκολο και χρονοβόρο να περάσεις από τη νοοτροπία «ζώα είναι, δεν έχουν ανάγκη» στο έχουν πολλές ανάγκες, τα βασανίζουμε και θα πρέπει να ντρεπόμαστε γι’ αυτό αν θέλουμε να λεγόμαστε άνθρωποι και όχι τενεκέδες. Η πρώτη έκφραση ουσιαστικά δικαιολογεί τα λάθη και τις κακοποιήσεις μας που γίνονται εν αγνοία μας ή όχι.
Για τις γάτες το έναυσμα ήταν η καθημερινότητα στην κλινική, ιδιαίτερα την περίοδο όπου ο κόσμος φέρνει τα νεογέννητα ημέρας μέχρι τα πιο μεγάλα. Αυτά που βρήκε στην αυλή του, αυτά που βρήκε στα σκουπίδια, είτε δίπλα είτε μέσα σε σακούλες και δεν ξέρει τι να τα κάνει. Στην αρχή βοηθάς ως κτηνίατρος την ασθένεια, αλλά δεν μου πήρε καιρό να καταλάβω ότι είναι ένας φαύλος κύκλος που πρέπει να σπάσει.
Πρέπει να αναδείξουμε και να προστατεύσουμε την ομορφιά της γάτας, ένα ζώο τόσο αγκυλωμένο σε λάθος νοοτροπίες και πρακτικές. Γι’ αυτό έχω ξεκινήσει με τις γάτες, γιατί «έσβηναν» στα χέρια μου κυριολεκτικά και άδικα. Και δεν μ’ ενδιαφέρει καθόλου η μονοδιάστατη προσέγγιση «είμαι κτηνίατρος, ασχολούμαι μόνο με την ασθένεια». Με ενδιαφέρει μια συνολική προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών για το ζώο. Στο εξωτερικό «γνώρισα» στο εξεταστικό μου τραπέζι πολλές ηλικιωμένες γάτες. Στη Σύρο «γνώρισα» τα «αναλώσιμα γατάκια». Εβδομάδων ή μηνών να ζουν μια άθλια μίζερη πονεμένη ζωή δίπλα μας ακριβώς.
Πέστε μας λίγα πράγματα για τις πρωτοβουλίες που έχετε πάρει, όπως τη δημιουργία «Κήπων Συριανής Γάτας» και τις στειρώσεις. Κατά πόσο τις έχουν αποδεχθεί οι Συριανοί; Υπάρχουν αντιδράσεις ή συνεισφέρουν κι εκείνοι;
Οι Κήποι και οι αυτοχρηματοδοτούμενες στειρώσεις είναι οι τελευταίες πρωτοβουλίες. Λίγα χρόνια πίσω είχα ξεκινήσει με την φωτογραφική έκθεση, δραστήριο blogging, το οποίο αντικαταστάθηκε προσωρινά από το facebook, σύστημα διασώσεων – υιοθεσιών, χρηματοδότηση του προγράμματος «συμβιώνω με τα ζώα» στα σχολεία το οποίο πέρυσι πήγε και εκτός Σύρου, στα σχολεία της Τήνου και Μυκόνου. Ήδη ξεκίνησαν να μπαίνουν πιλοτικά ταΐστρες για να συμμαζευτεί λίγο η ασχήμια με το τάισμα στο πεζούλι και να περάσουμε σ’ ένα άλλο επίπεδο φροντίδας και ομορφότερης συνύπαρξης.
Δυσκολεύομαι να θυμηθώ κάποιον που να μου είπε ότι αυτό που κάνω είναι λάθος. Αντίθετα, ακόμα και δύσπιστοι προς τη γάτα άνθρωποι άρχισαν να χαμογελούν και να βλέπουν ότι προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κάτι όμορφο που αλλάζει την καθημερινότητα του ζώου και της γειτονιάς. Τους Κήπους του φωτογραφίζουν δεκάδες άνθρωποι. Είναι μια αρχή που μόνο να την οραματίζομαι σε μεγαλύτερο μέγεθος μπορώ και να ξεφεύγει από τη Σύρο. Μου γράφουν αρκετοί από πολλά μέρη της Ελλάδας… πώς το έκανες, τι είπε ο Δήμος, ποιος πληρώνει, τι πληρώνει και άλλα πολλά.
Έχετε συναντήσει προβλήματα ή δυσκολίες κατά τη διάρκεια της προσπάθειας σας; Ποιος είναι ο ρόλος των εθελοντών σ’ αυτά τα εγχειρήματα;
Τα περισσότερα προβλήματα είναι προσωπικά. Η διαχείριση του χρόνου και ο χρόνος που στερείς πρωτίστως από την οικογένεια, από τα χόμπι σου και την ξεκούραση σου. Τα χρήματα που ξοδεύεις επίσης, όχι επειδή σου περισσεύουν αλλά επειδή τα εντάσσεις στο μηνιαίο έξοδο στερώντας τα από κάτι άλλο. Και βλέπεις ότι αν δεν αναζητήσεις χρηματοδότηση ή δε δημιουργήσεις μηχανισμούς χρηματοδότησης, τότε αυτό δεν μπορεί να μεγαλώσει με τις δικές σου πεπερασμένες τσέπες. Ο κόσμος – και λογικό είναι – συγχέει πολλές φορές το επάγγελμα μου με τη φιλοζωική δράση. Ουσιαστικά έχω δύο δουλειές. Μία που μου επιτρέπει να βιοπορίζομαι και μία που έχει μόνο έξοδα αλλά πολλά ψυχικά έσοδα. Ι am very busy.
Ο εθελοντισμός αποδείχθηκε εξαιρετικά σημαντικός στη δημιουργία των κήπων. Δεν έστειλα καμία προσωπική πρόσκληση, απλά έγραψα «αύριο κάνουμε αυτό» και ήρθαν 5-10-20. Δοκιμάζω δυνάμεις αφού μόνος δεν μπορώ.
Το θέμα είναι να γίνει συνείδηση η συμμετοχή στη βελτίωση της γειτονιάς από τους ίδιους τους γείτονες που είναι εκεί κάθε μέρα. Με πολύ απλές, καθημερινές, ελάχιστου κόπου και χρόνου και χωρίς έξοδο κινήσεις και δράσεις μπορούμε να βελτιώσουμε την καθημερινότητα μας. Ο καθένας στη γειτονιά του.
Τους προτρέπω και προσπαθώ να τους εμφυσήσω τη συμμετοχή γιατί μόνο έτσι θα υπάρξει συνέχεια. Να πάνε με τα παιδιά τους να βάλουν νερό στα μπωλάκια και να μεταδώσουν αυτή την καθημερινή όμορφη συνήθεια στα παιδιά που θα πηγαίνουν αργότερα μόνα τους. Να έχουν ένα μικρό σκουπάκι να καθαρίσουν το πεζούλι από το χώμα ή την τροφή που άφησε κάποιος «παλιός» πάνω στο πεζούλι και όχι στο μπωλάκι. Μια απλή πράξη για την ομορφιά. Αν δεν μπορέσουν να το καταλάβουν αυτό, τότε όλα θα είναι πυροτέχνημα. Λιγοστή ευχάριστη συμμετοχική προσπάθεια για τη γειτονιά που μένεις είναι το ζητούμενο. Όχι όμως εξάντληση ή εκμετάλλευση εθελοντών.
Ως κτηνίατρος, σίγουρα θα έρχεστε αντιμέτωπος με περιστατικά κακοποίησης, αλλά και με περιστατικά θανάτων από φόλες. Υπάρχουν περισσότερα κρούσματα τα τελευταία χρόνια και τι πρέπει να κάνουμε, αν αντιληφθούμε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Κακοποιήσεις πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν. Όσο αφορά στη Σύρο επειδή τα παρακολουθώ και τα καταγράφω, τα περιστατικά λιγοστεύουν. Απλώς, λόγω της δημοσιότητας μερικών περιστατικών, νομίζεις ότι τα πράγματα δεν βελτιώνονται. Όσο προσπαθούμε και όσο συνδράμουν και οι θεσμοθετημένες αρχές κατά της κακοποίησης ή τη διερεύνηση τέτοιων περιστατικών τα πράγματα θα βελτιώνονται.
Η πραγματική διαφορά θα έρθει μέσω της παιδείας σε 15-20 χρόνια και ήδη δουλεύουμε με παιδιά. Το καλύτερο είναι ότι οι δάσκαλοι στα σχολεία δουλεύουν με παιδιά και όλο με παίρνουν τηλέφωνο και μου γράφουν για δράσεις, ιδέες και άλλα όμορφα. Υπάρχει πιο αισιόδοξο άκουσμα να έρχεται στην κλινική μια δασκάλα και να σου λέει «γιατρέ μου, είμαι 3 μέρες ξάγρυπνη και ενθουσιασμένη. Έχω σκεφτεί να κάνω αυτό με τα παιδιά και τα ζώα και έχω “τρελαθεί”». Αν βοηθήσουν και οι γονείς, που είναι οι στυλοβάτες της παιδείας, τότε θα δούμε διαφορά. Όραμα κα δουλειά. Όραμα και κόπος.
Πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση επηρέασε τα φιλοζωικά αισθήματα των Ελλήνων; Παρατηρούμε ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των αδέσποτων ζώων.
Αν τα αισθήματα μας είναι συνδεδεμένα με την τσέπη μας είναι σαφές ότι δεν μιλάμε για αισθήματα, αλλά για μία μόδα «απόκτησης κατοικίδιου». Το φαινόμενο να αυξάνουν τα αδέσποτα σε φάσεις οικονομικής κρίσης είναι παγκόσμιο. Προκαλείται από αυτούς που ποτέ δεν είχαν αισθήματα για τα ζώα τους, απλά τα ζώα ήταν μέρος ενός lifestyle και όταν έρθουν τα δύσκολα… «άσε το στη φύση».
Τους αποκαλώ τενεκέδες. Προσωπικά, σαν Μανώλης, καταλαβαίνω αυτούς που πρέπει να μεταναστεύσουν και έχουν αρκετά ζώα, οπότε είναι πολύ δύσκολο να τα πάρουν μαζί. Αυτοί πραγματικά βασανίζονται ιδιαίτερα όταν συνειδητοποιούν τη δυσκολία να βρουν νέες οικογένειες για τα ζώα τους.
Θα προτρέπατε κάποιον να υιοθετήσει ένα αδέσποτο (και ενδεχομένως ημίαιμο) γατί/σκύλο, απευθυνόμενος σε κατά τόπους φιλοζωϊκά σωματεία και καταφύγια;
Είναι μία λύση για να ανακουφιστούν τα καταφύγια που δουλεύουν στο όριο και μερικά είναι σε αθλία κατάσταση. Είναι η μόνη λύση για να ζήσουν όμορφα τα ζώα που είναι εκεί. Η στροφή του κόσμου προς τα καταφύγια θα κάνει πραγματική διαφορά και θα μειώσει δραματικά τις εισαγωγές ζώων από επαίσχυντες φάρμες κουταβιών (puppy mills).
Όπως στο φινετσάτο μπλουζάκι σου δεν θα δεις την παιδική εργασία που κρύβεται από πίσω, έτσι και στο σκύλο της βιτρίνας δεν θα σου δείξουν ποτέ τις φάρμες κουταβιών. Αλήθεια, έχετε δει κοντέινερ να ανοίγει και τα μισά κουτάβια να είναι νεκρά και να μαζεύονται με φτυάρια για τον κάδο;
«Υιοθετήστε όπου και αν είστε» γράφω πάντα κάτω από κάθε ανάρτηση για ζώο που έχω υπό την ευθύνη μου και ψάχνω να του βρω σπίτι… είναι τέλεια πράξη.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια για τις Συριανές Γάτες, αλλά και γενικότερα;
Μια επαγγελματική «φιλοζωική» για τις γάτες των νησιών του Αιγαίου με επίκεντρο τη δημιουργία «Κέντρου Γάτας του Αιγαίου» στη Σύρο. Ένα φάρο πολιτισμού και επιστήμης καταμεσής του πελάγους που θα στηρίζεται από την κοινωνία και από την κοινωνική εταιρική ευθύνη επιχειρήσεων.
