«Ο Καλλιτέχνης» ένα μυθιστόρημα η πλοκή του οποίου διαδραματίζεται στη Νάξο και συγκεκριμένα στην Κόρωνο και τον Λυώνα…
Πολλοί Ναξιώτες και μη, φίλοι της λογοτεχνίας και της ιστορίας απόλαυσαν μια όμορφη λογοτεχνική βραδιά στις 18 Αυγούστου στη Χώρα στην αίθουσα του Θεατρικού μουσείου «Ιάκωβος Καμπανέλλης» στην παρουσίαση του μυθιστορήματος «Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ» του ΒΑΓΓΕΛΗ ΝΤΕΛΗ, η υπόθεση του οποίου διαδραματίζεται στη Νάξο του 3.000 π.Χ. με πρωταγωνιστές τον φανταστικό δημιουργό των κυκλαδικών ειδωλίων εκείνη τη μακρινή εποχή πριν 5.000 χρόνια από σήμερα και έναν αρχαιολόγο της δεκαετίας του 1960-1970, ο οποίος αναζητεί το αρχαίο εργαστήριο του «Καλλιτέχνη» σε μια πανάρχαιη πόλη κάπου εκεί στις απότομες ακτές ανάμεσα Λυώνα και Μουτσούνα.
Η μυθοπλασία είναι ανάμεικτη με την ιστορία, φανταστικά συμβάντα απ’ τα βάθη των χιλιετιών συναπαντιούνται με γεγονότα της νεότερης ιστορίας της Νάξου και ιδιαίτερα με τις πολύχρονες προσπάθειες ελλήνων αρχαιολόγων να ανασκάψουν προϊστορικούς οικισμούς διάσπαρτους στα ανατολικά κυρίως παράλια της Νάξου και τη Γρόττα της Χώρας.
Οι αρχαιολόγοι συγκρούονται με τις εγκληματικές συμμορίες των αρχαιοκαπήλων που δρουν στο νησί ανενόχλητοι σχεδόν απ’ τις αρχές.
Το μυθιστόρημα αυτό έρχεται σε μια περίοδο που κυκλοφορεί στη Νάξο ένα άλλο βιβλίο η «Νεότερη ιστορία της Νάξου» (1800-2000) του φιλόλογου Νίκου Λεβογιάννη, μέσα απ τις σελίδες του οποίου αναδεικνύονται τόσο οι πολύχρονες αρχαιολογικές ανασκαφές σ΄ ολόκληρη τη Νάξο, όσο και η τεράστιας έκτασης καταστροφές που προκάλεσαν οι αρχαιοκάπηλοι, ντόπιοι και ξένοι, στον κυκλαδικό πολιτισμό, από τις μεγαλύτερες που συνέβησαν σε παγκόσμια κλίματα κατά τους αρχαιολόγους.
Η παρουσίαση του μυθιστορήματος έγινε από τον Νίκο Λεβογιάννη, ο οποίος ανέδειξε το λογοτεχνικό ταλέντο του συγγραφέα, που στο διάστημα ενός χρόνου εκπαιδευτικής θητείας στο γυμνάσιο Σκαδού Νάξου, αποτύπωσε με ιδιαίτερη ευαισθησία και ζωντάνια, τη μοναδική σε κάλλος φύση της ορεινής Νάξου, αλλά και τα ήθη, τα έθιμα, τη ντοπιολαλιά, τις παραδόσεις, τη νοοτροπία, την κοινωνική κατάσταση στην Κόρωνο των σμυριδεργατών, της εξόντωσης του πληθυσμού της από την πείνα την κατοχή, ενώ οδηγεί τον αναγνώστη στα μονοπάτια του κυκλαδικού πολιτισμού 5.000 χρόνια από σήμερα, τον υπνωτίζει κυριολεκτικά και μέσα απ’ τις λέξεις, τον εντάσσει ολοκληρωτικά στην έντονη και ανάμεικτη με έντονα συναισθήματα δράση του μυθιστορήματος.
Ιστορίες ερωτικές, πολεμικές, ταξίδια στο προϊστορικό Αιγαίο, την Μινωική Κρήτη, την αρχαία πόλη της Σαντορίνης, η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης που κατέστρεψε τον Μινωικό πολιτισμό. Δυο παράλληλες ιστορίες, του Άγι του καλλτέχνη των κυκλαδικών ειδωλίων και του Άγγελου του αρχαιολόγου της νεότερης εποχής μετά την κατοχή διατρέχουν τον κορμό του μυθιστορήματος, δυο πρόσωπα, η πορεία των οποίων είναι παράλληλη, αλλά τελικά συναπαντιούνται μέσα απ΄τις χιλιετίες και τις προγονικές τους ρίζες σε τέτοιο μάλιστα βαθμό ώστε στο τέλος ο αρχαιολόγος αναφωνεί έκπληκτος: «αναζητώ αρχαιότητες; Και βρίσκω τη…ζωή μου… Τι παράξενα παιχνίδια που μας παίζει καμιά φορά ζωή!!!».
Λογοτεχνική βραδιά και στην Κόρωνο
Η παρουσίαση του μυθιστορήματος έγινε και στην Κόρωνο στις 20 Αυγούστου σε μια ιδιαίτερα φορτισμένη ατμόσφαιρα, καθότι πολλά από τα πρόσωπα του έργου έχουν ονόματα ντόπιων κατοίκων της εποχής που δίδαξε στο γυμνάσιο Σκαδού ο συγγραφέας, το 2002, όπως ο Καρδερίνης, η ζωγράφος Σοφία, ο Ανδρής, ο Βιτζηλαίος, ο αστυνόμος, ο Πρόεδρος και άλλοι.
Στην παρουσίαση στην Κόρωνο ο Νίκος Λεβογιάννης συνέδεσε πολλά από τα τραγικά επεισόδια του μυθιστορήματος, τόσο της εποχής του 3.000 π.Χ., όσο και κατά την περίοδο της κατοχής, με πραγματικά συμβάντα, καταγραμμένα στο βιβλίο του «Νεότερη ιστορία της Νάξου». Όπως ο συγγραφέας του μυθιστορήματος με τον ήρωά του τον «Άγι» – γλύπτη των κυκλαδικών ειδωλίων- δημιουργεί ένα πανέμορφο ειδώλιο, μια κούκλα μαρμάρινη, που το αφιερώνει στο μικρό του αγγελούδι, που χάθηκε σε μια πειρατική επιδρομή αρπαγής παιδιών και το εναποθέτει στον τάφο του για να το συντροφεύει στον άλλο κόσμο, έτσι και ο ιστορικός αφιέρωσε τον τόμο του βιβλίου του (Β4) που αναφέρεται στην περίοδο της κατοχής στα παιδιά της Κορώνου που πέθαναν από την πείνα την περίοδο 1942-1944, επίσημα καταγραμμένα στα ληξιαρχεία 92 από βρέφη μέχρι 16 ετών, αλλά πάνω από 100, γιατί πολλά δεν δηλώθηκαν.
Ο παρουσιαστής σε φορτισμένο κλίμα, έκλεισε την ομιλία του διαβάζοντας το αφιερωματικό κείμενο του παραπάνω τόμου, που έχει τίτλο:
«Κοίταξα τα παιδιά… πώς να τους χαλάσεις το χατίρι:» και γράφει μεταξύ άλλων: «…Ανάμεσα σ’ αυτά τα τραγικά παιδιά, μια δεκάχρονη μικρούλα, από ορεινό χωριό της Νάξου, βρέθηκε κάτω στον κάμπο σε αναζήτηση τροφής. Τα βήματά της την οδήγησαν σ’ ένα περιβόλι με τη λαχτάρα να ξεγελάσι την πείνα της. Όμως η μάχη για την τροφή ήταν εξαρχής χαμένη γι’ αυτήν, αφού ένας «άντρας κανίβαλος» ήταν εκεί, έτοιμος να δώσει μάχη για τη δική της επιβίωση.
Η μικρούλα άφησε την τελευταία της πνοή κάτω από μιαν ελιά, εκεί που πριν πίστεψε πως θα’ βρισκε τροφή, δύναμη, ζωή. Κι έμεινε εκεί, ανώνυμη, άθαφτη, άκλαυτη.
Στα νεκρά παιδιά της κατοχής ας αποδώσουμε φόρο τιμής με το βιβλίο τούτο, που ρίχνει φως σ’εκείνη τη σκοτεινή εποχή, σε μια πραγματικότητα που δεν είναι πλαστή, δεν είναι ένα από τα παραμύθια της γιαγιάς μας για τα παιδιά που χάθηκαν στου δράκου το πηγάδι ή στη σπηλιά της στρίγκλας, αλλά πέρα για πέρα αληθινή. Κι αυτή την αλήθεια εν δικαιούμαστε να την αποκρύψουμε, για μας τους ίδιους, για τα παιδιά μας».
(φώτος: Στάθης Σταματάκης, από την παρουσίαση του βιβλίου στο Θεατρικό Μουσείο Ιακ. Καμπανέλλης)
