Το 15ο Αναπτυξιακό Περιφερειακό Συνέδριο ανήκει πλέον στην ιστορία. Αποτέλεσε ένα καινοτόμο πρωτόγνωρο γεγονός που δεν έχει υπάρξει ποτέ στην ιστορική διαδρομή των Κυκλάδων με αυτή τη μορφή.
Πραγματοποιήθηκε σε δύο νησιά Νάξο και Σύρο και συζητήθηκαν σε στρογγυλά τραπέζια τα θέματα της Αγροτικής Ανάπτυξης, του Πολιτισμού και Αθλητισμού, των Μεταφορών και Υποδομών, της Υγείας, της Ανάπτυξης και Επιχειρηματικότητας, της Ενέργειας, του Περιβάλλοντος και της Δημόσιας Περιουσίας, της Δημόσιας Διοίκησης και της Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Πρώτη φορά ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης με πλειάδα υπουργών συμμετείχαν σε ανοιχτό διάλογο με εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, των κοινωνικών φορέων αλλά και απλών πολιτών και κατέληξαν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα αλλά και σε δεσμεύσεις για το μέλλον των Κυκλάδων, προωθώντας έμπρακτα πολιτικές νησιωτικότητας.
Είχαν προηγηθεί συναντήσεις με κυβερνητικά κλιμάκια σχεδόν σε όλα τα νησιά με πλέον των 400 κοινωνικών φορέων, όπου αναπτύχθηκαν τα προβλήματα και οι προτάσεις που πηγάζουν κατευθείαν και αδιαμεσολάβητα από τις τοπικές νησιωτικές κοινωνίες και κατατέθηκαν και εκατοντάδες υπομνήματα προς την οργανωτική επιτροπή των συνεδρίων
Τόσο στα στρογγυλά τραπέζια αλλά και στην κοινωνική διαβούλευση που είχε προηγηθεί, όσο και στο κλείσιμο της ομιλίας του Αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη, αναδείχθηκαν πτυχές των νησιωτικών πολιτικών, που άλλες ήδη εφαρμόζονται και άλλες απαιτούν τη δρομολόγηση τους, πάντα όμως σε ένα πνεύμα βιώσιμης πολυπαραγωγικής νησιωτικής ανάπτυξης, όπως χαρακτηριστικά τονίστηκε στην καταληκτική ομιλία στο ιστορικό θέατρο Απόλλων της Ερμούπολης. Κάτι ανάλογο είχε καταθέσει με την ολοκληρωμένη πρόταση της λίγες μέρες πριν το συνέδριο και η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ Κυκλάδων, δίνοντας έμφαση στην έννοια της Συνκυκλαδικής Ανάπτυξης.
Πολυπαραγωγική κυκλαδική ανάπτυξη, με την έννοια της αντίθεσης στην οποιαδήποτε μονοκαλλιέργεια και εν προκειμένω στην τουριστική μονοκαλλιέργεια. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι ο Τουρισμός δεν είναι και δεν θα παραμείνει για τα νησιά η κύρια οικονομική δραστηριότητα, όμως το ζητούμενο είναι η οργανική διασύνδεση του με τους άλλους τομείς που αποτελούν ανά νησί τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα.
Από τις συζητήσεις και τις εργασίες του Συνεδρίου, αναδείχθηκαν από τους υπουργούς σημαντικές προτάσεις και κατευθύνσεις, προσωπικά όμως σταχυολογώ ορισμένα κομβικά κατά την άποψη μου ζητήματα, που οφείλουμε να δρομολογήσουμε και να υλοποιήσουμε το επόμενο διάστημα:
1) Στο θέμα των μεταφορών εκτός από το Μεταφορικό Ισοδύναμο που αποτελεί χρόνιο αίτημα της νησιωτικής Ελλάδας και που θα εφαρμοστεί πιλοτικά σε περίπου 20 νησιά από 1/7/2018 και καθολικά από την 1/1/2019, το ΥΝΑΝΠ πρέπει να προχωρήσει στην καθιέρωση σε συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα του ελάχιστου δημόσιου δικτύου συνδυασμένων μεταφορών, με βάση και τη διάταξη του ν. 4504/2017 που θεσμοθέτησε τον καθορισμό αρμόδιας επιτροπής για να μελετήσει το θέμα. Το πόρισμα της επιτροπής θα πρέπει να υπηρετεί την υπέρβαση της ανισομέρειας μεταξύ της τουριστικής και χειμερινής περιόδου που σε ορισμένες περιοχές όπως οι Δυτικές Κυκλάδες είναι περισσότερο από εμφανής και επίσης να λάβει υπόψη σε ότι αφορά την ενδοκυκλαδική συγκοινωνία και την τοπική διασύνδεση των όμορων νησιών, όπως και τη σταθερή και πυκνή διασύνδεση των νησιών με τη Σύρο. Σε κάθε περίπτωση ο βέλτιστος συνδυασμός δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη του την αλληλοεξάρτηση μεταξύ γραμμών κορμού και ακτινωτών συνδέσεων.
Επίσης είναι σαφές ότι πρέπει να ολοκληρωθούν τα έργα στα 4 αεροδρόμια των Κυκλάδων, στην Πάρο κυρίως με την επέκταση του κτιρίου εξυπηρέτησης της επιβατικής κίνησης που με το νέο αεροδρόμιο έχει τουλάχιστον οκταπλασιαστεί, ενώ στη Σύρο, Νάξο και Μήλο με τις προγραμματισμένες επεκτάσεις των αεροδιαδρόμων.
2) Στα ζητήματα της δημόσια υγείας, είναι εμφανής η βελτίωση, τόσο με την ενίσχυση των νοσοκομείων Σύρου, Νάξου αλλά και με το άνοιγμα του νοσοκομείου της Σαντορίνης, είναι σαφής η βελτίωση ορισμένων Κέντρων Υγείας με το διορισμό γιατρών και λοιπού προσωπικού ιδιαίτερα στην Πάρο και στη Μύκονο, είναι εξαιρετικά σημαντική η λειτουργία της βάσης αεροδιακομιδών του ΕΚΑΒ στη Σύρο, ενώ είναι σαφής και η χρησιμότητα του πλωτού μέσου διακομιδών με έδρα τη Νάξο που θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του 2018. Όμως παραμένει η στασιμότητα για ορισμένα Κ.Υ. ιδιαίτερα σε μικρά νησιά, που είτε δεν παρουσιάζονται γιατροί ακόμα και για μόνιμο διορισμό, παρά τα κίνητρα του υπουργείου υγείας αλλά και της περιφέρειας, είτε φεύγουν λόγω δυσκολιών διαβίωσης κλπ. Πέραν των όποιων πρόσθετων κινήτρων, νομίζω ότι το υπουργείο θα πρέπει να φτιάξει δίμηνο πρόγραμμα Ιουλίου – Αυγούστου για κάλυψη των αναγκών από ειδικευμένους γιατρούς των μεγάλων νοσοκομείων της χώρας, που θα μπορούν να αποσπώνται γι αυτό το μικρό διάστημα στα νησιά.
3) Στα θέματα του περιβάλλοντος, του χωροταξικού σχεδιασμού και της ενέργειας και με στόχο την ήπια βιώσιμη ανάπτυξη των νησιών, θα πρέπει καταρχήν να προχωρήσει και ολοκληρωθεί ο τοπικός χωρικός σχεδιασμός ανά νησί. Σήμερα μετά από 30 χρόνια που ξεκίνησαν οι χωροταξικές μελέτες, σε ελάχιστα νησιά υπάρχει χωροταξικός σχεδιασμός, εκτός από ορισμένα Π.Δ. που καθορίζουν τις ΖΟΕ, χωρίς όμως ολοκληρωμένο καθορισμό χρήσεων γης και χωροθέτησης σημαντικών δραστηριοτήτων. Ο ν. 4447/16 μπορεί να θεσμοθέτησε το χωροταξικό σχεδιασμό σε όλα τα επίπεδα, όμως αν δεν γίνει εντός συγκεκριμένου χρονικού ορίου ο σχεδιασμός ανά νησί, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να σχεδιάσουμε ούτε τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης, αλλά ούτε και τη διάσωση του περιβάλλοντος, που αποτελεί και το θεμελιώδες συγκριτικό πλεονέκτημα των Κυκλάδων.
Συναφές με τα παραπάνω αποτελεί και το ζήτημα της χρήσης των ΑΠΕ στα νησιά. Ο λόγος κυρίως για την αιολική ενέργεια, όπου ναι μεν η ηλεκτρική διασύνδεση διευκολύνει την αξιοποίηση της, όμως από την άλλη μεριά είναι σαφές ότι τα μεγάλα βιομηχανικά αιολικά πάρκα που έχουν αδειοδοτηθεί με κυβερνητική απόφαση του Δεκεμβρίου του 2013 για την Πάρο, Νάξο, Τήνο και Άνδρο, δεν συνάδουν σε καμιά περίπτωση με το κυκλαδικό τοπίο και το περιβάλλον. Αναμένεται βεβαίως η απόφαση του ΣτΕ μετά την προσφυγή των δήμων και φορέων, αλλά βεβαίως καθοριστικό ρόλο θα παίξει και η τελική διαμόρφωση του νέου ειδικού χωροταξικού για τις ΑΠΕ, που ευελπιστούμε να καθορίσει τη χρήση τους ανάλογα με τη φέρουσα ικανότητα. Και εδώ η επίσπευση του από το ΥΠΕΝ θα αποτελέσει καθοριστικό σημείο καμπής για την όλη εξέλιξη του θέματος.
4) Στο θέμα της δημόσιας περιουσίας, η κατάσταση της Κτηματικής Υπηρεσίας της Σύρου με τους δύο μόνο μηχανικούς, δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί. Η καθυστέρηση στη χάραξη αιγιαλού και παραλίας είναι τραγική, με αποτέλεσμα για πολλά χρόνια πολλές επιχειρήσεις αλλά και απλοί πολίτες να μην μπορούν να προχωρήσουν σε τουριστικές επενδύσεις και ότι αυτό συνεπάγεται. Πρόταση μας η άμεση στελέχωση της υπηρεσίας της Σύρου είτε με αποσπάσεις-μεταθέσεις, είτε με διορισμό εφόσον είναι εφικτό, αλλά και η δημιουργία αντίστοιχης υπηρεσίας στη Νάξο, όπως άλλωστε έχει αποδεχθεί και το υπουργείο οικονομικών. Είναι προφανές ότι η αναθεώρση του ν. 2971/01 με το νέο προετοιμαζόμενο νόμο για τη δημόσια περιουσία θα λύσει σημαντικά προβλήματα. Οπως επίσης είναι σημαντικό ότι η δημοπράτηση για τη χρήση των παραλιών, έχει λύσει προβλήματα, όμως μένει να γενικευτεί και επίσης να τεθεί πλαφόν στη δυνατότητα των συμμετεχόντων στη διαδικασία αυτή, έτσι ώστε να μην μπορεί ένας πλειοδοτών παραχωρησιούχος να κερδίσει την πλειοψηφία χρήσης των παραλιών ενός νησιού.
5) Ένα σημαντικό ζήτημα που αναδείχθηκε στο συνέδριο, με αφορμή την περίπτωση της Σαντορίνης, είναι και η υπόθεση της φέρουσας ικανότητας ενός νησιού και μάλιστα υπερανεπτυγμένου. Τα ζητήματα της δόμησης αλλά και της αυθαίρετης δόμησης χωρίς όρους και όρια, της κυκλοφοριακής συμφόρησης, του εμφράγματος στις υποδομές, στη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση νερού, στην ανεπάρκεια κάλυψης των περιβαλλοντικών υποδομών (απορρίμματα, λύματα) κ.α., αναδεικνύουν την ανάγκη ισχυρής παρέμβασης του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης μέσω ελεγκτικών υπηρεσιών και μηχανισμών, έτσι ώστε να λειτουργήσουν κανόνες λειτουργικής επιβίωσης.
Με την έως τώρα μέγιστη ανεπάρκεια αυτών των υπηρεσιών, είτε ως ανεπάρκεια στελέχωσης, είτε ως ανεπάρκεια βούλησης, σε συνδυασμό με την απόλυτη έλλειψη στέγης γαια τους υπαλλήλους, καθίσταται το πρόβλημα εκρηκτικό και απόλυτα δυσεπίλυτο.
Απαιτείται λοιπόν για την περίπτωση της Σαντορίνης- εγώ θα πρόσθετα και της Μυκόνου- που αποτελεί ειδική περίπτωση (case study) μια διατομεακή διυπουργική παρέμβαση, αυτό πρότεινε ο υφυπουργός ανάπτυξης Στέργιος Πιτσιόρλας, που θα μελετήσει το πρόβλημα και θα χαράξει λύσεις αντιμετώπισης των συγκεκριμένων και σύνθετων προβλημάτων του συγκεκριμένου νησιού.
Ταυτόχρονα στη Σαντορίνη υπάρχει ακόμα η σοβαρή εκκρεμότητα με την ανέλκυση του ναυαγίου του Sea Diamond, που το ΥΝΑΝΠ έχει αποδεχθεί ότι πρέπει να υλοποιηθεί. Οι τελευταίες εξελίξεις με τη βύθιση του επιφανειακού φράγματος, απαιτούν την επιτάχυνση των διαδικασιών για να μην βρεθούμε ενώπιον πολύ δυσάρεστων εξελίξεων
6) Παράλληλα με τις διαδικασίες του συνεδρίου η επίσκεψη της Υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου στον Πύργο της Τήνου, ανέδειξε την ανάγκη εκπαιδευτικής διαβάθμισης της Σχολής Μαρμαρογλυπτικής, αίτημα που εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια.
Συνοψίζοντας, θα ήθελα να επισημάνω ως επιστέγασμα της πολυπαραγωγικής ανασυγκρότησης των Κυκλάδων, την περίπτωση του Νεωρίου Σύρου, ενός ιστορικού ναυπηγείου, που τα τελευταία χρόνια βρέθηκε σε πορεία συρρίκνωσης και απαξίωσης. Ευτυχώς η νέα ιδιοκτησία της ελληνοαμερικάνικης Onnex με τον κ. Ξενοκώστα με τη συνεργασία της κυβέρνησης αλλά κυρίως και με τη σθεναρή στάση των εργαζομένων, διαφαίνεται ότι βάζει το ναυπηγείο σε μια ανοδική τροχιά, που θα σηματοδοτήσει όχι μόνο την οικονομική άνοδο της Σύρου και της ευρύτερης περιοχής, αλλά και τη συνολική επανεκκίνηση της ναυπηγοεπισκευής στη χώρα μας.
Με το 15ο Αναπτυξιακό Περιφερειακό Συνέδριο των Κυκλάδων αλλά και με τη μέχρι σήμερα θεσμοθέτηση διατάξεων πολιτικών νησιωτικότητας, έχει γίνει σαφές ότι για την κυβέρνηση μας δεν αποτελεί μοναδική νησιωτική πολιτική η εκ νέου μείωση των συντελεστών του ΦΠΑ. Προφανώς και αποτελεί πάγιο στόχο μας να εναρμονιστούμε με ότι ισχύει στις άλλες ευρωπαϊκές νησιωτικές περιοχές και να επανακατακτήσουμε τη συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα, όμως αυτό δεν αρκεί όταν όλοι οι νησιώτες γνωρίζουν ότι σε όλους τους τομείς και κυρίως στην υγεία, στην παιδεία, στην ενέργεια, στην αγροτική οικονομία, στο χωροταξικό σχεδιασμό, στην πολιτική για το νερό, στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, στα αναπτυξιακά κίνητρα για τα μικρά νησιά, στη συνολική βελτίωση των ακτοπλοϊκών συνδέσεων, στη νομιμοποίηση των λιμενικών εγκαταστάσεων, στην ευρυζωνική σύνδεση δυσπρόσιτων περιοχών, στα ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα για το Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, στις αυξημένες χρηματοδοτήσεις του υπουργείου εσωτερικών… με επιστέγασμα τη σύσταση του Υφυπουργείου Νησιωτικής Πολιτικής, όλοι λοιπόν γνωρίζουν ότι αυτά αποτελούν κατακτήσεις νησιωτικών πολιτικών των τριών τελευταίων χρόνων.
Να γιατί το 15ο αναπτυξιακό περιφερειακό συνέδριο των Κυκλάδων δεν αποτέλεσε ένα ακόμα επικοινωνιακό σόου, όπως αμήχανα ψελίζει η αντιπολίτευση, αλλά ένα σημαντικό γεγονός, που όλοι οφείλουμε να αξιοποιήσουμε.
*Ο Νίκος Συρμαλένιος είναι βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ
