Με ξεχωριστή ζωντάνια και παλμό και μεγάλη συμμετοχή μουσικών και κοινού, πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα το Σάββατο 12 και την Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2019 η «17η Μουσική Συνάντηση Λαϊκών Πνευστών Αιγαίου» και η «13η Συνάντηση Παραδοσιακής Μουσικής Νέων Νοτίου Αιγαίου».
Οι Μουσικές αυτές Συναντήσεις ξεκίνησαν το 2002 και το 2005 αντιστοίχως κι έχουν καταξιωθεί -σε ετήσια βάση- ως ένας εξαιρετικά επιτυχημένος θεσμός, ένα σημαντικό πολιτιστικό γεγονός υπερτοπικής σημασίας. Στόχος είναι να φέρουν σε επικοινωνία τους οργανοπαίκτες-θεματοφύλακες του παραδοσιακού ύφους και ήθους των νησιών, να τους δώσουν την ευκαιρία ν’ ανταλλάξουν γνώσεις και εμπειρίες, και ν’ αποκτήσουν κίνητρα για τη διάδοση και συνέχιση της μουσικής τους κληρονομιάς.
Έτσι, οι νέοι έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τους παλαιότερους οργανοπαίκτες, να μαθητεύσουν
κοντά τους και να μυηθούν στον πλούτο και την ποικιλία της αυθεντικής μουσικής παράδοσης του Αιγαίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια πάνω από το 1/3 των συμμετεχόντων στις Συναντήσεις είναι κάτω των 25 ετών!
Στη φετινή Συνάντηση συμμετείχαν περίπου 100 μουσικοί από 17 νησιά του Αιγαίου: τις Κυκλάδες (Άνδρο, Κέα, Κύθνο, Μύκονο, Σέριφο, Σύρο, Σαντορίνη, Πάρο, Νάξο και Αμοργό), τα Δωδεκάνησα (Λέρο, Κάρπαθο), το Ανατολικό Αιγαίο (Σάμο, Ικαρία, Χίο), την Εύβοια και την Κρήτη, αλλά και από τη Βόρεια Ελλάδα (γκάιντες και ζουρνάδες) και την Αθήνα.
Το διήμερο παρακολούθησαν εκπρόσωποι της -συνεργαζόμενης στο παρεθόν με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου- ιταλικής Πολιτιστικής Εταιρείας «Archivio Aurunco», η οποία δραστηριοποιείται στο παραδοσιακό χωριό Μαράνολα, διοργανώνοντας εκεί και στη Ρώμη τη αντίστοιχη δράση με τίτλο Festival di Musica e Cultura Tradizionale «La Zampogna».
Την όλη διοργάνωση ανέλαβε το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης», σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης», Κέντρο Εθνομουσικολογίας) και τον Πολιτιστικό και Αθλητικό Οργανισμό Δήμου Γαλατσίου. Την επιστημονική υποστήριξη είχε ο Τομέας Εθνομουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
Εξαιρετικά σημαντική υπήρξε η συμβολή των ακτοπλοϊκών εταιρειών Hellenic Seaways, Blue Star Ferries, Golden Star Ferries και Αnek Lines (που παρείχαν έκπτωση 50% στα εισιτήρια των πλοίων για τους συμμετέχοντες μουσικούς), του «Πολυφωνικού Καραβανιού» (που ανέλαβε την ηχητική κάλυψη) και του σκηνοθέτη Αλέξανδρου Λαμπρίδη (που έκανε την οπτικοακουστική καταγραφή των εκδηλώσεων).
Το Σάββατο 12 Οκτωβρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο «Καμίνι» του Δήμου Γαλατσίου προβλήθηκαν αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα από τις πολύτιμες αρχειακές καταγραφές, συνεντεύξεις και ταινίες-ντοκιμαντέρ που έχουν υλοποιηθεί στα 17 χρόνια των Συναντήσεων από τους σκηνοθέτες και ερευνητές που συμμετέχουν σε αυτές (Γιάννης Κατωμερής, Πάνος Καρκανεβάτος, Αλέξανδρος Λαμπρίδης, Άγγελος Κοβότσος, Δημήτρης Κιτσικούδης, Λάμπρος Λιάβας, Χάρης Σαρρής, Άγης Κελπέκης).
Ακολούθησε μουσική βραδιά και χορευτικό γλέντι με τους μουσικούς της Συνάντησης στο Ανοιχτό Θέατρο του Άλσους Βεΐκου, με τους ξέφρενους ρυθμούς από τις τσαμπούνες, τα τουμπάκια, τις λύρες,
τα βιολιά και τα λαγούτα να δονούν την ατμόσφαιρα μέχρι τις πρωινές ώρες!
Το πρωί της Κυριακής 13 Οκτωβρίου η Συνάντηση εξελίχθηκε σε λαϊκό πανηγύρι που διέτρεξε τους δρόμους και τις πλατείες του κέντρου της Αθήνας (Θησείο, Μοναστηράκι, Πλάκα) ξεσηκώνοντας ντόπιους και ξένους. Η διονυσιακή πατινάδα κατέληξε στη φιλόξενη αυλή του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη όπου το αυθόρμητο γλέντι κορυφώθηκε μέχρι αργά το μεσημέρι!
Το κατευόδιο σφραγίστηκε από τη σταθερή θέληση όλων των συμμετεχόντων να συνεχιστεί το μεγάλο αυτό πολιτιστικό γεγονός του Αιγαίου αδιάλειπτα, με τον ίδιο δυναμισμό και χωρίς τα φετινά προβλήματα, ανανεώνοντας την υπόσχεση της συνάντησης για του χρόνου στο νησί της Τζιάς.
Η πλατειά ομήγυρη που δημιουργήθηκε μέσα από τις «Μουσικές Συναντήσεις» συνιστά πλέον μια διαρκή και ενεργή πολιτιστική κοινότητα. Αναγνωρίζοντας αυτή τη συνεχή και συστηματική προσπάθεια για προστασία και ανάδειξη της μουσικής μας παράδοσης, το Υπουργείο Πολιτισμού έχει προτείνει την ένταξη των λαϊκών πνευστών του Αιγαίου και των «Μουσικών Συναντήσεων» στον Εθνικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΑΪΚΩΝ ΠΝΕΥΣΤΩΝ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΝΕΩΝ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Οι «Μουσικές Συναντήσεις Λαϊκών Πνευστών Αιγαίου» έχουν καταξιωθεί ως ένας θεσμός μοναδικός στην Ελλάδα. Ξεκίνησαν το 2002 σε κυκλαδικό επίπεδο, με πρωτοβουλία του Τμήματος Πολιτισμού της τότε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κυκλάδων και του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη, έχοντας αποκτήσει πλέον παναιγαιακό χαρακτήρα.
Στο πλαίσιο των προηγούμενων Συναντήσεων (που έγιναν στην Κέα, την Κύθνο, τη Νάξο, τη Μύκονο, την Πάρο, την Αντίπαρο, την Άνδρο, τη Σύρο, τη Σαντορίνη και την Ικαρία) συμμετείχαν και καταγράφηκαν λαϊκοί οργανοπαίκτες απ’ όλα τα νησιά που παίζουν τα παραδοσιακά πνευστά μουσικά όργανα. Έτσι, στις μέρες μας η τσαμπούνα, το τουμπάκι και το σουραύλι, αν και απειλούνταν με εξαφάνιση, είναι όργανα που κυριολεκτικά έχουν αναγεννηθεί, καθώς οι Συναντήσεις έδωσαν κίνητρα για τη διδασκαλία και διάδοση των οργάνων στους νέους.
Στη διοργάνωση, εκτός από τους μουσικούς του Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), συμμετέχουν σε μόνιμη πλέον βάση και οργανοπαίκτες από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου: Σάμο, Χίο και Ικαρία, καθώς και -κατά καιρούς- μουσικοί και από άλλες περιοχές της χώρας (Κρήτη, Πόντο, Εύβοια, Μακεδονία-Θράκη κ.ά.). Έτσι, ο θεσμός αυτός τείνει να αποκτήσει έναν πανηγυρικό χαρακτήρα πανελλαδικής απήχησης.
Ανάλογη δράση είναι και οι «Συναντήσεις Παραδοσιακής Μουσικής Νέων Νοτίου Αιγαίου» που ξεκίνησαν το 2005 από τους ίδιους διοργανωτές και με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Φοίνικα Σύρου. Απευθύνονται ειδικότερα στους νεαρούς Κυκλαδίτες μουσικούς που ασχολούνται με τα κάθε είδους παραδοσιακά όργανα του τόπου τους. Οι «Συναντήσεις Παραδοσιακής Μουσικής Νέων» έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα με μεγάλη συμμετοχή στη Σύρο, Νάξο, Τήνο, Αμοργό, Σέριφο και Σίφνο.
Οι «Μουσικές Συναντήσεις» στάθηκαν αφετηρία για επιστημονική έρευνα και συστηματική καταγραφή (ηχογράφηση, κινηματογράφηση, φωτογράφηση και συνεντεύξεις), η οποία έχει δώσει πλούσιους καρπούς με την εκπόνηση ειδικών επιστημονικών εργασιών (διδακτορικές διατριβές, πτυχιακές εργασίες, δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, ανακοινώσεις σε συνέδρια κ.λπ.).
Οι καταγραφές πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης» και ομάδα από εθνομουσικολόγους-φοιτητές και διδάκτορες του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ που συντονίζει ο καθηγητής Λάμπρος Λιάβας.
Επίσης, το Τμήμα Πολιτισμού Κυκλάδων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, μετά από ειδικές εθνομουσικολογικές επιτόπιες έρευνες, προχώρησε στην παραγωγή εθνογραφικών ταινιών ντοκιμαντέρ για τις μουσικές παραδόσεις των νησιών, ξεκινώντας από την Άνδρο και τη Νάξο.
Πληροφορίες:
Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης» – Ευριπίδου 18, 10559, Αθήνα, 210-3231164 (ώρες: 16:00-21:00, Διονυσία Μούγια).
