Γράφει ο Νίκος Λεβογιαννης
«Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολλιγάδες, όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες», Δημήτρης Μπαλής, Άνδρος 1822
Τα Κυκλαδονήσια ήταν το μόνο τμήμα του πρώτου νεοελληνικού κράτους, που δεν ήταν τουρκοκρατούμενα, που δεν υπήρχαν σε αυτά τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις, ώστε να διεξαχθούν πολεμικές επιχειρήσεις, προκειμένου να κηρύξουν την Επανάσταση και να ανακηρύξουν την Ελευθερία τους.
Είναι ολιγάριθμα τα πολεμικά επεισόδια που συνέβησαν τις πρώτες μέρες της Επανάστασης στα νησιά των Κυκλάδων.
Στη ΝΑΞΟ τις παραμονές της Επανάστασης, μια ομάδα νέων έξω από το Φιλώτι έστησαν ενέδρα και σκότωσαν τον τούρκο φοροεισπράκτορα.
Στη ΜΗΛΟ και την ΚΙΜΩΛΟ, πλοία από τις Σπέτσες, ειδοποιημένα από τον Κιμωλιάτη παπά Αντρέα Σάρδη, επιτέθηκαν εναντίον τουρκικών που είχαν καταφύγει εκεί και τα κατέστρεψαν.
Στη ΜΥΚΟΝΟ οι κάτοικοι, με επικεφαλής τη Μαντώ Μαυρογένους, απέκρουσαν απόπειρα του τουρκικού στόλου να αποβιβάσει στο νησί ένοπλα τμήματα και σκοτώθηκαν πολλοί Τούρκοι.
Με την κήρυξη της Επανάστασης χιλιάδες νέοι Κυκλαδίτες έσπευσαν στο κάλεσμα των επαναστατημένων περιοχών, στην Πελοπόννησο, στην Εύβοια, στην Αττική, στην Κρήτη, εντάχθηκαν σε ένοπλα σώματα, μπήκαν πληρώματα σε ελληνικά πλοία, πρωταγωνίστησαν ως πυρπολητές σε ναυμαχίες, ενώ παράλληλα φόρτωσαν τα καΐκια τους με τρόφιμα, μπαρούτι και ό,τι άλλο χρήσιμο είχαν και τα έστειλαν στα ελληνικά στρατόπεδα των επαναστατημένων περιοχών.
Με τη συγκρότηση των πρώτων ελληνικών αρχών στις απελευθερωμένες περιοχές, ενίσχυσαν το κρατικό ταμείο στέλνοντας τις εισφορές τους, συχνά υπερβολικές και δυσβάστακτες, αλλά αναγκαίες για τη συνέχιση του αγώνα. Επομένως η ένταξη των Κυκλάδων στο πρώτο νεοελληνικό κράτος ήταν αυτονόητη, έγινε χωρίς δυσκολίες και εμπόδια, έστω κι αν οι Φράγκοι φεουδάρχες, που ακόμη κρατούσαν μέρος της εξουσίας τους στα νησιά και επηρέαζαν τμήματα του τοπικού πληθυσμού, είχαν εχθρική στάση απέναντι στην Επανάσταση, αλλά ήταν αδύναμοι να την αποτρέψουν.
Οι νησιώτες αγρότες, που δούλευαν τη γη ως κολλίγοι των φεουδαρχών, σε συνθήκες πλήρους σκλαβιάς, με την κήρυξη της Επανάστασης έπαυσαν να πληρώνουν τους βαρείς φόρους, διπλούς και τριπλούς στις περισσότερες περιπτώσεις, στην Υψηλή Πύλη, στους φεουδάρχες και στους ντόπιους γαιοκτήμονες.
Η Επανάσταση στις Κυκλάδες είχε έντονα τα χαρακτηριστικά, όχι μόνο της απελευθέρωσης από τον κατακτητή, αλλά και της κοινωνικής εξέγερσης των αγροτών κολλίγων, για την αποτίναξη του φεουδαλικού συστήματος, που επί 600 χρόνια είχε επιβληθεί στα Κυκλαδονήσια, με την κατάληψή τους από τους Ενετούς το 1207 και τους είχε μετατρέψει σε σκλάβους εργάτες της γης των προγόνων τους, καθεστώς που συνεχιζόταν ως τις μέρες της Επανάστασης, ίδιο σχεδόν με εκείνο της εποχής της φραγκοκρατίας.
Οι συχνές και αιματηρές εξεγέρσεις των αγροτών στη Νάξο, την Άνδρο, την Τήνο, στη διάρκεια της φράγκικης σκλαβιάς, επιβεβαιώνουν την κοινωνική σημασία της Επανάστασης στις Κυκλάδες.
Το μήνυμα του δεσπότη ΘΕΩΝΑ στη Νάξο στα μέσα του 16ου αιώνα: «είναι ανανδρία τόσο λίγοι Φράγκοι να άρχουν τόσων πολλών και ανδρείων Ελλήνων», το μήνυμα της προκήρυξης του ηγέτη των αγροτών ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΑΛΗ στην Άνδρο το 1822: «Πρέπει να παύσωμεν να είμεθα κολλιγάδες, όπως επαύσαμεν να είμεθα ραγιάδες», αποτυπώνουν έντονα τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της Επανάστασης και στις Κυκλάδες.
Στην Ε΄ Εθνική Συνέλευση (εν Άργει) στις 18 Φεβρουαρίου 1832 αναγνώστηκε «διάγγελμα» του Προέδρου της κυβέρνησης (τριμελής διοικητική επιτροπή) Αυγουστίνου Καποδίστρια, όπου, με αφορμή γραπτή διαμαρτυρία των Δημογερόντων τριών χωριών της Νάξου, σχετική με αυτή την κατάσταση, γίνεται εκτενής αναφορά στο γεγονός ότι στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου διατηρούνται ακόμη μέχρι σήμερα (1832) κατάλοιπα του φεουδαλισμού, τα οποία αντιβαίνουν στους νόμους της Eλληνικής Πολιτείας, προσβάλλουν τα δίκαια του πολίτη, ενώ παρεμποδίζουν τη βελτίωση της κατάστασης και τις προσπάθειες της κυβέρνησης για τη διατήρηση της ισότητας των νόμων μεταξύ των πολιτών.
Ο Αυγουστίνος Καποδίστριας επισημαίνει στο διάγγελμά του ότι: «εις τας πλειοτέρας των νήσων του Αιγαίου Πελάγους διατηρούνται άχρι τούδε τοπικαί τινες συνήθειαι, λείψανα του φεουδαλισμού, αι οποίαι, αντιβαίνουσαι όλως διόλου εις τους κειμένους νόμους και προσβάλλουσαι τα δίκαια του πολίτου, γίνονται συνεχώς πρόσκομμα εις την βελτίωσιν τούτου και εις τας πατρικάς προσπαθείας της Κυβερνήσεως, ως προς την διατήρησιν της ισότητος των νόμων μεταξύ των πολιτών. Ότι η έγκλειστος αναφορά των κατοίκων χωρίων τινών της Νάξου εξηγεί είδος τι φεουδαλισμού, το οποίον υπήρχε εκεί. Και ότι η κυβέρνησις, επιθυμούσα να καταργηθώσι τοιαύτα καταχρηστικά προνόμια (τα οποία, όσον και αν καθιέρωσεν ο καιρός, δεν εμπορούν μ’ όλον τούτο να θεωρηθώσιν ως δίκαια, όπου αν υπάρχωσι), καθυποβάλλει τα περί του σπουδαίου τούτου αντικειμένου εις τήν σκέψιν της Συνελεύσεως, διά να αποφασισθώσιν όσα το δίκαιον, το συμφέρον και ο ορθός λόγος υπαγορεύουσιν».
Σε αυτές τις συνθήκες οι Κυκλαδίτες έδωσαν δυναμικά το «παρών» τους στο κάλεσμα της πατρίδας και πρωταγωνίστησαν, δεν υστέρησαν σε πατριωτισμό και δράση των Ελλήνων άλλων περιοχών.
Πολέμησαν για την πατρίδα, συμμετείχαν στις μάχες, στις ναυμαχίες με άντρες, με τρόφιμα, με πολεμοφόδια και με εισφορές σε χρήματα, οι τελευταίες συχνά δυσβάσταχτες και άδικες.
Μη έχοντας δε τα νησιά των Κυκλάδων ικανό στόλο να τα υπερασπιστεί από τον τουρκικό, δεν έτυχαν της προστασίας του ελληνικού στόλου από τις καθημερινές απειλές του τουρκικού στόλου, παρά τις υποσχέσεις που έπαιρναν. Συχνά δε η κατάσταση αυτή προκαλούσε ανασφάλεια και τρόμο, από την εμφάνιση του τουρκικού στόλου, την οποία επέτειναν οι διαδόσεις, προκαλώντας πανικό και συχνά κινήσεις «προσκυνισμού» στον Σουλτάνο, οι οποίες όμως ουδέποτε υλοποιήθηκαν.
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
One Comment