Τέσσερις δεκαετίες τώρα, ο νεοφιλελευθερισμός που κυριαρχεί κι έχει ανάγκη τον περιορισμό κοινωνικών και ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων για να πραγματοποιήσει το όραμά του -τον υπερπλουτισμό των ελίτ και τη φτωχοποίηση του κόσμου- ενισχύει και στη χώρα μας τα οράματα των νοσταλγών του δόγματος του «εχθρού λαού», των εποχών του ελέγχου.
Ας μιλήσουμε λοιπόν ξανά για τη μακρινή (;) Μεταπολίτευση
Ολόκληρα 46 χρόνια πέρασαν κι αυτή η ήπια, σχεδόν βελούδινη, λέξη περιέχει και περιγράφει την πολυσήμαντη βαθιά κοινωνική δυναμική που γαλουχήθηκε επί χρόνια, που υψωνόταν μέρα τη μέρα τρομερή, ιδίως τα τελευταία χρόνια της χούντας (1972-1974) «αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις» όπως λέει ο ποιητής μας.
Γιατί, τι ήταν η χούντα
Μια βιτρίνα, μια γελοιωδέστατη στολή με κουμπιά κουμπωμένα, που έσερνε πίσω της σιδερόφρακτα συμφέροντα χωρίς ψυχή, ένας Σκαλούμπακας που νομίζει ότι ζει, ότι χειραγωγεί την κοινωνία, απλώνοντας την μπουγάδα των βασανιστηρίων και του θανάτου.
Αλλά η κοινωνία δεν είναι το σακάκι του πλούτου
Ίσως η ονειροφαντασία του αυταρχισμού, η ανατριχιαστική προσδοκία του να είναι η κοινωνία άδειο κουτί -υποδοχέας εντολών, απαγορεύσεων και προγραμματισμών-, αλλά αυτό δεν συνέβη και δεν μπορούσε να συμβεί σ’ αυτή την πολύπαθη, ματοβαμμένη και υποψιασμένη ελληνική κοινωνία που γνώρισε όλα τα βάσανα του κόσμου στο πετσί της.
Δεν θα μιλήσω για μας που αντισταθήκαμε δραστήρια στη στρατιωτική δικτατορία, θα μιλήσω όμως για τις φυλακές και τις εξορίες που δεν ήταν μόνο σπουδαστήρια γνώσης. Εκεί ήταν που, φιλτραρισμένα στα μεγάλα κύματα του κοινωνικού σώματος, έφταναν τα μεγάλα δεδομένα, τα big data που λένε σήμερα.
Εκεί κατανοούσαμε τις αντιθετικές πορείες της κοινωνίας από τη μία και των δικτατόρων από την άλλη. Πολύ νωρίς νιώσαμε ότι σύντομα θα δούμε την κατάρρευσή τους, γνωρίζοντας ταυτόχρονα πως φτάναμε στο δύσβατο μονοπάτι του αίματος που αυτοί θα τραβούσαν.
Γελοίοι, επικίνδυνοι ηλίθιοι
Τα συμβάντα από τη μεριά τους:
Η γελοία προσπάθεια «φιλευλευθεροποίησης» του καθεστώτος, όπως την πρόβαλαν ξεφτιλισμένα πρόσωπα πρώην πολιτικών.
– Η αμνηστία ως πράξη δήθεν γενναιόφρονης ισχύος.
– Η άδεια για εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους και σύντομα οι διώξεις στους φοιτητές που είχαν δημιουργήσει μαζικό φοιτητικό κίνημα.
– Τα τανκς στο Πολυτεχνείο, οι νεκροί, οι διώξεις (ενώ κατέρρεαν, νόμιζαν πως θα μαζέψουν τα ασυμμάζευτα). Το πραξικόπημα του Ιωαννίδη στις 25.11.73, που ανέτρεψε τον Γ. Παπαδόπουλο. Ξανάνοιξαν οι τόποι εξορίας. Το πραξικόπημα Σαμψών στην Κύπρο, η τουρκική εισβολή, η προδοσία, το αίμα, η de facto διχοτόμηση του νησιού.
– Και το τελευταίο γελοίο: η επιστράτευση.
Αυτοί ήταν: γελοίοι, επικίνδυνοι ηλίθιοι.
Τα συμβάντα από τη μεριά της κοινωνίας:
– Καθημερινά ο κόσμος κατανοούσε τη δίκη του δυναμική, γινόταν βασική του ανάγκη να εκδηλωθεί, δεν ήθελε να λείπει απ’ αυτό που οι μαζικές, πια, πρωτοπορίες εξέφραζαν.
– Ο τόπος έβραζε.
– Οι αντιδικτατορικές οργανώσεις, δημοκρατικές, σοσιαλιστικές, κομμουνιστικές, ευρύτερα αριστερές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αγωνίζονταν με αυταπάρνηση με κάθε δυνατό τρόπο, όπως και δημοκρατικές δυνάμεις μέσα στον στρατό, με κορύφωση τη στάση του πολεμικού πλοίου «Βέλος».
– Μαθητές, φοιτητές, εργαζόμενοι, αγρότες, Έλληνες μετανάστες στο εξωτερικό, άνθρωποι βασανισμένοι μέσα στις προηγούμενες σκληρές δεκαετίες, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Εμφύλιο, στο μετεμφυλιακό αστυνομικό κράτος της Δεξιάς, ένιωθαν όλοι το «μέχρι εδώ».
Πολυτεχνείο και η εισβολή στην Κύπρο
Μεγάλα γεγονότα στη Νομική το ’72, στη Νομική το ’73, με κορύφωση την εξέγερση στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβρη του ’73, όπου οι δικτάτορες άνοιξαν το μονοπάτι του αίματος.
Ήταν όμως φανερό ότι ο κόσμος αυτής της χώρας είχε, προ πολλού, ξεπεράσει το σοκ των πρώτων χρόνων. Δεν τους άντεχε, δεν τους ήθελε και το έλεγε μαζικά, με όλους τους δυνατούς τρόπους. Η χούντα κατέρρεε.
Η προδοσία στην Κύπρο, η εισβολή της Τουρκίας στο νησί, με χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους και με 200.000 Ελληνοκύπριους πρόσφυγες, που ξεριζώθηκαν από το βορειοανατολικό κομμάτι του νησιού, έδωσαν το τελικό χτύπημα. Η χούντα κατέρρευσε.
Κάλεσε τότε τους παλιούς πολιτικούς να συνδράμουν.
Εκατοντάδες χιλιάδες λαού ήταν για μέρες και μήνες στους δρόμους και απαιτούσαν δημοκρατικό πολίτευμα, καινούριο σύνταγμα, τέλος στο μετεμφυλιακό κράτος, στον αντιλαϊκό νομικό λαβύρινθο και στα δίκτυα (κρατικά και παρακρατικά) που ποδηγετούσαν και ανέτρεπαν κάθε προοδευτικό βήμα, ισόβια τιμωρία στους δικτάτορες, τους συνεργάτες τους και τους βασανιστές.
Η κατάρρευση στην Κύπρο, η συνεχόμενη τουρκική εισβολή και κατοχή μεγάλου μέρους του νησιού ήταν η ανοιχτή πληγή που πλαισίωνε και περιόριζε τη δημοκρατική ανάσα που έπαιρνε ο κινητοποιημένος λαϊκός παράγοντας.
Δεν συνέβη ανατροπή του χουντικού καθεστώτος από τη λαϊκή εξέγερση, δεν καθόρισε την πτώση της χούντας ο εξεγερμένος λαός. Ο λαϊκός αγώνας δεν έριξε τη χούντα, ούτε διέλυσε τα δίκτυά της, όμως συνέβαλε τα μέγιστα στην οριστική κατάρρευσή της κάτω και από το βάρος της φριχτής προδοσίας της Κύπρου.
Το λαϊκό κίνημα σε εκείνο το πλαίσιο της πολεμικής ήττας και καταστροφής στην Κύπρο δεν ξεθεμελίωσε τη Βαστίλη του ελληνικού συντηρητισμού, κι αυτό παρά την ήττα και τη συρρίκνωση του κοινωνικού συντηρητισμού.
Συμβιβασμός από τα «πάνω»
Έτσι, η συντηρητική παράταξη διαχειρίστηκε με επάρκεια όλη αυτή τη λαϊκή δυναμική και κατάφερε με την επάνοδο του Καραμανλή (μετά τη δεκαετή αυτοεξορία του στο Παρίσι), την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και την καθοριστική βοήθεια των στηριγμάτων της στο εξωτερικό να διαχειριστεί την επικίνδυνη για κείνη την κατάσταση.
Το συντηρητικό σύστημα, με τα ισχυρά του ερείσματα και δίκτυα στο κράτος, βρέθηκε μπροστά στο επίφοβο λαϊκό ξέσπασμα, που όμως είχε ισχνή οργανωτική δομή και κατεύθυνση και επικράτησε. Χρησιμοποίησε την υιοθέτηση κανόνων του δημοκρατικού αστισμού ως κύριο όπλο κατευνασμού απέναντι στο ξέσπασμα της λαϊκής οργής.
Έγιναν ελεύθερες εκλογές, ο Καραμανλής απέσπασε τεράστια κοινωνική αποδοχή. Έγινε το δημοψήφισμα και η λαϊκή ψήφος κατήργησε τη βασιλεία.
Έγινε καινούργιο σύνταγμα και η κοινωνία το υπερψήφισε ως ένα σύγχρονο δημοκρατικό σύστημα αξιών και κανόνων της ελληνικής αστικής δημοκρατίας. Καταργήθηκαν τα πιο εμφανή νομικά στηρίγματα του μετεμφυλιακού κράτους ελέγχου και ασφυκτικής δίωξης του «εσωτερικού εχθρού», η κομμουνιστική Αριστερά αποκόμισε τα πολιτικά δικαιώματα που της αφαιρούνταν όλες τις προηγούμενες δεκαετίες, αφού θεωρούνταν ακόμη «εν όπλοις», «εσωτερικός εχθρός».
Αλλά ο αντικομμουνισμός στημένος Ηρακλής του συστήματος, το χαρτί των κοινωνικών φρονημάτων ακόμη φόβητρο και στυλοβάτης, ο χαφιές και η παρακολούθηση ανθισμένες πρακτικές του κράτους και των μηχανισμών.
Η ισόβια τιμωρία δικτατόρων, συνεργατών, βασανιστών κλείστηκε στο κουτί του «στιγμιαίου εγκλήματος» και των «πρωτεργατών» του στρατιωτικού πραξικοπήματος, όπως άλλωστε και η προδοσία της Κύπρου έγινε ο «φάκελος της Κύπρου» και αφέθηκε έως τη δεκαετία του ’80 να ερευνηθεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, έχοντας καλά κρυμμένα πρόσωπα, δίκτυα, εξωτερικές παρεμβάσεις και εγκλήματα κατά του κυπριακού λαού.
«Στάχτη στα μάτια του κόσμου»
Όσο για την «αποχουντοποίηση», ένα από τα κυρία αιτήματα του λαϊκού κινήματος, ό,τι λίγο έγινε ήταν «στάχτη στα μάτια του κόσμου». Μια χαρά ενσωματώθηκαν όλοι τους, ορισμένοι με τιμές, τα δίκτυα ανέγγιχτα για να προσφέρουν τις «υπηρεσίες τους» στη νέα συντηρητική πολιτική.
Tελειώνοντας, θέλω να πω και τούτο: από τον Δεκέμβριο του ’73 μας είχαν εξορίσει στη Γυάρο μερικές δεκάδες αντιδικτατορικών όλων των πολιτικών αποχρώσεων. Η 23η Ιουλίου του ’74, κατάρρευση της χούντας, μας βρήκε εκεί.
Λοιπόν, το πλοίο που μας έφερνε στον Πειραιά στις 24 ή 25 Ιουλίου, δεν θυμάμαι ακριβώς, δεν μας αποβίβασε στον Πειραιά. Πατήσαμε γη στο Πόρτο Ράφτη. Αυτό δείχνει τον φόβο τους αλλά και το μεγαλείο του λαϊκού ξεσπάσματος που προσπαθούσαν να συγκρατήσουν. Ήταν η στιγμή που τα χαλινάρια είχαν πολλά δεδομένα ανοιχτά. Και μ’ αυτόν, τον μακρινό τώρα φόβο μιλούν για την «παθολογία» της Μεταπολίτευσης ποιοι; Αυτοί ακριβώς που είναι προσηλωμένοι ακόμη στο δόγμα του «εχθρού λαού».
Τέσσερις δεκαετίες τώρα, ο νεοφιλελευθερισμός που κυριαρχεί κι έχει ανάγκη τον περιορισμό κοινωνικών και ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων για να πραγματοποιήσει το όραμά του -των υπερπλουτισμό των ελίτ και τη φτωχοποίηση του κόσμου- ενισχύει και στη χώρα μας τα οράματα των νοσταλγών αυτών των εποχών του ελέγχου.
* Ο Νίκος Μανιός είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην βουλευτής
Πηγή: avgi.gr
