*Της Νάντιας Σαλτερή (Δικηγόρος, Εργατολόγος)
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έδωσε πρόσφατα τέλος; -μάλλον όχι -στο ζήτημα των αναδρομικών των συνταξιούχων για τις περικοπές των συντάξεων και δώρων που έλαβαν χώρα με μνημονιακούς νόμους από το 2012 εφεξής.
Το ΣτΕ περιόρισε το χρονικό εύρος διεκδίκησης αναδρομικών στο 11μηνο, με επίγνωση κυρίως του δημοσιονομικού κόστους.
Μια σύντομη αναδρομή στη δίκη του αιώνα όπως χαρακτηρίστηκε
2015
Μια πρώτη δικαστική δικαίωση ήρθε πριν από πέντε χρόνια, τον Ιούνιο του 2015 που έκρινε σε πιλοτική δίκη ότι οι σχετικές περικοπές των νόμων 4051 και 4093 του 2012, ήταν αντισυνταγματικές.
Ωστόσο, το Δικαστήριο τότε, έχοντας πλήρη επίγνωση του δημοσιονομικού κόστους που θα συνεπάγονταν η συμμόρφωση στις αποφάσεις του, περιόρισε δικονομικά τα αποτελέσματα των αποφάσεών από το χρόνο δημοσίευσης των αποφάσεών του, και όχι αναδρομικά. Εξαιρέθηκαν βέβαια από τον περιορισμό αυτόν και άρα δικαιούνταν πλήρη αναδρομικά οι ενάγοντες και όσοι συνταξιούχοι είχαν ασκήσει εγκαίρως, μέχρι δηλαδή τον Ιούνιο του 2015, ένδικα μέσα.
Για τους λοιπούς συνταξιούχους ο δικαστικός αγώνας διεκδίκησης των αναδρομικών συνεχίσθηκε αμείωτος επί πενταετία, με τα δικαστήρια επί της ουσίας να δικαιώνουν μερικώς τους ενάγοντες.
2016
Ο νόμος Κατρούγκαλου με τον οποίο επιχειρήθηκε εκ νέου η μεταρρύθμιση του πολύπαθους ασφαλιστικού συστήματος,επέφερε αρκετές αλλαγές όπως :
α) Ο νόμος αυτός ενέταξε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία υπό τη σκέπη του ΕΦΚΑ.
β) άλλαξε τον τρόπο υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών μισθωτών και λοιπων επαγγελματιών.
γ)προέβλεψε τη συνέχιση καταβολής των κύριων συντάξεων στο ύψος που αυτές είχαν διαμορφωθεί κατόπιν των περικοπών των αντισυνταγματικών διατάξεων των ν.4051 και 4093/12.
Αποτέλεσμα ήταν ο πυρήνας του Νόμου Κατρούγκαλου να κριθεί τελικά αντισυνταγματικός από το ΣτΕ τον Οκτώβριο του 2019.
2020
Έτσι οδηγηθήκαμε στην εκ νέου ασφαλιστική μεταρρύθμιση του Νόμου Βρούτση (Ν.4670/2020). Με τον Νόμο Βρούτση επιχειρήθηκε, συμμόρφωση με τις αποφάσεις ΣτΕ κυρίως ως προς το θέμα του υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών και των απονεμόμενων συντάξεων. Στα πλαίσια αυτά δόθηκαν πρόσφατα αναδρομικά στους δικαιούχους συνταξιούχους για το διάστημα που μεσολάβησε από την έκδοση των ανωτέρω αποφάσεων μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, η ανωτέρω πρόβλεψη του Νόμου Κατρούγκαλου για τις κύριες συντάξεις, ήτοι τη συνέχιση καταβολής τους με τις περικοπές των Ν.4051 και 4093, κρίθηκε συνταγματική από το ΣτΕ, παρά την αντίθετη κρίση του ιδίου δικαστηρίου το 2015.
Στις πολυαναμενόμενες αποφάσεις του Ιουλίου του 2020, η Ολομέλεια του ΣτΕ επιχείρησε να δώσει μια Σολομώντειο λύση στο μακροχρόνιο θέμα των αναδρομικών των συνταξιούχων, σταθμίζοντας τα αντικρουόμενα συμφέροντα.
Ειδικότερα, το ΣτΕ, με δήθεν δημοσιονομική επίγνωση για το ύψος των αποζημιώσεων για το διεκδικούμενο φάσμα αναδρομικών του συνόλου των δικαιούχων συνταξιούχων, ανερχόμενο -ετησίως μόνο- στα 4 δις ευρώ , προέβη σε μια χρυσή τομή.
Έτσι, η Ολομέλεια αφενός αναγνώρισε αντισυνταγματικές τις σχετικές περικοπές, με τα αποτελέσματα της απόφασης να ανατρέχουν ωστόσο από τον Ιούνιο του 2015 εφεξής,αφετέρου περιόρισε εκ νέου τα αποτελέσματα της αποφάσεώς του και αυτή τη φορά ωστόσο θέτοντας ένα απώτατο χρονικό όριο διεκδικήσεων, τη θέση σε ισχύ το νόμου Κατρούγκαλου, ήτοι το Μάιο του 2016.
Δυνητικοί δικαιούχοι των αναδρομικών ύψους 3,9 δισ. ευρώ είναι όλοι οι παλιοί συνταξιούχοι, περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα, αλλά στη Δικαιοσύνη έχουν προσφύγει από τον Ιούνιο του 2015 και μετά περίπου 200.000-250.000 συνταξιούχοι.
Η «καυτή πατάτα» ύστερα από την απόφαση του ΣτΕ πέρασε πλέον στα χέρια της κυβέρνησης, που έπρεπε να επιλέξει εάν θα ικανοποιήσει όλους τους συνταξιούχους ή μόνο όσους έχουν προσφύγει για το επίμαχο διάστημα 11μηνών.
Η κυβερνητική απόφαση -τροπολογία δίδεται και δε αφορά τα αναδρομικά των κομμένων επικουρικών συντάξεων και των δώρων, γεγονός που προκαλεί έντονες αντιδράσεις.
Ετσι αποκλείει τους χαμηλοσυνταξιούχους, όσους έχουν συντάξεις μέχρι 1.000 ευρώ, διότι αυτοί είχαν απώλειες κυρίως από τα δώρα που επιδίκασε το ΣτΕ.
Ειδικότερα με την τροπολογία θα λάβουν αναδρομικά αποκλειστικά όσοι συνταξιούχοι είχαν κύριες συντάξεις πάνω από 1.000 ευρώ, αλλά και οι περιπτώσεις που το άθροισμα κύριας και επικουρικής ξεπερνούσε τα 1.000 ευρώ.
Η τροπολογία είναι μια απαράδεκτη επέμβαση στην δικαιοσύνη που στόχο έχει να μοιράσει 1,4 δις στους συνταξιούχους, που έχουν χάσει πάνω από 50 δις από τις μειώσεις των συντάξεων στην δεκαετή κρίση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συνταξιούχοι διεκδικούσαν στο ΣτΕ για το διάστημα 2013-2018 πάνω από 24 δις ευρώ.
Το δίλημμα του συνταξιούχου: τι κάνω τώρα;
Προς το παρόν νοµοθετήθηκε η επιστροφή των αναδροµικών για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τοµέα. Μετά την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που αναµένεται, θα υπάρξει νέα νοµοθετική ρύθµιση στο ίδιο πνεύµα και για τους συνταξιούχους του ∆ηµοσίου.
Στην τροπολογία ξεκαθαρίζεται πως όποιος συνταξιούχος λάβει τα αναδροµικά ποσά αποδέχεται ότι πρόκειται για το σύνολο των οφειλοµένων και κάθε άλλη διεκδίκηση σβήνεται.
Ξεκαθαρίζω πως οι δικαστικές διεκδικήσεις για δώρα και µειώσεις επικουρικών παραµένουν ζωντανές και στο τραπέζι κατ’ αρχάς για τους χαµηλοσυνταξιούχους που δε έχουν να εισπράξουν ποσά από τις φετινές επιστροφές.
Οσοι, αντίθετα, έχουν να περιµένουν αναδροµικά, θα βρεθούν µπροστά σε ένα µεγάλο δίληµµα:
Τα εισπράττουν και ξεχνούν τις υπόλοιπες διεκδικήσεις; ή αρνούνται την καταβολή και συνεχίζουν τον δικαστικό αγώνα;
Ο τρόπος για να αρνηθούν την καταβολή οι συνταξιούχοι είναι να µεταφέρουν το ποσό που θα τους καταβληθεί στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων. Αν η κυβέρνηση δώσει τη δυνατότητα των ηλεκτρονικών αιτήσεων πριν από την καταβολή, η επιλογή θα είναι απλή, καθώς όσοι δεν υποβάλουν ηλεκτρονικές αιτήσεις αυτοµάτως θα εξαιρεθούν από τα αναδροµικά. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή δεν είναι εύκολη.
Κατά τη γνώμη πολλών νομικών, αν δεν δοθούν με άλλη κυβερνητική ρύθμιση τα αναδρομικά στις επικουρικές συντάξεις, τότε οι συνταξιούχοι μπορούν να προσφύγουν μέσω δικηγόρων τους σε νέα πρότυπη δίκη στο ΣτΕ ζητώντας οριστική απάντηση και απόφαση για τις μειώσεις των επικουρικών που θέλουν να τους επιστραφούν.
Οι συνταξιούχοι να μην πάρουν τα αναδρομικά που τους δίνει η κυβέρνηση και να διεκδικήσουν όλες τις επιστροφές και για μεγαλύτερο διάστημα,υπό προυποθέσεις μπορουν αν αποποιηθούν τα αναδρομικά των κύριων συντάξεων θα πρέπει να κάνουν αίτηση αποποίησης του δικαιούμενου ποσού στον ΕΦΚΑ.
Αποποίηση πρέπει να κάνουν όσοι δεν έχουν ασκήσει αγωγή και σκέφτονται να ασκήσουν για όλα τα αναδρομικά.
Ενώ όσοι έχουν ήδη κάνει αγωγή θα πάρουν τα αναδρομικά της κύριας σύνταξης και θα συνεχίσουν τη δίκη για τα υπόλοιπα.
Η απόφαση του ΣτΕ -παρότι η κυβέρνηση κάνει πως δεν το βλέπει- λέει καθαρά ότι οι μειώσεις των νόμων 4051 και 4093 σε κύριες και επικουρικές συντάξεις δεν επιστρέφονται μετά τη δημοσίευση του νόμου 4387/2016, δηλαδή μετά τις 13/5/2016 που ίσχυσε ο νόμος Κατρούγκαλου.
Ευθέως δηλαδή αναγνωρίζεται επιστροφή αναδρομικών και για τις επικουρικές στο 11μηνο Ιουνίου 2015 – Μαΐου 2016. Πέραν αυτών, το 11μηνο αναδρομικών για τις επικουρικές αναγνωρίζεται και σε πρόσφατη εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας στην οποία αναφέρεται ότι, μετά την ακύρωση των μειώσεων Κατρούγκαλου (σε επικουρικές με άθροισμα πάνω από τα 1.300 ευρώ), οι επικουρικές επανέρχονται στο ύψος όπου είχαν διαμορφωθεί στις 31/12/2014, σύμφωνα με τα άρθρα 14 και 33 του ν. 4387, δηλαδή με τις μειώσεις τις οποίες ακύρωσε το ΣτΕ και έβγαλε τα αναδρομικά για το 11μηνο!
Αυτό το σημείο της εγκυκλίου, πιστοποιεί και αποδεικνύει ότι τα αναδρομικά που τώρα δίδονται μόνον στις κύριες αφορούν για το 11μηνο τουλάχιστον και τις επικουρικές.
Δικαίωμα να συνεχίσουν τις διεκδικήσεις αναδρομικών έχουν όσοι ήδη έκαναν αγωγές. Όσοι δεν άσκησαν προσφυγές έχουν περιθώριο μέχρι τέλος του 2020.
Οι χαμηλοσυνταξιούχοι, για παράδειγμα, μπορούν να προσφύγουν για τα Δώρα. Όσοι έχουν ασκήσει αγωγές και υπάρχουν εκκρεμείς δίκες μπορούν να συνεχίσουν τον δικαστικό αγώνα, είτε για έντοκα αναδρομικά κύριας σύνταξης, επικουρικής και Δώρων, είτε λαμβάνοντας τα αναδρομικά της κύριας σύνταξης ατόκως, όπως αναφέρει η τροπολογία, και έπειτα να συνεχίσουν τον δικαστικό αγώνα για τις άλλες δύο παροχές Δώρων και επικουρικής.
Οι διεκδικήσεις κινούνται σε δύο ταχύτητες
Τη διαχωριστική γραμμή θέτει το συνταξιοδοτικό εισόδημα όπως είχε διαμορφωθεί το 2012. Δεδομένου ότι οι επίμαχες μειώσεις επιβλήθηκαν οριζόντια σε όλους, οι δύο βασικές ταχύτητες είναι:
– Συνταξιούχοι με εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα κάτω από 1.000 ευρώ μεικτά. Εχασαν τελείως τα δώρα, τα οποία είχαν ψαλιδιστεί ήδη από το 2010, και μέτρησαν απώλειες στην επικουρική τους σύνταξη.
– Συνταξιούχοι με εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα πάνω από 1.000 ευρώ μεικτά.
Εχασαν τελείως τα δώρα, μέτρησαν απώλειες από 5% έως 20% στο άθροισμα κύριας και επικουρικής, είχαν έξτρα μειώσεις στην επικουρική, καθώς και πρόσθετο ψαλίδι 12%, ειδικά όσοι λάμβαναν μηνιαία σύνταξη άνω των 1.300 ευρώ.
Από τη διεκδίκηση των δώρων αποκλείονται δύο κατηγορίες:
● Συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών το 2010.
● Συνταξιούχοι με συνολικό μηνιαίο εισόδημα από συντάξεις 2.500 ευρώ και πάνω το 2010.
Οι συνταξιούχοι που έχουν αγωγές σε εκκρεμότητα για κύριες και επικουρικές, υπάρχει ελπίδα ότι θα κερδίσουν τα αναδρομικά 11μήνου στις επικουρικές και στα Δώρα, αφού πληρωθούν τα αναδρομικά κύριων συντάξεων.
Συμπεράσματα
1.Οι μεγάλοι χαμένοι είναι οι μικροσυνταξιούχοι, ελπίζουν όμως να διεκδικήσουν τα δώρα με αγωγή. Δεν θα πάρουν επιστροφές 630.000 χαμηλοσυνταξιούχοι του ΟΓΑ που έχασαν τα Δώρα και 770.000 χαμηλοσυνταξιούχοι του ΙΚΑ με κύρια σύνταξη κάτω από 1.000 ευρώ που επίσης έχασαν τα Δώρα.Δεν παίρνουν αναδρομικά όλοι οι συνταξιούχοι για τις μειώσεις επικουρικών.
2.Μελλοντικά έχουν τη δυνατότητα να δικαιωθούν με σημαντική επιστροφή περικοπών όσοι έχουν υποβάλλει αγωγές.
3.Όσοι δεν εισπράξουν τα « ψίχουλα» έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν κάτι καλύτερο μελλοντικά.
4.Η δικαιοσύνη προσπάθησε να δώσει μια μέση λύση κάτι που βέβαια δεν έκανε όταν εκδίκασε τα δικά της αναδρομικά και των ενστόλων, επιπλέον βαρύνεται με το ότι το 2015 αναγνώρισε αντισυνταγματικές τις σχετικές περικοπές και ουσιαστικά το πήρε πίσω στη συνέχεια.
5. Το κράτος που οδήγησε την αντιδικία σε πιλοτική δική και καλούσε τους συνταξιούχους να μην συμμετέχουν σε αγωγές αλήθεια τι μπορεί να τους πει σήμερα;
5.Νομικός κόσμος:έντονες είναι και οι αντιδράσεις των νοµικών που συµµετείχαν στην πιλοτική δίκη. Για «συνταγµατική εκτροπή» και «παραβίαση της συνταγµατικής αρχής της διάκρισης των εξουσιών»
6.Η αναξιοπιστία στη σχέση Κράτους -πολιτών συνεχίζεται.
Πρόκειται για παρέμβαση και εκβιασμό που προσβάλλει την αξιοπρέπεια των συνταξιούχων και τους αντιμετωπίζει ως ζητιάνους.
Καμία συναίνεση στους βασικούς υπαίτιους για την φτώχεια όλων των συνταξιούχων.
Δικηγόρος-Εργατολόγος
