Ο τ. πρόεδρος της Κοινότητας Κορώνου Νίκος Χουζούρης εκφώνησε τον παρακάτω επικήδειο κατά τη νεκρώσιμη ακολουθία για τον Μανώλη Μανωλά στην Αγία Μαρίνα της Κορώνου:
Σήμερα ξεπροβοδίζουμε στην τελευταία του κατοικία τον Μανώλη Μανωλά .
Τον Μανώλη του Νεροβιτσοδημήτρη.
Για να παραφράσω κάτι που έχει παλιά ειπωθεί: Την περασμένη Παρασκευή μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Μανώλης Μανωλάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός.
Πράγματι, παρά τις περιπέτειες με την υγεία του τον τελευταίο σχετικά καιρό, δεν έπαψε ο Μανώλης να δηλώνει το βροντερό «παρών» του σε κάθε ευκαιρία. Σαν να μας έλεγε ότι ο αναπόφευκτος για όλους θάνατος θα αργήσει να του χτυπήσει την πόρτα, θα δειλιάσει να αναμετρηθεί από τώρα μαζί του στα μαρμαρένια αλώνια.
Ένα διαρκές «παρών» ήταν ο Μανώλης.
Ένας γενναίος, δυναμικός, δραστήριος, οραματιστής, αλληλέγγυος, φανατικός Κορωνιδιάτης. Εκρηκτικός, πολυσύνθετος, αγωνιστής από όποια μετερίζια του δημόσιου και κοινωνικού βίου πέρασε.
Παντού έκανε αισθητή την παρουσία του και τη γενναιόδωρη προσφορά του.
Γεννήθηκε εδώ, μετανάστευσε, αλλά δεν έφυγε ποτέ από εδώ. Ακόμα και όταν ήταν στην Αθήνα, για την Κόρωνο γνοιαζόταν. Από το Σύλλογο Κορωνιδιατών, από την Ομοσπονδία Ναξιακών Συλλόγων, από τα ναξιακά έντυπα.
Με τη φυσική, όμως, παρουσία του στη Νάξο και στο χωριό, βοήθησε να ανέβει ο τόπος μας ψηλότερα. Ως πρόεδρος της κοινότητας, ως αντιδήμαρχος και πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Δρυμαλίας, ως πρόεδρος της Αναπτυξιακής Εταιρείας «Αριάδνη» (μέσω της οποίας αξιοποιήθηκαν ευρωπαϊκά προγράμματα), ως πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου Νάξου.
Παντού έχει αφήσει το αποτύπωμά του, τις πατημασιές και το ανεξίτηλο χνάρι του, με τις ιδέες, το έργο, τη μαχητικότητα, τον δυναμισμό, την εργατικότητά του.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της πληθωρικής παρουσίας του ήταν η έμπνευση και κινητοποίηση του κόσμου για στόχους, που όσο εξωπραγματικοί φαίνονταν, κάποιες φορές, τόσο αναγκαίο ήταν να τις επιδιώκουμε.
Στο χωριό μας, πολλοί οραματικοί του στόχοι επιτεύχθηκαν: Οικομουσείο, λαογραφικό μουσείο και λιοτρίβι, Αιολικό Πάρκο, ταρσανάς στον Λυώνα. Άλλοι οραματικοί στόχοι του, που είναι ακόμη στα χαρτιά, παρά τον σκληρό αγώνα του με τη γραφειοκρατία και την αναζήτηση πόρων είναι το βιομηχανικό πάρκο και το μουσείο σμύριδας. Τον ενδιέφερε πολύ η βιομηχανική αρχαιολογία σε σχέση με τη σμύριδα.
Ο Μανωλάς έβγαλε την Κόρωνο από το καβούκι της απομόνωσης και την έκανε γνωστή στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Βοήθησε πολλούς φοιτητές και επιστήμονες με τη γνώση και το σπάνιο και πρωτότυπο αρχειακό του υλικό, να ολοκληρώσουν τις σπουδές και τις μελέτες τους. Μέχρι πρόσφατα έγνοια του ήταν η εγκατάλειψη του Εναέριου, για τον οποίο η κυβέρνηση και η αυτοδιοίκηση του νησιού δεν κάνουν το χρέος τους να τον προστατεύσουν ως ιστορικό μνημείο, όπως έχει χαρακτηριστεί με υπουργική απόφαση.
Ο Μανώλης ήταν πρότυπο αυτοδιοικητικού της δράσης, της μάχης, των ιδεών, της γνώσης, της αναζήτησης λύσης σε όποιο δύσκολο πρόβλημα. Όλοι βλέπουμε τα έργα υποδομής που δημιούργησε η οκταετής θεσμική παρουσία του στην κοινότητα, αλλά και η βοήθειά του από άλλα πόστα στο νησί μας.
Η φωνή του χωριού ακουγόταν, οι τεκμηριωμένες εισηγήσεις του δύσκολα απορρίπτονταν, άσχετα αν πολλοί, από διάφορες πλευρές, έβαζαν εμπόδια στις θεμιτές επιδιώξεις και διεκδικήσεις του. Ο τοπικισμός του Μανώλη ήταν ένας υγιής, καλώς νοούμενος τοπικισμός, που δεν εθελοτυφλούσε, παρά τη ρομαντικότητα κάποιων σχεδίων του, που έβαζε πάνω απ’ όλα την Κόρωνο και τους Κορωνιδιάτες, την πρόοδο της ορεινής Νάξου, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων στο νησί.
Έτσι τον έζησα εγώ ως σύμβουλος και στα κοινοτικά συμβούλια και στον δήμο Δρυμαλίας. Έτσι τον ζήσαμε όλοι, παρά τις θεμιτές διαφορές και αντιθέσεις που γεννά η ενασχόληση με τα κοινά.
Το χωριό μας είδε καλύτερες μέρες. Και όσο και αν παίζουν μεγάλο ρόλο οι γενικότερες εξελίξεις (οικονομικές, πολιτικές, δημογραφικές κλπ), δεν πρέπει να υποτιμούμε την προσωπικότητα, τον άνθρωπο που θα πάρει στις πλάτες του με γνώση και μεθοδικότητα, με προγραμματισμό και μαχητικότητα τις τύχες του τόπου.
Το χωριό μας γερνά συνέχεια, εγκαταλείπεται, όπως και τα άλλα χωριά της Νάξου. Τώρα φαίνεται πόσο προσφέρουν τα πρόσωπα, πόσο χρειάζεται η συναίνεση και η συμπόρευση όλων για κοινούς στόχους και κοινή προοπτική.
Ο Μανωλάς θα λείψει πιο πολύ στην οικογένειά του, στην οποία εκφράζω τη θλίψη μου και τα θερμά μου συλλυπητήρια. Θα λείψει, όμως, και από όλους μας, από το χωριό μας.
Η θέση του στη γωνιά της αυλής του καφενείου του Ιππότη, του καφενείου του αδελφού μου τώρα, θα μένει ορφανή. Και όταν κατεβαίνω στην πλάτσα, θα ψάχνω να βρω τη φιγούρα του, αλλά θα προσγειώνομαι σε μια πεζή πραγματικότητα, καθώς η βροντώδης και επιβλητική φωνή του δεν θα ηχεί στ’ αυτιά μου, καθώς ένα ποτήρι ρακί θα μένει άδειο.
Ο Μανωλάς είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και της μνήμης του χωριού μας. Μιας ιστορίας που όταν γραφτεί ολοκληρωμένα θα του αναγνωρίσει το έργο και την προσφορά του.
Τώρα που σε αποχαιρετώ, φίλε και συναγωνιστή Μανώλη, τώρα που σε προπέμπουμε στο κοιμητήριο του χωριού, δεν ξεχνώ το ποίημα του δασκάλου Γιώργου Ψαρρού, που σε μια στροφή του γράφει:
«Κι όταν για την αιώνια, φεύγει η ψυχή, γαλήνη
και το κορμί να αναπαυτεί λίγο α’ τη γη ζητά,
με λίγα ζόρια δυο οριές ο τόπος τούτος δίνει,
που όμως τσοι παίρνει αδιάντροπα πίσω λίγο μετά».
Αιωνία σου η μνήμη, αξέχαστε πρόεδρε Μανώλη Μανωλά!
