Το μεγαλύτερου κύρους βραβείο στην Ευρώπη στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, το Βραβείο EUROPA NOSTRA, κέρδισε το Ψηφιακό Σύστημα Διαχείρισης Ιστορικών Κτηρίων Ερμούπολης (HER.M.E.S.).
Το HER.M.E.S., το οποίο επικράτησε μεταξύ 263 αιτήσεων από 29 χώρες, αναπτύχθηκε από τον διδάκτορα του ΕΜΠ Παύλο Χατζηγρηγορίου (προϊστάμενο Προγραμματισμού και ΤΠΕ του δήμου Σύρου-Ερμούπολης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και Υπεύθυνος Οργάνωσης του Ινστιτούτου Σύρου) και είναι αποτέλεσμα ερευνητικής του εργασίας στο πλαίσιο της εκπόνησης της διδακτορικής του διατριβής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης) με τη στήριξη του Δήμου Ερμούπολης. Στη συνέχεια, το σύστημα HERMES εξελίχθηκε από τον ίδιο ερευνητή με τη βοήθεια του Ινστιτούτου Σύρου. Σημειώνεται ότι το HERMES έχει ήδη βραβευτεί στο 1ο Διεθνές Συνέδριο Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Digital Heritage) στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης του 2013, Μασσαλία.
Επιστημονική και τεχνική πολυπλοκότητα
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο δελτίο Τύπου της Europa Nostra, η κριτική επιτροπή επαίνεσε το πρόγραμμα λόγω της επιστημονικής και τεχνικής πολυπλοκότητάς του. «Η σχετικά σύντομη ιστορία της Ερμούπολης δεν καθιστά την αρχιτεκτονική της αξία λιγότερο σημαντική, ενώ το πρόγραμμα αυτό έχει επιτρέψει την συγκέντρωση ενός εντυπωσιακά λεπτομερούς και ακριβούς συνόλου δεδομένων. Το πρόγραμμα αποτελεί υπόδειγμα για την διάδοση της αξίας της ψηφιοποίησης στη συλλογή και διατήρηση πληροφοριών σχετικά με την αρχιτεκτονική κληρονομιά της Ευρώπης, και για τους τρόπους με τους οποίους η κατανόηση της πολυπλοκότητας του παρελθόντος και η ανταπόκρισή μας σε αυτή στο μέλλον μπορούν να αναπτυχθούν και να αποτελέσουν βάση για δράση» τονίζει η κριτική επιτροπή.
Η «ταυτότητα» του HER.M.E.S.
Το HER.M.E.S.: Ψηφιακή διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ερμούπολης, Σύρος πήρε το βραβείο στην κατηγορία «Έρευνα και Ψηφιοποίηση – Έργα Ψηφιοποίησης».
Αφορά στη δημιουργία μίας δωρεάν, ανοιχτού κώδικα ιστοσελίδας για την προβολή του περιεχομένου της έρευνας ενός συγκεκριμένου σχεδίου αποκατάστασης. Το σχέδιο επικεντρώνεται στην περίπου 200 ετών πόλη της Ερμούπολης στη Σύρο (Αιγαίο Πέλαγος), η οποία είναι μοναδική στο βαθμό που το κτηριακό της απόθεμα, αποτελούμενο από περισσότερα από 1.000 κτήρια, παραμένει ανέπαφο σχεδόν στο σύνολό του, από την ίδρυσή της πόλης έως σήμερα.
Ένα πολύ-μεταβλητό μοντέλο έχει αναπτυχθεί για την αξιολόγηση και παρακολούθηση σχεδόν όλων αυτών των κτηρίων, καταγράφοντας δεδομένα έως και σε 192 πεδία για κάθε κτήριο, δημιουργώντας πολλαπλές διαστάσεις για την εξαγωγή, και στη συνέχεια κατανόηση και ερμηνεία, της ιστορίας του κάθε κτηρίου, της τοποθεσίας του, της κατάστασής του, του σκοπού του στο παρόν και το παρελθόν, του ιδιοκτησιακού του καθεστώτος, της παθολογίας και της αρχιτεκτονικής του ποιότητας. Η ευπάθεια κάθε κτηρίου στη φθορά, ή ακόμα και στην κατάρρευση, επίσης καταγράφεται και οι λεπτομέρειες είναι προσβάσιμες από το κοινό.
Το HER.M.E.S. είναι ένα εξειδικευμένο, πολλαπλών κριτήριων σχέδιο αποκατάστασης της πόλης της Ερμούπολης, το οποίο ήδη εφαρμόζεται από τον τοπικό Δήμο. Κατά την τρέχουσα κατάσταση οικονομικής δυσπραγίας στην Ελλάδα, μία τόσο εκτεταμένη και αναλυτική καταγραφή είναι πολύτιμη για την αξιολόγηση των προτεραιοτήτων για παρέμβαση, δεδομένων των περιορισμένων πηγών χρηματοδότησης.
Τι «κερδίζει» η Σύρος
Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από αυτό το βραβείο (σε επίπεδο νησιού) και ειδικά για την Ερμούπολη, είναι ιδιαίτερα αξιόλογα.
Πέρα από τη δημοσιότητα και την προώθηση της Ερμούπολης ως «Βραβευμένη πόλη από την Europa Nostra» θωρακίζεται η υποψηφιότητά της για τον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, καθώς είναι τεκμηριωμένη πλέον η σχέση των βραβευμένων από την Europa Nostra Ευρωπαϊκών Μνημείων και των ενταγμένων στον κατάλογο της UNESCO πόλεων/μνημείων.
Επιπλέον, η προβολή της Ερμούπολης ως «παράδειγμα καλής πρακτικής» στην καταγραφή της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε ένα δίκτυο πόλεων και οργανισμών που ασχολούνται με τον πολιτισμό, στρέφει το πανευρωπαϊκό ενδιαφέρον στη Σύρο.
Τέλος, το μεγάλο πρόβλημα της κατάρρευσης των ιστορικών κτηρίων, όπως το καταγράφει η έρευνα στο σύστημα HER.M.E.S., λαμβάνει δημοσιότητα και επομένως μπορεί (και πρέπει) να αποτελέσει μοχλό πίεσης για μελέτες / έργα ανάπλασης και διάσωσης της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς.
*Σημειώνεται ότι στα φετινά βραβεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά/ Βραβεία Europa Nostra, η Ελλάδα είχε ακόμη δύο νικητές: το Αρχοντικό Αντουάνικο, στη Χίο (Κατηγορία Αποκατάσταση) και την Αποκατάσταση ανεμομύλων με διάτρηση ιστίων στο οροπέδιο του Λασιθίου στην Κρήτη (Κατηγορία Έρευνα και Ψηφιοποίηση – Έργα Έρευνας).
*Η εκδήλωση για την απονομή των ευρωπαϊκών βραβείων πολιτιστικής κληρονομιάς θα πραγματοποιηθεί στις 11 Ιουνίου στο Δημαρχείο του Όσλο και θα συνδιοργανωθεί από τον Fabian Stang (δήμαρχο του Όσλο), τον Tibor Navracsics (Ευρωπαίο Επίτροπο για την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, την Νεολαία και τον Αθλητισμό) και τον Plácido Domingo (τον διάσημο τραγουδιστή της όπερας και Πρόεδρο της Eurοpa Nostra). Στην εκδήλωση, επτά από τους νικητές θα τιμηθούν με το Μεγάλο Βραβείο (Grand Prix), λαμβάνοντας €10.000 έκαστος, και ένας θα λάβει το Βραβείο Κοινού, το οποίο θα επιλεγεί μέσω διαδικτυακής ψηφοφορίας από την Europa Nostra.
*Το Βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς της ΕΕ / Βραβεία Europa Nostra ξεκίνησε το 2002 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Europa Nostra. Το βραβείο τιμά και προωθεί τις καλύτερες πρακτικές που σχετίζονται με την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, τη διαχείριση, την έρευνα, την εκπαίδευση και την επικοινωνία.
