Ο Μάρκος Βαμβακάρης γεννήθηκε 10 Μαΐου του 1905 στο συνοικισμό Σκαλί της Άνω Χώρας της Σύρου από οικογένεια Καθολικών. Απεβίωσε στις 8 Φεβρουαρίου του 1972, έχοντας διαγράψει μια σπουδαία πορεία στην ρεμπέτικη μουσική.
Καθιερώθηκε ως ο «Πατριάρχης» του ρεμπέτικου, καθώς έκανε γνωστό το είδος λόγω της μεγάλης επιτυχίας που είχαν τα δισκογραφημένα τραγούδια του.
Οι γονείς του ήταν φτωχοί αγρότες και ήταν ο πρωτότοκος από έξι αδέλφια. Ο παππούς του έγραφε τραγούδια και ο πατέρας του έπαιζε ζαμπούνα, ενώ από μικρή ηλικία ο μικρός Μάρκος συνόδευε τον τελευταίο παίζοντας τουμπί (νησιώτικο τύμπανο) σε διάφορα πανηγύρια.
Λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του, ο Μάρκος αναγκάστηκε να αφήσει το σχολείο και να εργαστεί ως λούστρος, εφημεριδοπώλης, εργάτης σε κλωστήρια, βοηθός σε οπωροπωλεία κ.ά. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στη Σύρο και σε ηλικία 12 χρονών έφυγε για την Αθήνα.
Έμαθε μπουζούκι και μπαγλαμά στο στρατό. Η πιο δημιουργική περίοδος για τον Βαμβακάρη ήταν η πενταετία 1935 – 1940 και ως το 1960 εμφανιζόταν τακτικά σε κέντρα. Ο Μάρκος είχε γράψει, όπως ο ίδιος έλεγε, περισσότερα από 3.000 τραγούδια, μεταξύ των οποίων πολλά πραγματικά αριστουργήματα. Ήταν βιωματικός συνθέτης και αυτοβιογραφικός. Έγραφε ο ίδιος στίχους, μελοποιούσε και τραγουδούσε γεγονότα της ζωής του.
Ο Δήμος Σύρου- Ερμούπολης, σε ανταπόδοση της αγάπης όλων των Συριανών και αποτίνοντας φόρο τιμής προς τον μεγάλο μας ρεμπέτη, φιλοξενεί στην Έκθεση Μάρκου Βαμβακάρη, στην καρδιά της Άνω Σύρου, τα προσωπικά του αντικείμενα, τα χειρόγραφα κείμενα, τους στίχους και τις φωτογραφίες του, ταξιδεύοντας τους επισκέπτες μέσα από τα δικά του μάτια. Παράλληλα, διοργανώνει κάθε χρόνο, σε συνεργασία με την Κυκλαδική Εταιρεία Ανάπτυξης του Επιμελητηρίου Κυκλάδων το επιτυχημένο Φεστιβάλ Ρεμπέτικου «Η Σύρα του Μάρκου Βαμβακάρη».
Ειδικά το τρέχον διάστημα, βρίσκονται σε εξέλιξη οι εργασίες τοποθέτησης σε περίοπτη θέση, στην Πλατεία Παπάγου στο λιμάνι της Ερμούπολης, του αγάλματος του Μάρκου Βαμβακάρη, το οποίο αποτελεί ευγενική χορηγία του υιού του Βασίλη, ενώ σύντομα θα ολοκληρωθεί και η δημιουργία της ψηφιακής έκθεσής του, με την οποία το ευρύ κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει περισσότερο τον «Πατριάρχη» του ρεμπέτικου.
