Με αφορμή το τραγικό γεγονός της αυτοκτονίας του 50χρονου κατοίκου της Αμοργού, οι ειδικοί ψυχικής υγείας της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας ΝΑ Κυκλάδων- ΚΛΙΜΑΚΑ θα ήθελαν να συλλυπηθούν τους οικείους του ατόμου και να προσεγγίσουν το συμβάν υπό το επιστημονικό πρίσμα, δίνοντας έμφαση σε όλα τα μέτρα και τις διαδικασίες που θα μπορούσαν να αποτρέψουν αυτή την απώλεια και να εξαλείψουν γενικά τον κίνδυνο αυτοκτονίας στις ΝΑ Κυκλάδες.
Η αυτοκτονία ενός ατόμου είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και δεν είναι εύκολο να αποδοθεί σε μία μόνο αιτία…
Η ευαλωτότητά ή όχι κάθε ατόμου απέναντι στις δυσκολίες και τα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει είναι κάτι που διαφέρει από άτομο σε άτομο, και διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ψυχική κατάσταση, την προσωπικότητα, τις προηγούμενες εμπειρίες ζωής, τα προβλήματα της καθημερινότητας, την κοινωνία που ζούμε, αλλά και με βιολογικούς παράγοντες, δηλαδή με τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας.
Σήμερα στη χώρα μας δύο άτομα τουλάχιστον την ημέρα αυτοκτονούν και σε ένα ποσοστό που πλησιάζει το 90%, τη στιγμή του αυτοκτονικού εγχειρήματος, το άτομο βρίσκεται υπό την επήρεια μίας ψυχικής διαταραχής, η οποία διαταράσσοντας τις γνωστικές και συναισθηματικές του λειτουργίες, το οδηγεί στην αυτοκτονική πορεία, όπου η μόνη διέξοδος να ξεπεράσει τον αβάσταχτο ψυχικό πόνο, φαντάζει να είναι το να βάλει τέρμα στην ζωή του.
Τις περισσότερες φορές ένα άτομο που βάζει τέρμα στην ζωή του πριν το κάνει εκδηλώνει κάποια προειδοποιητικά σημεία που ένας ειδικός της ψυχικής υγείας θα αναγνωρίσει (άγχος, αϋπνία, νευρικότητα, αλλαγή συμπεριφοράς, εσωτερίκευση) και θα προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.
Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια στη συμπεριφορά ενός ατόμου που σκέφτεται να αυτοκτονήσει;
• Είναι πολύ θλιμμένος, ανήσυχος ή βρίσκεται σε πανικό
• Κλείνεται στον εαυτό του, απομονώνεται
• Δυσκολεύεται στις σχέσεις του με την οικογένεια και τους φίλους του • Χάνει το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που πριν τον ευχαριστούσαν
• Πέφτει η απόδοσή του στη δουλειά ή το σχολείο
• Αλλάζει η συμπεριφορά του (γίνεται απαισιόδοξος, ευερέθιστος, απαθής ή εμφανίζει οποιαδήποτε ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά)
• Μιλά για το θάνατο ή για την αυτοκτονία
• Αναζητά θανατηφόρα μέσα (όπλα, χάπια κ.λπ.)
• Αλλάζουν οι διατροφικές του συνήθειες (έχει αυξημένη όρεξη για φαγητό ή αντίθετα έχει μειωμένη όρεξη και χάνει βάρος)
• Αλλάζουν οι συνήθειες του ύπνου του (έχει αϋπνία ή υπνηλία)
• Αισθάνεται ενοχή, ντροπή, αναξιότητα
• Αισθάνεται απελπισμένος
• Αισθάνεται αβοήθητος
• Αισθάνεται παγιδευμένος, ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο
• Έχει την ξαφνική επιθυμία να τακτοποιήσει προσωπικές υποθέσεις (π.χ. συντάσσει τη διαθήκη του)
• Χαρίζει προσωπικά του αντικείμενα
Κάποιος που σκέφτεται να αυτοκτονήσει συνήθως εμφανίζει ένα ή περισσότερα από αυτά τα σημάδια στη συμπεριφορά του.
Σε περίπτωση που κάποιος παρατηρήσει αυτά τα σημάδια στη συμπεριφορά ενός δικού του ανθρώπου, θα πρέπει να απευθυνθεί το συντομότερο δυνατό σε κάποιον ειδικό (ψυχολόγο ή ψυχίατρο).
Παρ’ όλα αυτά, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα σημάδια αυτά δεν εμφανίζονται σε κάθε άτομο που σκέφτεται να κάνει κακό στον εαυτό του.
Είναι εξίσου πιθανό ένας άνθρωπος να σκέφτεται να αυτοκτονήσει, χωρίς να αλλάξει η συμπεριφορά του με κάποιον από τους παραπάνω τρόπους.
Αυτό όμως που θα πρέπει να τονίσουμε σε κάθε περίπτωση είναι ότι όταν ένας άνθρωπος αναφέρει ότι σκέφτεται την αυτοκτονία πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτά τα σχόλια με σοβαρότητα.
Η υπόθεση ότι ο άνθρωπος αυτός επιδιώκει μόνο την προσοχή μας ή δεν εννοεί τα όσα λέει, είναι ένα σοβαρό και καταστρεπτικό λάθος.
Η αυτοκτονία μπορεί να εμφανιστεί χωρίς διακρίσεις σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, ανεξαρτήτου φύλου, ηλικίας, οικογενειακής κατάστασης, σεξουαλικής ταυτότητας, θρησκευτικών πεποιθήσεων ή επαγγέλματος.
Η αντιμετώπισή της δεν είναι μια απλή διαδικασία, καθώς απαιτεί ένα συνδυασμό ενεργειών και σύνθετων παρεμβάσεων.
Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να προληφθεί όταν εφαρμόζονται οι κατάλληλες στρατηγικές τόσο σε επίπεδο κοινότητας και δομών, όσο και σε επίπεδο χάραξης πολιτικών παρεμβάσεων.
Υλοποιώντας βασικά μέτρα και στρατηγικές χαμηλού κόστος και με σαφή συναίσθηση της ευθύνης των επαγγελματιών υγείας, των αρμόδιων υπηρεσιών καθώς και της ίδιας της κοινωνίας, κάθε ανθρώπινη ζωή μπορεί και πρέπει να προστατευθεί.
Αναπάντητα «γιατί»
Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, για κάθε μία αυτοκτονία, υπολογίζεται, πως τουλάχιστον 20-25 άτομα μένουν πίσω και πενθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, προσπαθώντας να νοηματοδοτήσουν την τελευταία πράξη της ζωής του αυτόχειρα.
Οι περισσότεροι θα βασανίζονται για μεγάλο διάστημα με δεκάδες αναπάντητα «γιατί», ενώ τις περισσότερες φορές θα είναι παρόντα επώδυνα συναισθήματα όπως ενοχές, θυμός, ντροπή, άγχος και αφόρητος ψυχικός πόνος.
Η διαδικασία του πένθους είναι δύσκολη, περίπλοκη και τραυματική.
Επιπλέον, το στίγμα που φέρουν οι επιζώντες θεωρείται από τα πιο ισχυρά: οι ενοχές, η ντροπή, η αυτομομφή παρεμβαίνουν στη διαδικασία πένθους τους, αφήνοντας τους μόνους και αδύναμους να εκφράσουν τον πόνο τους.
Απαραίτητη η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς
Η αναζήτηση της κατάλληλης βοήθειας από ειδικούς ψυχικής υγείας, πέραν της βοήθειας από υποστηρικτικά δίκτυα όπως οικογένεια και φίλοι, είναι απαραίτητη στη διαχείριση και προσαρμογή των επιζώντων μιας ανατρεπτικής και απρόσμενης απώλειας όπως αυτή της αυτοκτονίας.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί από το 2007 την μοναδική στην Ελλάδα τηλεφωνική Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία με το νούμερο 1018 η οποία στελεχώνεται από εξειδικευμένους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας.
Η Γραμμή λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση, 7 ημέρες την εβδομάδα και δέχεται κλήσεις από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο, με αστική χρέωση από όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.
Στόχος της Γραμμής είναι η διαχείριση της αυτοκαταστροφικής κρίσης, έτσι ώστε να αποφευχθεί ο βραχυπρόθεσμος κίνδυνος αλλά και να διασφαλιστεί όσο το δυνατό πιο άμεσα και αποτελεσματικά η παροχή ψυχιατρικής και ψυχολογικής στήριξης στον καλούντα, καθώς και στο συγγενικό και φιλικό του περίγυρο.
Σε περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο, επιδιώκεται η συνέχιση της επικοινωνίας με τους καλούντες και η παρακολούθησή τους από το επιστημονικό προσωπικό του φορέα.
Απευθύνεται σε:
• Ανθρώπους που σκέφτονται να αυτοκτονήσουν
• Ανθρώπους που έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν στο παρελθόν • Ανθρώπους με αυτοκαταστροφική συμπεριφορά
• Ανθρώπους που βιώνουν την απώλεια ή ανησυχούν για κάποιο δικό τους άνθρωπο
Στην ΚΛΙΜΑΚΑ και στο Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, επαγγελματίες ψυχικής υγείας διαθέτουν την απαραίτητη κλινική και ερευνητική εμπειρία για την προσέγγιση της αυτοκτονίας ως μείζον πρόβλημα της δημόσιας υγείας.
Χρησιμοποιώντας την πολυετή επιστημονική εμπειρία μας και σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, στόχος του φορέα μας είναι να μην υπάρχουν τραγικές απώλειες από αυτοκτονία στα νησιά της ακτίνας δράσης μας.
Εάν πενθείτε και νιώθετε ότι έχετε ανάγκη από βοήθεια, επικοινωνήστε με:
ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΝΑ ΚΥΚΛΑΔΩΝ
• Νάξος (Οδός Δανακού, Χώρα Νάξου, τηλ. 2285026982)
• Σαντορίνη (Μεσσαριά, τηλ. 2286025961)
• Αμοργός (Κατάπολα, τηλ. 2285071840)
• 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία (1018) του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ.
