Η δημόσια διαβούλευση επί της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης της Απάνω Μεριάς, Δημοτικής Ενότητας Άνω Σύρου του Δήμου Σύρου-Ερμούπολης έχει στην παρούσα συγκυρία ιδιαίτερη και κρίσιμη σημασία για την τοπική κοινωνία.
Αφενός γιατί είναι αναγκαία η κάλυψη των πολυετών καθυστερήσεων της Πολιτείας ως προς τον καθορισμό των στόχων διατήρησης και της εφαρμογής μέτρων διαχείρισης της περιοχής και αφετέρου, διότι η εκπόνηση των Ε.Π.Μ. προβλέπονται από τις διατάξεις του ν. 4685/2020, με τις οποίες τα ΠΔ οριοθέτησης και χαρακτηρισμού των προστατευόμενων περιοχών φαίνεται να αποκτούν χαρακτηριστικά σχεδίων χρήσεων γης, που καθορίζουν την εν γένει χωροταξική και πολεοδομική ταυτότητα, φυσιογνωμία και λειτουργία των προστατευόμενων περιοχών.
Σοβαρά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στην υπό διαβούλευση μελέτη:
*Η Σύρος στην περιοχή της Απάνω Μεριάς αλλά και σε όλη της την έκταση έχει κλήρους γης των οποίων οι ιδιοκτήτες κατέχουν καθ’ όλα νόμιμα συμβόλαια, πλήρωναν και πληρώνουν φόρους και παρεμπιπτόντως οι εκτάσεις που αποτελούν περιουσία του ελληνικού κράτους είναι πολύ λίγες. Η υπό διαβούλευση μελέτη δε λαμβάνει καθόλου υπ’ όψιν αυτή την πραγματικότητα και απαγορεύει οριζόντια την «Κατοικία», εκτός από κάποιους μικρούς θύλακες.
*Με τη Natura 2000 και τους πρόσφατους δασικούς χάρτες πρακτικά έχει αφαιρεθεί το δικαίωμα από τους ιδιοκτήτες ακινήτων η αποκλειστική χρήση και κάρπωση των ακινήτων τους. Η Ζώνη Προστασίας της Φύσης (ΖΠΦ) η οποία ορίζεται στην υπό διαβούλευση μελέτη καταστρέφει αγροτικές εκτάσεις, εκμηδενίζοντας την αξία τους, με την απαγόρευση της δόμησης. Πράγμα το οποίο αποτελεί καταπάτηση βασικών δικαιωμάτων των ιδιοκτητών οι οποίοι κατέχουν τίτλους ιδιοκτησίας άνω των 100 ετών.
*Με την προτεινόμενη αναβάθμιση των Ε.Π.Μ. και των ΠΔ οριοθέτησης σε εργαλείο για τον καθορισμό χρήσεων γης, είναι αναγκαίο να λαμβάνονται υπόψη οι κατευθύνσεις του υπερκείμενου σχεδιασμού για την χωροταξική και πολεοδομική λειτουργία κάθε περιοχής (Ειδικά και Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια, Ρυθμιστικά Σχέδια κ.λπ.). Δηλαδή θα πρέπει να τεκμηριώνεται εάν και σε ποιο βαθμό οι προτεινόμενες χρήσεις είναι συμβατές με τον υπερκείμενο σχεδιασμό ή εάν αποκλίνουν από αυτόν και για ποιον λόγο. Η υπό διαβούλευση μελέτη για την Απάνω Μεριά αυτό δεν το διαπραγματεύεται.
*Είναι αναγκαίο να μην επέρχονται μεταβολές στους όρους και τις δυνατότητες ανάπτυξης των ήδη αδειοδοτημένων ή υπό αδειοδότηση σχεδίων, προγραμμάτων, έργων και δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο της αρχής προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου ενός κράτους δικαίου.
*Αποτελεί χρονίζον πρόβλημα η οριοθέτηση των οικισμών. Για τον λόγο αυτό είναι ορθό να εξαιρούνται των προτάσεων των Ε.Π.Μ. οι οικισμοί ανεξάρτητα από το εάν έχουν οριοθετηθεί με τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία διοικητικές πράξεις ή όχι.
*Κατά την ομαδοποίηση των επιμέρους περιοχών Natura σε σύνθετες περιοχές, αν και αναφέρονται ορισμένα κριτήρια, δεν υπάρχει αναφορά σε συγκεκριμένη μέθοδο χωρικής ομαδοποίησης ή με κάποιου είδους ανάλυση πολλών κριτηρίων και ιεράρχηση των κριτηρίων. Το αντίστοιχο αρχείο τεκμηρίωσης στερείται αντίστοιχων δεδομένων και υπολογισμών. Έτσι η επιλογή των περιοχών που απαρτίζουν τις σύνθετες περιοχές μοιάζει περισσότερο να έχει γίνει με υποκειμενικό τρόπο.
*Σε Αγροτικές Εκτάσεις επιτρέπεται η κατοικία για την εξυπηρέτηση της αγροτικής χρήσης, ενώ παράλληλα επιτρέπονται τουριστικά καταλύματα μέχρι 150 κλίνες, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής και λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις (ν. 4276/2014, Α’155) χωρίς αυτές να ποσοτικοποιούνται π.χ. σε αριθμό. Δεν υπάρχει κίνδυνος να μετατραπούν αυτές οι αγροτικές περιοχές σε αμιγώς τουριστικές και να χαθεί κάθε ίχνος αγροτικής κατοικίας, παραγωγής και παραδοσιακού τοπίου; Στις ίδιες σελίδες, ενώ απαγορεύεται η διάνοιξη οποιασδήποτε πρόσβασης μέσω δρόμων, επιτρέπονται μεγάλα τουριστικά καταλύματα τα οποία το ήδη υπάρχον οδικό δίκτυο αδυνατεί να εξυπηρετήσει. Δεν προβλέπεται καν η διάνοιξη νέων δρόμων για πυροπροστασία πράγμα μη αποδεκτό.
*Το Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) ουσιαστικά υπερδιπλασιάζεται πράγμα που σημαίνει ότι αυτό που προϋπήρχε δεν πέτυχε τους στόχους που είχαν τεθεί. Ποιες μελέτες για την άγρια ζωή έχει λάβει υπ’ όψιν η υπό διαβούλευση μελέτη;
*Ακόμα και στη Γυάρο, ο αποκλεισμός κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας δεν είναι τεκμηριωμένος.
Παρά το γεγονός ότι το δίκτυο των περιοχών Natura είναι ιδιαίτερα εκτεταμένο (στην Σύρο πολύ παραπάνω από ότι πρέπει), με αποτέλεσμα το πεδίο εφαρμογής των προτεινόμενων χρήσεων γης στο Κεφάλαιο 4 της μελέτης να καταλαμβάνει ευρύτατες γεωγραφικές εκτάσεις, είναι αξιοσημείωτη η σχεδόν πλήρης απουσία της τεκμηρίωσης των προτεινόμενων χρήσεων γης. Ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως περιοχής Natura 2000 δεν σημαίνει ότι πρέπει να διακοπούν όλες οι οικονομικές δραστηριότητες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να απαιτηθούν προσαρμογές ή αλλαγές με στόχο την προστασία των ειδών και των οικοτόπων χάριν των οποίων η περιοχή εντάχθηκε στο δίκτυο Natura 2000, ή μέτρα αποκατάστασης προκειμένου να επανέλθουν σε μια ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης. Αλλά οι υπάρχουσες ανθρώπινες δραστηριότητες πρέπει να συνεχίζονται όπως και πριν.
Δε μπορεί να γίνουν αποδεκτές, υπερβολικές αντιλήψεις και ιδεοληψίες οι οποίες αποτυπώνονται στις μελέτες και στοχεύουν σε πλήρη απαγόρευση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. Κάθε νέο περιβαλλοντικό μέτρο που αφορά τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών, θα πρέπει να συνοδεύεται από το σεβασμό της ανθρώπινης παρουσίας και των κατεχόμενων τίτλων ιδιοκτησίας, αλλά και των προϋπαρχόντων δραστηριοτήτων, ειδικά όταν αυτές σχετίζονται με τον πρωτογενή τομέα, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, ζητήματα για τα οποία επιμελώς φροντίζουν εδώ και δεκαετίες οι κάτοικοι, οι ιδιοκτήτες, αλλά και οι φίλοι της Απάνω Μεριάς, οι οποίοι είναι και οι άμεσα θιγόμενοι από τα προτεινόμενα μέτρα της Natura.
