Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μέρα απόλυτου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη, απόλυτης αργίας και νηστείας, η μέρα που γίνεται η κορύφωση του Θείου Δράματος…
Σε ένα από τα ομορφότερα χωριά της Νάξου, τις Μέλανες, αυτή η ημέρα είναι ξεχωριστή. Είναι η ημέρα που αναβιώνει το έθιμο με τις “περιφάνες”, που χάνεται στα βάθη των αιώνων…
Πλήθος κόσμου συνέρευσε στο όμορφο χωριό της Νάξου κι εφέτος προκειμένου να ζήσουν από κοντά αυτό το ξεχωριστό έθιμο της Νάξου τη Μεγάλη Παρασκευή. Μικροί και μεγάλοι με συγκίνηση και δέος συνόδεψαν την περιφορά με τους σκοτεινούς δρόμους να φωτίζονται μόνο από τα αναμμένα κεριά, τις “περιφάνες” και τις “θανατοκουτσούρες” -που φέτος ήταν περισσότερες από προηγούμενα χρόνια.
Οι πιστοί έψαλαν το κατανυκτικό κείμενο του ύμνου – μοιρολόι που αποδίδει τον πόνο της Παναγίας για τον επίγειο θάνατο του μοναδικού υιού της…
Τι είναι οι “περιφάνες”
Τα παλιά χρόνια επειδή δεν υπήρχαν φώτα στα χωριά όπως σήμερα, όταν έβγαζαν τον Επιτάφιο τη Μεγάλη Παρασκευή και γίνονταν η περιφορά, οι νέοι άναβαν τις “περιφάνες”, μάτσα από ξερά καλάμια, για να φωτίζεται ο δρόμος και να βλέπουν οι πιστοί, να ακολουθούν τον Επιτάφιο.
Η προετοιμασία για τις περιφάνες έχει ξεκινήσει λίγο πριν τη Μεγάλη εβδομάδα όπου οι νέοι του χωριού έχουν συγκεντρώσει από τα περιβόλια ξερά καλάμια και “θανατοκουτσούρες” (ξερά κούτσουρα από αθάνατα).
Τα καλάμια γίνονται μάτσα, μεγάλα ή μικρά -ανάλογα με την αντοχή του κάθε παιδιού που θα τα κρατάει- και τοποθετούνται περιμετρικά στους δρόμους από όπου θα περάσει η περιφορά του επιταφίου. Παράλληλα σε αρκετά σημεία του δρόμου ανάβουν και οι “θανατοκουτσούρες” οι οποίες μεταφέρονται στους δρόμους από τους νέους και ανάβουν κι αυτές μαζί με τις περιφάνες εξυπηρετώντας τον ίδιο σκοπό. Δηλαδή να φωτίσουν τους δρόμους από τους οποίους θα περάσει ο Επιτάφιος.
Μόλις βγει ο επιτάφιος δίνεται το “σήμα” και οι περιφάνες, η μια μετά την άλλη ανάβουν…
Περιφάνες κρατούν αναμένες αγόρια και άντρες κάθε ηλικίας. Μάλιστα τα παιδιά συναγωνίζονται ποιος θα έχει τη μεγαλύτερη περιφάνα και ποιανού θα κρατήσει περισσότερη ώρα αναμμένη… Τα ανήλικα συνοδεύονται από τον πατέρα τους. Τα μικρότερα παιδιά έχουν μικρές “περιφάνες” και τα μεγαλύτερα, που μπορούν να σηκώσουν περισσότερο βάρος, μεγαλύτερες.
Παλαιότερα, οι νοικοκυρές του χωριού ότι είχε απομένει από την περιφάνα το έκαιγαν στο φούρνο τους το Μεγάλο Σάββατο, για να έχουν επιτυχία οι κουλούρες με τα κόκκινα αυγά, τα κουλούρια και τα τσουρέκια τους.
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Μελάνων “Κούρος ο Έλληνας” Γαβριήλ Κονδύλη “περιφάνες” σημαίνει “φανός” και “περιφορά” ενώ οι “θανατοκουτσούρες” συμβολίζουν τις φωτιές που άναβαν παράμερα οι μαθητές του Χριστού όση ώρα περίμεναν την απόφαση των αρχιερέων…
Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων και αναβιώνει ολοζώντανο και σήμερα, μιας και το έχουν “αγκαλιάσει” οι νέοι του χωριού αλλά και κάθε χρόνο όλο και περισσότερος κόσμος που επισκέπτεται τις Μέλανες τη Μεγάλη Παρασκευή από κάθε γωνιά της Νάξου.
