Τι κι αν έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο; Το εναέριο σύστημα μεταφοράς της σμύριδας, το μεγαλύτερο προπολεμικό βιομηχανικό έργο της Ευρώπης – εδώ και χρόνια εγκαταλειμμένο στην τύχη του – είχε να αντιμετωπίσει μόνο τον αδυσώπητο χρόνο και τα έντονα καιρικά φαινόμενα.
Όμως, από τα τέλη του Ιουλίου 2019 και μετά, μια πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στην περιοχή της Κορώνου (24/07), φανέρωσε την ύπαρξη και άλλων «εχθρών» που τον επιβουλεύονταν, αφού οι ζημιές που προκλήθηκαν τότε στον Εναέριο, έδωσαν την ευκαιρία σε κάποιον (ή κάποιους;) που έδρασε κρυφά να του επιφέρει ένα τόσο σοβαρό και «βίαιο» πλήγμα, που ίσως αποτελέσει την αρχή του τέλους για το μοναδικό αυτό μνημείο.
Ευτυχώς για την Νάξο, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που παλεύουν για να σώσουν ό,τι έχει απομείνει από την σπάνια και ανυπολόγιστης αξίας βιομηχανική κληρονομιά του τόπου μας.
Ανάμεσα τους, ο π. πρόεδρος της Κορώνου Μανώλης Μανωλάς που παλεύει ακατάπαυστα για τη διάσωση του Εναέριου. Ατέλειωτες οι παρεμβάσεις του, συνεχές το ενδιαφέρον του, διαρκείς και επίμονες οι οχλήσεις του προς όλους τους αρμόδιους και το κράτος εδώ και 45 χρόνια! Τα αποτελέσματα, όμως, ελάχιστα, αφού η ελληνική γραφειοκρατία ζει και βασιλεύει…
Το naxostimes.gr πάντα στην πρώτη γραμμή της ενημέρωσης και πιστό στην αρχή της αμερόληπτης δημοσιογραφίας που υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, έχει αναδείξει με πληθώρα αναρτήσεων την καταστροφή που συντελείται στο μνημείο του Εναέριου.
Ερώτηση στην Βουλή για τις καταστροφές στον Εναέριο
Ο κ. Μανωλάς μαζί με τους κ.κ. Νίκο Χουζούρη (τότε πρόεδρο της Κορώνου) και Μιχάλη Πάσουλα (πρόεδρο του Σωματείου Σμυριδορυκτών) είχαν προχωρήσει σε καταγγελία για την τεράστια ζημιά που έγινε στο μνημείο του Εναέριου στις 25 Ιουλίου, κοινοποιώντας την τόσο στην Εισαγγελία Νάξου, όσο και στο Αστυνομικό Τμήμα Φιλωτίου. Μέσω της καταγγελίας (η οποία είχε μια τεράστια λίστα αποδεκτών σε κεντρικό πολιτικό, αλλά και τοπικό επίπεδο) ζητούσαν πρωτίστως την παραδειγματική τιμωρία του δράστη ή των δραστών και στη συνέχεια την κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς και τον έλεγχο, την αποτύπωση και καταγραφή της έκτασης των ζημιών.
Η εν λόγω καταγγελία έφτασε μέχρι την Βουλή, όπου στις 31 Ιουλίου ο βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Συρμαλένιος κατέθεσε ερώτηση προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Πολιτισμού & Αθλητισμού, Ανάπτυξης & Επενδύσεων και Προστασίας του Πολίτη με θέμα «Καταστροφές και βανδαλισμοί στον εναέριο μεταφοράς σμύριδας στην Κόρωνο Νάξου». Μετά από μια σύντομη ιστορική αναδρομή και αφού εξηγούσε πώς έχει σήμερα η κατάσταση, ο βουλευτής ζητούσε να μάθει σε ποιες ενέργειες θα προέβαιναν οι Υπουργοί για την αποκατάσταση των ζημιών, αν θα αναζητούσαν τους υπεύθυνους της καταστροφής, αλλά και αν είχαν την πρόθεση να αξιοποιήσουν μελέτη ανάπλασης από τη Διεύθυνση Αναπλάσεων του ΥΠΕΝ και να εντάξουν σε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης, αξιοποίησης και ανάδειξης ώστε το μνημείο του Εναέριου, σχεδόν έναν αιώνα μετά την κατασκευή του, να αποκατασταθεί και να αξιοποιηθεί τουριστικά και ιστορικά.
Στα «γρανάζια» της ελληνικής γραφειοκρατίας
Η ερώτηση του κ. Συρμαλένιου βρήκε ανταπόκριση… Γενικόλογες και αόριστες, γραμμένες με την γνωστή «ξύλινη γλώσσα» της γραφειοκρατίας του «αθηνοκεντρικού κράτους», οι απαντήσεις των αρμοδίων ουδόλως καθησύχασαν τον κ. Μανωλά και όσους αγωνιούν για το παρόν και κυρίως το μέλλον του Εναέριου:
*Η απάντηση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Χρυσοχοΐδη (με ημερομηνία 14 Αυγούστου) ανέφερε ότι «από τις κατά τόπο αρμόδιες αστυνομικές και πυροσβεστικές Υπηρεσίες διενεργούνται προανακρίσεις, οι οποίες βρίσκονται σε εξέλιξη».
*Η απάντηση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κα Μενδώνη (με ημερομηνία 22 Αυγούστου) ανέφερε ότι «Επειδή υπάρχει μία αμφισημία ως προς τον φερόμενο ιδιοκτήτη του Εναέριου, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού προτίθεται να προβεί σε επιτόπια έρευνα και να συντάξει έκθεση αυτοψίας για τις ζημιές που προκλήθηκαν πρόσφατα και την κατάσταση διατήρησης του κηρυγμένου βιομηχανικού μνημείου, το περιεχόμενο της οποίας θα καθορίσει το είδος των συστάσεων που θα γίνουν στους φερομένους ιδιοκτήτες αναφορικά με την αποκατάσταση των βλαβών, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν. 3028/02».
Κι άλλες απαντήσεις…
*Η απάντηση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων κ. Τσακίρη (με ημερομηνία 21 Αυγούστου) παρέπεμπε στο από 13/08/2019 έγγραφο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων-ΕΣΠΑ, του Υπουργείου που ανέφερε ότι οι δράσεις που προτείνονται στην ερώτηση του κ. Συρμαλένιου «δύνανται να εξεταστούν προς ένταξη, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου, σε προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 τα οποία μεταξύ άλλων αποσκοπούν στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με σκοπό την διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με αύξηση της επισκεψιμότητας της περιοχής».
*Ομοίως, η απάντηση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θωμά (με ημερομηνία 20 Σεπτεμβρίου) παρέπεμπε στο από 01/08/9 έγγραφο της Δ/νσης Μεταλλευτικών Ενεργειακών και Βιομηχανικών Ορυκτών του Υπουργείου που ανέφερε ότι «έχει οριστεί Επιτροπή με έργο την σύνταξη και προώθηση αρμοδίως Τεχνικών Προδιαγραφών για προμήθειες και υπηρεσίες που αφορούν στην α) αποκατάσταση κτιριακών υποδομών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού σμυριδωρυχείων Νάξου, β) βελτίωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας σμυριδεργατών και περιοίκων ορυχείων, στο πλαίσιο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων έτους 2019. Στο υπόψη πρόγραμμα έχει εξασφαλιστεί δαπάνη ύψους 270.000,00 ευρώ».
Επόμενο βήμα, ο Συνήγορος του Πολίτη
Οι καταγγέλλοντες, θέλοντας να συνεχίσουν να ασκούν πίεση, απευθύνθηκαν, επίσης στον Συνήγορο του Πολίτη, με την κατάθεση σχετικής αναφοράς, η οποία εξετάστηκε και διερευνήθηκε.
Αυτό που ζητούσαν, ήταν η διαμεσολάβησή του «προκειμένου να ενεργοποιηθούν οι υπηρεσίες σχετικά με το ζήτημα και να προβούν στις δέουσες ενέργειες και δεσμεύσεις που απαιτούνται, ώστε να απαντήσουν σε όλα τα ερωτήματα». Ακόμη, να τους ενημερώσουν «για τις ενέργειες τους, αλλά και να προγραμματίσουν δράσεις, μελέτες και έργα για την αποκατάσταση και διάσωση του μνημείου του Εναέριου Νάξου και των εγκαταστάσεων λειτουργίας του, που είναι κηρυγμένα ιστορικός τόπος και διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 869 Β/1989)».
Όπερ και εγένετο. Με έγγραφο του στις 11 Οκτωβρίου που απευθύνεται στην Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων, στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, στον Δήμο Νάξου και στο Α.Τ. Φιλωτίου, ο Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη κ. Σαγιάς ζητά:
*Να προβούν σε αυτοψία προκειμένου να διαπιστωθεί το μέγεθος της ζημίας και η σημερινή κατάσταση του μνημείου.
*Να προταθούν και να υλοποιηθούν άμεσα μέτρα αποκατάστασης αυτού.
*Να γίνει έρευνα για τον εντοπισμό του υπαίτιου και να τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες.
*Να ενημερωθεί ο Συνήγορος του Πολίτη για τις ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα για την αποκατάσταση και ανάδειξη του συνόλου μνημείου.
*Να εξεταστούν οι δυνατότητες και οι τρόποι ανάδειξης της βιομηχανικής κληρονομιάς της Νάξου που συνδέεται αδιάρρηκτα με το Σμυριδορυχείο.
«Οι αμόρφωτοι τενεκέδες της εξουσίας»
«Δυστυχώς μόνον πίκρα και αηδία αισθάνομαι για το κράτος μας και τους εκπροσώπους του. Οι εκάστοτε αμόρφωτοι τενεκέδες της εξουσίας και των υπηρεσιών, είναι μόνον για τα κανάλια και την αμοιβή τους. Πέρασαν περισσότεροι από τέσσερις μήνες και από τους 50 αποδέκτες (σ.σ. της καταγγελίας) μόνον ο κ. Συρμαλένιος και ο Συνήγορος του Πολίτη έδειξαν ενδιαφέρον. Οι απαντήσεις 3-4 Υπουργών γενικόλογες, χωρίς δεσμεύσεις και αποτέλεσμα. Το ΥΠ.ΠΟ. έστειλε κάποιο νέο που τρόμαξε, όπως έμαθα» δήλωσε, από την πλευρά του, ο κ. Μανωλάς.
