Αγαπητοί μας φίλοι, του Ομίλου για την Unesco Πειραιώς και Νήσων και των χορωδιών Βελβενδούς και Κέρκυρας.
Σας καλωσορίζουμε στο φιλόξενο ακρογιάλι του νησιού μας, σε ένα ακρογιάλι που για αιώνες συναντιόταν η Ανατολή με τη Δύση με όρους θρησκευτικότητας, αλλά και πολιτισμού.
Η παραλία της Τήνου, όντας μια από τις κεντρικές σκάλες του μεγάλου θαλάσσιου δρόμου που σύνδεε τις μεγάλες αγορές της ιταλικής χερσονήσου με τα παράλια της Ιωνίας λειτούργησε σαν τόπος συνάντησης, αλλά και σύγκρασης και όσμωσης διαφορετικών πολιτισμικών ταυτοτήτων. Εδώ στα σκαλοπάτια της Παναγίας μας για έναν ολόκληρο αιώνα συναντιόταν ο υπόδουλος και ο ελεύθερος ελληνισμός με δυο ισχυρούς δεσμούς συνοχής: τη συνείδηση της εθνικής ιδιαιτερότητας και τη βαθιά πίστη στο Χριστό.
Εδώ, κάθε χρόνο του Ευαγγελισμού το κρητικό ριζίτικο, εναλλασσόταν με τον λεβέντικο τσάμικο της ηπειρωτικής Ελλάδας, την πικρόγλυκη πατινάδα του Αιγαίου και τα ηδύμολπα ακούσματα της μικρασιατικής ακτής. Εδώ οι τοπικές ιδιαιτερότητες έδιναν τη θέση τους σε ευρύτερες εθνικές συνθέσεις. Οι παραδόσεις έχτιζαν μια πιο πλατιά παράδοση, την ενιαία παράδοση του έθνους.
Η παραδοσιακή και η θρησκευτική μουσική, γίνονται έννοιες πολυσύνθετες, όταν κανείς από το εξωτερικό κέλυφος αποπειραθεί ένα ταξίδι στον εσωτερικό πυρήνα. Το ταξίδι είναι συναρπαστικό και επιφυλάσσει εκπλήξεις. Εμάς τους νησιώτες της Θάλασσας του Αιγαίου, μας στέλνει χιλιετίες πίσω, στον αρπιστή και στον δίαυλο των κυκλαδικών ειδωλίων, ανάμεσα σε επιρροές που φέρνουν όλοι οι αγέρηδες του κλασικού ανεμολογίου, από τον σιρόκο ως τον μαΐστρο κι απ’ τον γαρμπή ως τον γρέγο. Δύσκολο να ξεδιαλύνεις τον μίτο. Κάθε αγέρας φέρνει τις δικές του μελωδίες, τους δικούς του υπερκόσμιους ήχους. Όμως εκείνο που είναι βέβαιο είναι πως η τελική σύνθεση που την καθαγίασαν οι αιώνες, αυτό δηλαδή που λέμε παράδοση, εκπροσωπεί την πλέον αντιπροσωπευτική έκφραση της ταυτότητάς μας.
Οι παραδοσιακές κοσμικές μουσικές συγκράσεις συναντιούνται αιώνες τώρα με τις θρησκευτικές μελωδίες, διαπερνούν η μία την άλλη. Οι ψαλμοί του Δαβίδ, στη φόρμα των Εβδομήκοντα, θα συναντηθούν με τους ίαμβους και τους αναπαίστους των ελληνικών μελών και θα εγκολπωθούν αρώματα της Ανατολής και ιριδισμούς της μακρινής Δύσης. Θα περάσουν μέσα από την κρησάρα του τοπικής ταυτότητας και θα εκφράσουν τα μύχια της λαϊκής ψυχής. Γιατί καμιά άλλη έκφραση της δημιουργικής λαϊκής ψυχής δεν αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο όσο το μέλος και η όρχηση.
Η γνωριμία και η κατανόηση των διαφόρων επιμέρους παραδοσιακών παραδόσεων συνιστά μια πορεία αυτογνωσίας. Πίσω από τη στιγμιαία αισθητική απόλαυση, κρύβεται ο πρωταρχικός πυρήνας της λαϊκής ψυχής, εκείνος που μας επιτρέπει να κατανοούμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και κατά πού πάμε. Ευφρόσυνα ακούσματα μα και πορεία αυτογνωσίας.
Αυτές οι συναντήσεις μας καθιστούν περισσότερο πλούσιους, ασφαλείς στην πορεία μας, ανοιχτούς στα οράματά μας, περήφανους για τις κατακτήσεις μας.
Και ο τόπος μας έχει τη δική του μουσική ταυτότητα που τη σφραγίζουν οι ιστορικές συγκυρίες και περιπέτειες. Χωρίς να εξαφανίζεται το λαϊκό στοιχείο, που εκπροσωπεί κατ’ εξοχήν ο τηνιακός συρτός, κυριαρχεί σε πρώτο πλάνο, στην παραδοσιακή και θρησκευτική μουσική, η πολυφωνία, από τη βενετσιάνικη σερενάτα ως την αθηναϊκή καντάδα του αρχόμενου 19ου αιώνα. Οι Τηνιακοί, και ιδιαίτερα οι συμπατριώτες μου Εξωμερίτες, δεν ψέλνουν, αλλά τραγουδούν. Και αυτό αποτελεί ένα κομβικό στοιχείο της ιδιοπροσωπίας τους.
Αγαπητοί μας φίλοι.
Εδώ σε αυτόν τον τόπο, την Τήνο, το νησί μας υπερβήκαμε την αισθητική συμπάθεια και την καλλιτεχνική διάθεση και έπεσαν τα σπέρματα της μεγάλης καλλιτεχνίας και ο δημιουργός, είτε με τη σμίλη, είτε με τον χρωστήρα, είτε με τη μουσική, μετουσιώνει, ότι, του ανακοινώνουν οι αγέρηδες, ο άπειρος πλούτος γραμμών και χρωμάτων, ο άνισος φωτισμός, η εναλλαγή φωτός και σκιάς, η αστροφέγγυτη και σεληνοφώτιστη νύχτα. Έτσι, η Τήνος ανέδειξε προνομιούχες φύσεις! Γύζης, Λύτρας, Χαλεπάς, Φιλιππότης, Σώχοι, Βιτάλης, Φυτάλαι, Σκαλκώτας. Το Π.Ι.Ι.Ε.Τ από τη σύστασή του στάθηκε δίπλα σε αυτές τις ιδιοφυίες, βοηθώντας στις σπουδές τους και εκείνοι ανταπέδωσαν την ευεργεσία, με το να αναδειχθούν οι αριστείς των τεχνών, δοξάζοντας την Τήνο και την Ελλάδα και να καλλιτεχνήσουν την ανατολική μαρμάρινη πτέρυγα του Ιερού Ιδρύματος και να κοσμηθούν με τα έργα τους, το Ι.ΤΗ.Π., το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών Πανόρμου και το σπίτι-Μουσείο του Γιαννούλη Χαλεπά.
Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία εγγράφηκε το 2016 στους καταλόγους της άϋλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας της Unesco, επειδή, για αιώνες ανέπτυξε την τέχνη του μάρμαρου. Τούτο είχε ως αποτέλεσμα να ντυθεί όλη η Ελλάδα, η Μικρασία, τα Βαλκάνια και η Αίγυπτος, με αριστουργήματα εφαρμοσμένης μαρμαροτεχνίας και γλυπτικής τέχνης! Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία υπηρετεί τα ιδανικά της Unesco, όπως και ο Όμιλος σας, ο οποίος μέσω του Πολιτιστικού Άξονα δράσης υπηρετεί την ειρήνη, τη φιλία, την αμοιβαία συνεργασία μεταξύ των λαών και διοργανώνει τοπικά και διεθνή πολιτιστικά φεστιβάλ και συναντήσεις, εικαστικές εκθέσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, θεατρικές, χορευτικές και καλλιτεχνικές παραστάσεις και εκδηλώσεις για νέους καλλιτέχνες.
Με αυτές τις σκέψεις σας καλωσορίζουμε στο νησί μας, στο νησί της ελπίδας και του πολιτισμού, ευχόμαστε καλή επιτυχία στο πρώτο φεστιβάλ Θρησκευτικής και Παραδοσιακής Μουσικής και σας υποδεχόμαστε με στίχο του Ντηνιακού Συρτού: Η αράδα μου εγύρισε, πρέπει να τραγουδήσω και τη καλή μας συντροφιά, να τηνε ευχαριστήσω!
Τήνος, Ιούνιος 2017
Μανώλης Σώχος
Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλος σε θέματα Πολιτισμού του Δήμου Τήνου
(φωτό: tinostoday.gr)
