Η οικονομική ανάπτυξη της Χώρας μας συνδέεται με την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι Περιφέρειες με τις διευρυμένες θεσμικές αρμοδιότητες, αποτελούν μοχλό αειφόρου ανάπτυξης της περιοχής τους. Οι επερχόμενες εκλογές είναι σημαντικό διακύβευμα για την αναπτυξιακή πορεία των νησιών μας.
Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ οι Περιφέρειες σχεδιάζουν το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) και υλοποιούν μέρος των Τομεακών Προγραμμάτων (ΤΕΠ). Το Τεχνικό Πρόγραμμα της Περιφέρειας είναι ένα επιπλέον σύνολο έργων χρηματοδοτούμενο από εθνικούς πόρους (ΠΔΕ), που ψηφίζεται και ανανεώνεται κάθε χρόνο.
Το ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου 2014-2020 με προϋπολογισμό 172,8 εκ. ευρώ, ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στις εθνικές στρατηγικές προτεραιότητες. Το Τεχνικό Πρόγραμμα του 2019 της ΠΕ Κυκλάδων έχει προϋπολογισμό 107 εκ. και αποτελείται κυρίως από παλαιά έργα που δεν έχουν ολοκληρωθεί, με βασικό δικαιούχο την Περιφέρεια.
Η αποτίμηση του συνολικού έργου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου την πενταετία της διακυβέρνησης του Κ. Χατζημάρκου μπορεί να γίνει μέσα από την παρακολούθηση της υλοποίησης του ΕΣΠΑ και του Τεχνικού Προγράμματος. Η αξιολόγηση γίνεται με βάση το ποσοστό του εκτελεσμένου μέρους των έργων (πληρωμές) σε σχέση με τον αντίστοιχο εγκεκριμένο-συμβασιοποιημένο προϋπολογισμό. Ο βαθμός ολοκλήρωσης των έργων αποτελεί τον πιο αντικειμενικό τρόπο αξιολόγησης της απόδοσης της Περιφερειακής Αρχής ως προς την ικανότητα της να προγραμματίζει, να εντάσσει και να ολοκληρώνει τα αναπτυξιακά έργα.
Παρά την απουσία κάθε δημόσιου απολογισμού, τα απαιτούμενα οικονομικά στοιχεία εντοπίστηκαν στη διαύγεια και στις εισηγήσεις της Οικ.Επ.. Χρησιμοποιήθηκε σαν βάση η αξία του εκτελεσμένου έργου στο τέλος του 2018. Ως μελέτη περίπτωσης εξετάστηκε το ΕΣΠΑ και το Τ.Π. στη περιοχή του Δήμου Νάξου (των 5 νησιών).
Το ΕΣΠΑ περιλαμβάνει 23 έργα, εγκεκριμένου προϋπολογισμού 14.021.431,72. Από αυτά τα δέκα βρίσκονται στο μηδέν δηλαδή δεν ξεκίνησαν ποτέ. Πρόκειται για σημαντικά έργα όπως το λιμάνι της Σχοινούσας, η μελέτη λειψυδρίας, το ταχυδιυλιστήριο, η αφαλάτωση Κουφονησίου, οι σχολικές αίθουσες Δονούσας κτλ. Στα υπόλοιπα 13, ο βαθμός ολοκλήρωσης πέντε έργων είναι κάτω από 50% και άλλων πέντε πάνω από 50%. Μόνο τρία έργα έχουν ολοκληρωθεί: ο δρόμος Εγγαρών, το Πολυδύναμο Κουφονησίων και η μελέτη λιμανιού Σχοινούσας. Ο συνολικός βαθμός ολοκλήρωσης των έργων του ΕΣΠΑ στη περιοχή του Δήμου Νάξου είναι 33%. Δηλαδή με άριστα το 10 η Περιφερειακή Αρχή βαθμολογείται με 3,30.
Το Τεχνικό Πρόγραμμα του 2019 στη περιοχή του Δήμου Νάξου περιλαμβάνει 30 έργα εγκεκριμένου προϋπολογισμού 8.162.977,48. Από τα 30 έργα δεν έχει ολοκληρωθεί κανένα. Τα 20 βρίσκονται στο απόλυτο μηδέν, τα 5 έχουν βαθμό ολοκλήρωσης κάτω από 70% και τα 5 πάνω από 70%. Στο μηδέν βρίσκονται σημαντικά έργα όπως αθλητικά, μελέτες κεντρικού οδικού δικτύου, αντιμετώπισης λειψυδρίας, υδατοδρόμιο Δονούσας κτλ. Ο συνολικός βαθμός ολοκλήρωσης των έργων του Τ.Π. είναι 34% ή 44% με βάση τις συμβάσεις. Δηλαδή με άριστα το 10 η Περιφερειακή Αρχή βαθμολογείται με 3,40. Συνολικά για το ΕΣΠΑ και το Τ.Π μαζί ο βαθμός απόδοσης υπολογίζεται σε 3,37.
Οι πίνακες του ΕΣΠΑ και του Τ.Π. βρίσκονται στο https://propeana.blogspot.com/
Μερικές παρατηρήσεις στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των έργων:
Το μεγαλύτερο μέρος των υλοποιούμενων έργων ανήκουν σε φορείς της κεντρικής και γενικής Κυβέρνησης (Υπουργεία, Αρχαιολογία, 2η ΔΥΠΕ, Νοσοκομεία, Δήμοι, κτλ), με τη Περιφέρεια να κατέχει μόνο ένα μικρό ποσοστό (14%). Παρόλα αυτά ο κ. Χατζημάρκος για μια υπογραφή ένταξης, τα οικειοποιείται και τα διαφημίζει ως δικά του.
Κάθε χρόνο το υλοποιούμενο μέρος του Τ.Π. αφορά κυρίως έργα συντήρησης του κεντρικού οδικού δικτύου από φθορές και αποκατάσταση ζημιών από θεομηνίες. Κανένα νέο έργο οδοποιίας, έστω μια διαπλάτυνση ή ένα γεφυράκι.
Με βάση τους άξονες προτεραιότητας του ΠΕΠ, μπορούσε να είχαν λυθεί βασικά ζητήματα νησιωτικότητας, με το κατάλληλο σχεδιασμό μιας συνεκτικής πολιτικής και την εκπόνηση μελετών. Όμως κατασπαταλούνται οι πόροι σε πολλά μικρά έργα-δράσεις που βαπτίζονται αναλόγως για να ενταχθούν σε κάποιο άξονα. Στη πραγματικότητα στην Π.Ν.Αι. υπάρχει ένας αόρατος άξονας που έχει προτεραιότητα την συναλλαγή και αλληλοεξυπηρέτηση με δημάρχους, εργολάβους, βουλευτές και κομματάρχες της ΝΔ, την επικοινωνία και την προβολή.
Τέλος δεν έχει γίνει ποτέ μια αποτίμηση των θεματικών στόχων του ΠΕΠ κατά πόσο απόδωσαν τα αναμενόμενα. Χωρίς την αποτίμηση προχωρούν στο σχεδιασμό του νέου ΠΕΠ 2020-2025.
Η αξιολόγηση της Περιφερειακής Αρχής με συνολικό βαθμό (3,37) αρκετά κάτω από τη βάση, αποκαλύπτει αυτό που βιώνουν οι πολίτες των νησιών, δηλαδή την απουσία της Περιφέρειας από κάθε αναπτυξιακή προσπάθεια, την ανεπάρκεια των διοικούντων να προγραμματίσουν και να εκτελέσουν έργο. Από κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης η Περιφέρεια έχει μετατραπεί σε ένα φτηνό επικοινωνιακό δίκτυο. Οι πολίτες των νησιών όμως γνωρίζουν ότι η Περιφέρεια, έχει ανάγκη από άλλους ανθρώπους που πιστεύουν στο θεσμό, με ανιδιοτέλεια, εμπειρία, επιστημονική γνώση και ικανότητες. Ανθρώπους που θα απεγκλωβίσουν τη Νάξο από τη στασιμότητα, παράλληλα και μέσα από τη νέα Πορεία της Περιφέρειας με την ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ.
Μελέτη περίπτωσης: περιοχή του Δήμου Νάξου.
Μιχάλη Φραγκίσκου, Διδάκτορα Μηχανικού ΕΜΠ
Υποψήφιου Περιφερειακού Συμβούλου με την Συμμαχία Νοτίου Αιγαίου
Facebook.com/FragkiskosMichalis
