Κορδελάτοι της Νάξου! Ένα αποκριάτικο έθιμο το οποίο μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και διατηρείται με τον ίδιο ζήλο για να παραδοθεί στους επόμενους…
Ο Γ. Κρητικός πιστεύει ότι είναι ένα καθαρά ορθόδοξο, παγανιστικό έθιμο που ξεκινά από τα χρόνια της Ενετοκρατίας, κάτι που όπως σημειώνει το διαπιστώνουμε από τα υλικά με τα οποία φτιάχνουν το «Μπαϊράκι». Ένα χοντρό καλάμι για ιστό, ένα πολύχρωμο μαντίλι για να δηλώσει τη ευφορία και την ευτυχία και ο Σταυρός στην κορυφή του ιστού, στολισμένος με φρούτα (πορτοκάλια) και λουλούδια της περιοχής.
Ήταν ένας τρόπος για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους οι Ορθόδοξοι, διότι ήταν καταπιεσμένοι από τους Καθολικούς Ενετούς, που είχαν στην ιδιοκτησία τους τα καλύτερα και μεγαλύτερα κτήματα της κοιλάδας των Εγγαρών, όπως φαίνεται και από τις ονομασίες των κτημάτων (Μαργούνο, Χειμωνική Δελλαρόκα, Καλιβούρτση κ.λπ.).
Στις αποκριάτικες εκδηλώσεις χορού, πειραγμάτων, διασκέδασης, οι νέοι ντυνόταν όμορφα και έντονα. Αντί για βράκα, για να μπορούν να χορεύουν, φόραγαν «φουστανέλα» φτιαγμένη πρόχειρα από τον γύρο στους καναπέδες, στολισμένη με δαντέλα και κεντημένα επάνω της διάφορα μονογράμματα.
Κάτω από την φουστανέλα φορούσαν το «βρακί της γιαγιάς», στολισμένο κι’ αυτό με δαντέλα. Ακόμη φορούσαν χοντρές κάλτσες μέχρι πάνω από το γόνατο. Πάνω από το πουκάμισο φορούσαν γιλέκο στολισμένο μπροστά με πολύχρωμα μαντίλια, που έπαιρναν από τις «νύφες» που χόρευαν. Στην πλάτη το γιλέκο ήταν γεμάτο με πολύχρωμες κορδέλες. Στο κεφάλι φορούσαν κόκκινο φέσι, στολισμένο κι αυτό με μια «καρφίτσα».
Οι Κορδελάτοι είναι ένα ανδρικό έθιμο, αφού συμμετέχουν σ’ αυτό μόνο άνδρες μεταμφιεσμένοι. Ο πιο δυνατός κρατά το μπαϊράκι και γι’ αυτό ονομάζεται Μπαϊρακτάρης.
Οι κορδελάτοι επισκέπτονται τα γύρω από το δικό τους χωριά, ενώ οι γυναίκες μένουν πίσω στο χωριό για να υποδεχτούν και να περιποιηθούν το Μπαϊράκι με την ομάδα των Κορδελάτων.
Στην εκδήλωση αυτή, πέρα από τη διασκέδαση και τη γνωριμία που έκαναν οι νέοι κυρίως μεταξύ τους (από την οποία έχουν προκύψει και πολλοί γάμοι), οι συνοδοί των Κορδελάτων έπαιρναν διάφορα προϊόντα μαζί τους και έκαναν ανταλλαγή με προϊόντα των κάτοικων των άλλων χωριών που επισκέπτονταν.
Ο Μπαϊρακτάρης, εκτός από τον έλεγχο και τον συντονισμό των Φουστανελάδων, προστάτευε το μπαϊράκι, ενώ αν διασταυρώνονταν με άλλη ομάδα κορδελάτων, έπρεπε να τα σταυρώσει τα μπαϊράκια και να προσευχηθεί, για να μην γίνει σύρραξη μεταξύ τους.
Ωστόσο, αν κάποιος προλάβαινε και έβαζε χρήματα στην τσέπη του άλλου Μπαϊρακτάρη, έπρεπε ο άλλος να τα επιστρέψει στο διπλάσιο.
Οι Κορδελάτοι, είναι ένας μικρός στρατός και κανείς δεν επιτρέπεται να αγγίξει τη φουστανέλα, η οποία όπως πιστεύεται φέρνει την ειρήνη, την ευτυχία και την πρόοδο.
Η Στέλλα η Χόντραινα, όπως η ίδια διηγήθηκε στη Μαριγούλα Νανά, είχε ακούσει από τη γιαγιά της ότι οι Κορδελάτοι χρησιμοποιήθηκαν στην απελευθέρωση του γένους. Στα μαντιλάκια που έραβαν μπροστά στο γιλέκο τους, είχαν τριγωνικό σχήμα και έβαζαν μέσα το μπαρούτι για να το μεταφέρουν και να φύγει προς την Πελοπόννησο ή άλλες περιοχές.
Αυτό το έθιμο συνεχίζεται ακόμη και σήμερα στα χωριά Γαλήνη, Εγγαρές, Μέλανες και Κυνίδαρο, όπου κάθε χρόνο την τελευταία εβδομάδα της Αποκριάς τιμούν με την επίσκεψη τους τα χωριά, τις γυναίκες και τις κοπελιές που είναι έτοιμες να τους φιλοξενήσουν και να τους περιποιηθούν με φαγητά, γλυκά και κρασιά κι αυτοί να τις χορέψουν για να τις ευχαριστήσουν.
Το έθιμο αυτό στη Γαλήνη το διαφυλάττουν και το τηρούν οι νέοι του χωριού και με βιολιά, αλλά και τους συνοδούς ή παλιάτσους επισκέπτονται τα άλλα χωριά των κορδελάτων, όπου διασκεδάζουν στην πλατεία του χωριού.
Ευχαριστούμε το Σύλλογο Γαλήνης για τις πολύτιμες πληροφορίες
