Με την ηφαιστειακή καλδέρα της Σαντορίνης και το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου εκπροσωπείται η Ελλάδα στα πρώτα 100 Μνημεία Παγκόσμιας Γεωλογικής Κληρονομιάς, τα οποία ανακηρύχθηκαν σε μια λαμπρή τελετή στις 28 Οκτωβρίου στην ακτή των Βάσκων, μια περιοχή που είναι και Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO στην Ισπανία.
Η ανακήρυξη έγινε στο πλαίσιο του ειδικού συνεδρίου (26-28 Οκτωβρίου) που πραγματοποιήθηκε για τον εορτασμό της συμπλήρωσης 60 ετών από την ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Γεωλογικών Επιστημών (IUGS), η οποία – σε συνεργασία με την UNESCO – ανέλαβε την πρωτοβουλία διαμόρφωσης καταλόγου με τα πρώτα 100 Μνημεία Γεωλογικής Κληρονομιάς, δηλαδή κορυφαίες περιοχές γεωλογικού ενδιαφέροντος παγκοσμίως που έχουν συνεισφέρει καθοριστικά στην ανάπτυξη των Γεωεπιστημών στο πέρασμα του χρόνου.
Η παρουσίαση του απολιθωμένου δάσους της Λέσβου έγινε από τον Καθηγητή Νικόλαο Ζούρο, ενώ η παρουσίαση της καλδέρας της Σαντορίνης έγινε από την Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ και άμισθη Ειδική Σύμβουλο του Δημάρχου Θήρας κα Νομικού Παρασκευή, η οποία τόνισε και τους λόγους επιλογής της Σαντορίνης.
Η καλδέρα της Σαντορίνης είναι μία «εμβληματική καλδέρα στη Μεσόγειο Θάλασσα που σχηματίστηκε από πλίνιες εκρήξεις σε ένα τεκτονικό καθεστώς στο Ελληνικό Ηφαιστειακού Τόξου».
*Η πρώτη καλδέρα που αποδείχθηκε ότι σχηματίστηκε από κατάρρευση.
*Ένα γνωστό παράδειγμα πολλαπλής καλδέρας που σχηματίστηκε από τουλάχιστον τέσσερα γεγονότα κατάρρευσης κατά τα τελευταία 200.000 χρόνια.
*Έχουν γίνει θεμελιώδεις μελέτες των φάσεων του ιγκνιμβρίτη.
*Υπάρχει λεπτομερής γεωλογικός χάρτης υποστηριζόμενος από μεγάλο σύνολο δεδομένων ραδιομετρικής χρονολόγησης.
*Έχουν γίνει τεφροστρωματογραφικές μελέτες των εκρηκτικών προϊόντων σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο.
*Η τοποθεσία της μεγάλης Μινωικής έκρηξης, είναι διάσημη για τον αντίκτυπό της στον κόσμο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
*Ο προϊστορικός οικισμός του Ακρωτηρίου είναι μια από τις καλύτερα διατηρημένες πόλεις της εποχής του Χαλκού παγκοσμίως.
*Έχουν γίνει πετρολογικές και γεωχημικές μελέτες που συνέβαλαν στην ανάδειξη των σύγχρονων αντιλήψεων για τον μαγματισμό.
*Υπάρχουν πάνω από 3500 χλμ. σεισμικά προφίλ που διασχίζουν την καλδέρα και τις γύρω θαλάσσιες λεκάνες.
*Έχει γίνει βαθυμετρική χαρτογράφηση υψηλής ανάλυσης.
*Αποτέλεσε την περιοχή πρόσφατου πειράματος σεισμικής τομογραφίας υψηλής ανάλυσης.
*Είναι η περιοχή της επικείμενης αποστολής υποθαλάσσιων ερευνητικών γεωτρήσεων (IODP Expedition 398).
*Έχουν γίνει μελέτες των οικοσυστημάτων του πυθμένα της καλδέρας και της γενετικής τους.
*Αποτελεί σημαντικό πεδίο εκπαίδευσης ηφαιστειολόγων και αρχαιολόγων από πανεπιστήμια όλου του κόσμου.
*Είναι ένας σημαντικός προορισμός διακοπών και πολιτισμού που προσελκύει δύο εκατομμύρια τουρίστες ετησίως.
H IUGS κατά τη διάρκεια της τελετής επισήμανε τα εξής:
Η γεωλογία είναι μια θαυμάσια επιστήμη. Η γνώση της Γης και της ιστορίας της βασίζεται σε τόπους και τοπία που έχουν περιγραφεί και μελετηθεί από τη γέννηση των γεωλογικών επιστημών.
Ορισμένοι από αυτούς τους τόπους έχουν ιδιαίτερη αξία. Πρόκειται για εμπνευσμένους και εξαιρετικούς τόπους που έχουν συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη των γεωλογικών επιστημών. Αντιπροσωπεύουν τη μνήμη της Γης και αποτελούν μέρος της φυσικής κληρονομιάς που πρέπει να εκτιμήσουμε, να διαχειριστούμε τη χρήση και να διατηρήσουμε με αποφασιστικότητα.
Αναγνωρίζοντας και διατηρώντας τη γεωλογική κληρονομιά ως κρίσιμη
Η IUGS υιοθετεί την αναγνώριση της Γεωλογικής Κληρονομιάς ύψιστης επιστημονικής σημασίας. Η συνεργασία μεταξύ όλων των διεθνών πρωτοβουλιών που ασχολούνται με τη γεωκληρονομιά και τη γεωποικιλότητα μπορεί να οδηγήσει στην περαιτέρω εκτίμησή τους, στη βιώσιμη χρήση τους ως εκπαιδευτικών πόρων και κυρίως στη διατήρησή τους για το καλό της κοινωνίας, των μελλοντικών γενεών και της ευημερίας του Πλανήτη μας.
Η παρουσίαση των «Πρώτων 100 Μνημείων Γεωλογικής Κληρονομιάς της IUGS» επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Προγράμματος Γεωεπιστημών της UNESCO. Αποτελεί μια σημαντική συμβολή σε αυτή την ευρύτερη πρωτοβουλία αναγνώρισης που η IUGS, σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς, μοιράζεται με την παγκόσμια κοινότητα των γεωεπιστημόνων και με όλους τους ανθρώπους παγκοσμίως.
Ο Δήμος Θήρας είναι περήφανος που συναποφάσισε με την επιστημονική ομάδα τη σύνταξη και κατάθεση του φακέλου για την ένταξη της καλδέρας της Σαντορίνης στον κατάλογο των πρώτων 100 Μνημείων Παγκόσμιας Γεωλογικής Κληρονομιάς.
