Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη: Η «χρυσή φωνή», το «αηδόνι» του νησιώτικου τραγουδιού σίγησε για πάντα τα ξημερώματα της Τρίτης αφήνοντας πίσω της μια τεράστια μουσική ιστορία που έχει χαρακτηρίσει τον πολιτισμό και την κουλτούρα των Κυκλαδιτών.
Οι εμφανίσεις της τα τελευταία χρόνια ήταν σπάνιες, όπως σπάνιες ήταν και οι φορές που δέχονταν να δώσει μία συνέντευξη… Ήμασταν τυχεροί και καταφέραμε να μπούμε στο σπίτι της κυράς του Αιγαίου και να μας μιλήσει για τη ζωή και την καριέρα της…
Στο ερώτημα «τι είναι ευτυχία» εκείνη απάντησε: «Ευτυχία είναι να αγαπήσεις και να αγαπηθείς. Να φτιάξεις μια καλή και όμορφη οικογένεια. Αυτό έκανα κι εγώ…».
Με τη γοητεία της απλότητας
Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη: Η χρυσή φωνή του νησιώτικου τραγουδιού σε μια σπάνια συνέντευξη
Όλα στο σπίτι της είναι τακτοποιημένα, σχολαστικά τακτοποιημένα. Στο χολ κάποιες παλιές φωτογραφίες. Ασπρόμαυρες, από τα νεανικά της χρόνια και από το γάμο της. Και λίγο πιο πέρα μια φωτογραφία με τον γιο της, που έχασε πρόσφατα. Καθισμένη στην πολυθρόνα της, στα 87 της χρόνια, η Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη, ο θρύλος του νησιώτικου τραγουδιού, ξετυλίγει την ιστορία της. Μιλά, σιωπά, χαμογελά, σκοτεινιάζει. «Από τότε που έχασα τον άντρα μου και τα δυο μου παιδιά ξεχνάω» λέει.
Κι όμως θυμάται πολύ καλά την αγάπη που είχε από μικρό παιδί για το χορό και το τραγούδι. Θυμάται μέρες και νύχτες ολόκληρες να κάθεται δίπλα στον πατέρα της, τον Μιχάλη Κονιτόπουλο, και να ακούει μουσικές από το βιολί του.
«Από μια σταλιά παιδί είχα την τρέλα με το χορό και το τραγούδι. Μέρα νύχτα να με είχες να ακούω τραγούδια δεν έλεγα ότι βαρέθηκα. Κοντά στον πατέρα μου, το «Μωρό», άκουγα μουσικές, αλλά φαίνεται ότι μάλλον το είχα κιόλας. Ό,τι άκουγα το τραγουδούσα, από ευρωπαϊκά τραγούδια μέχρι Σοφία Βέμπο».
Για την Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη τα πράγματα στην καριέρα της ήρθαν κάπως ανάποδα. Πρώτα έγινε γνωστή μέσα από ραδιοφωνικές εκπομπές και τη δισκογραφία και χρόνια μετά ξεκίνησε να εργάζεται σε νυχτερινά μαγαζιά. «Είχε γίνει γνωστή σε όλη την Ελλάδα από τους δίσκους της, αλλά κανείς δεν ήξερε πώς ήταν η μητέρα μου εμφανισιακά. Σε νυχτερινό μαγαζί εργάστηκε στα 37 της» λέει η κόρη της, Ελένη Λεγάκη, που βρίσκεται πάντα στο πλευρό της.
Η Ειρήνη Κονιτοπούλου – Λεγάκη, με καταγωγή από την Κεραμωτή, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1951 και σύντομα ξεκίνησε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) όπου προϊστάμενος του Τμήματος Παραδοσιακής Μουσικής ήταν ο Σίμων Καράς. Την Ειρήνη πρότεινε στον Σίμωνα Καρά ο λαουτιέρης Δημήτρης Φυρογένης που ήταν θείος της.
Η ίδια διστακτική και ντροπαλή καθώς ήταν είπε στο θείο της: «Θα πάω να δω το περιβάλλον εκεί στην ΕΙΡ και αν μου αρέσει θα συνεχίσω, αλλιώς δεν θα ξαναπάω». Μόλις έφτασε στο κτίριο, κάπου κοντά στο Ζάππειο και είδε ότι υπήρχε φύλακας απ’ έξω που της ζήτησε την ταυτότητά της πριν μπει, η Ειρήνη ένιωσε ασφάλεια. Και έτσι ξεκίνησε δειλά την καριέρα της, χωρίς ποτέ να σκεφτεί ότι χρόνια αργότερα θα την χαρακτήριζαν «βασίλισσα» του νησιώτικου τραγουδιού.
«Δεν είχα ποτέ φανταστεί ότι θα τραγουδούσα επαγγελματικά. Όλα ήρθαν απλά και φυσικά» λέει η Ειρήνη.
Το ίδιο απλά και φυσικά δέχτηκε και την τεράστια επιτυχία της. Η ίδια βέβαια ποτέ δεν θεώρησε ότι έκανε κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, παρά το γεγονός ότι με τη χρυσή φωνή της έχτισε την ιστορία του νησιώτικου τραγουδιού. «Είχα ένα χαρακτήρα συντηρητικό και παραδοσιακό. Όπως σεβόμουν τον εαυτό μου σεβόμουν και τους άλλους. Ο κόσμος με αγκάλιαζε και εγώ ντρεπόμουν. Για να βγάλεις ένα τραγούδι πρέπει να δώσεις ένα κομμάτι του εαυτού σου και απλά αυτό έκανα εγώ».
Η Ειρήνη παντρεύτηκε το 1955 και σταδιακά ξεκίνησε να τραγουδά μαζί με τον αδελφό της και άλλους ναξιώτες μουσικούς σε μαγαζιά. Το 1961 έγραψε τον πρώτο της δίσκο 45 στροφών με το «Αρμενάκι» και τον «Αμοργιανό».
«Η μητέρα μου ήταν πάντα πολύ χαμηλών τόνων και ποτέ δεν συνειδητοποίησε το μεγαλείο της φωνής της. Ως τραγουδίστρια έχει μία ιδιαιτερότητα. Δεν τραγούδησε ποτέ με τον στίχο. Εκείνη τραγουδούσε με τη μελωδία. Ήθελε κάποιους στίχους για να ντύσει τη μελωδία. Ήταν καθαρά μουσικός ο τρόπος της. Είχε μάθει να τραγουδάει σαν όργανο. Εκφραζόταν με τις νότες όχι με το στίχο. Είχε καλά το θέμα με τις νότες και το έκανε όμορφο μέσα από τη φωνή της. Οι περισσότεροι τραγουδιστές τραγουδάμε με το στίχο. Γι’ αυτό και φωνές σαν της μάνας μου είναι σπάνιες, χρυσάφι» λέει η Ελένη.
Η Ειρήνη Κονιτοπούλου μετανιώνει που τραγούδησε μόνο νησιώτικα τραγούδια, αλλά, όπως λέει, ήθελε να μείνει πιστή στην οικογένειά της και στην πατρίδα της. Κάποτε κάποιος που είχε δισκογραφική εταιρεία της είχε πει ότι θα μπορούσε να τραγουδήσει μέχρι και Θεοδωράκη. «Ήμουν ικανή να πω τα πάντα. Εγώ ήθελα να τραγουδήσω και κάτι άλλο. Όταν τραγουδούσαν στο μαγαζί παλιά λαϊκά τραγούδια έκανα από το καμαρίνι μου σιγόντο. Δεν ήθελα όμως να χωριστώ από τα αδέλφια μου που ασχολούνταν με το νησιώτικο».
Η τελευταία φορά που τραγούδησε επαγγελματικά ήταν πριν από 20 χρόνια. Τώρα πια δεν σιγοτραγουδάει ούτε μέσα στο σπίτι της. «Μπορώ να τραγουδήσω, αλλά δεν έχω όρεξη πια». Ακούει όμως τραγούδια που της αρέσουν και παρακολουθεί την πορεία των παιδιών και των εγγονιών της που ασχολούνται με τη μουσική.
Λίγες μέρες πριν σε μια οικογενειακή γιορτή την πίεσαν να τραγουδήσει. «Είπα το «Κάθε που πάω στο χωριό» και ο αδελφός μου τρελάθηκε» λέει και χαμογελάει.
Το ίδιο χαμόγελο έχει και η Ελένη που την κοιτά και φαίνεται περήφανη για τη μητέρα της. «Εγώ δεν είχα ποτέ τις φωνητικές της δυνατότητες. Αυτές οι φωνές δεν ξαναβγαίνουν. Εκείνη ήταν σαν να πηγαίνει ωδείο χωρίς όμως να έχει πάει ούτε μία ημέρα» λέει η Ελένη.
Τη ρωτάω αν μοιάζει σε χαρακτήρα με τη μητέρα της. «Ναι, πολύ. Εγώ όμως δεν είμαι τόσο αυστηρή και τόσο απόλυτη όσο η ίδια».
Λίγο πριν φύγω ρωτάω την κυρία Ειρήνη να μου πει τι είναι ευτυχία. «Ευτυχία είναι να αγαπήσεις και να αγαπηθείς. Να φτιάξεις μια καλή και όμορφη οικογένεια. Αυτό έκανα κι εγώ».
Ιούνιος 2018
My Naxos free press
Κική Μαργαρίτη
