Η εισήγηση και οι προτάσεις του Γιώργου Γκούφα στο περιφερειακό συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου, που πραγματοποιήθηκε στη Σύρο στις 28 Νοεμβρίου 2022, για τις δράσεις της περιφέρειας σχετικά με την πρωτογενή παραγωγή:
Για μια Περιφέρεια της Ελλάδας όπως αυτή του Νοτίου Αιγαίου με πλούσια παραγωγική ποικιλομορφία αγροτικών προϊόντων, η ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Εκπληρώνοντας πολλές και διαφορετικές λειτουργίες, από την παραγωγή γεωργικών προϊόντων για διατροφή ή μη, μέχρι τη διαχείριση της υπαίθρου, τη διατήρηση της φύσης και τον τουρισμό, αναδεικνύοντας έτσι την πολυλειτουργικότητα της υπαίθρου που βοηθάει στην συγκράτηση του πληθυσμού σε αυτή.
Η γεωργία αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τα νησιά του Αιγαίου. Το αντίξοο περιβάλλον απαιτεί ειδικές δράσεις και στοχευμένα μέτρα
Γνωρίζοντας την ύπαιθρο και τoυς αγρότες μπορούμε να χαράξουμε αλλά και να υλοποιήσουμε τις στρατηγικές επιλογές στα πλαίσια του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου που μόλις εγκρίθηκε για την περίοδο 2023-2027, ώστε το Νότιο Αιγαίο να γίνει υπόδειγμα βιώσιμης Περιφερειακής Ανάπτυξης.
ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ
Το πρώτο:
Η τριπλή κρίση, οικονομική, πανδημίας και ενεργειακή έφεραν τον πρωτογενή τομέα εσπευσμένα στο προσκήνιο και την ΑΞΙΑ της ΤΟΠΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ,
Το δεύτερο:
Η γεωργική παραγωγή είναι σημαντική με διαρκώς αυξανόμενη βαρύτητά της ως ποσοστό του Α.Ε.Π. με 4%, την απασχόληση με 12% και τις σημαντικές εξαγωγές με πάνω από 6 δις ευρώ που το 2021 δημιουργήσαν για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΘΕΤΤΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ
Το τρίτο:
Οι αποφάσεις λοιπόν στήριξης και προσαρμογής του πρωτογενή τομέα εξ αιτίας αυτής της κρίσης που θα συνεχιστεί επείγουν για να ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΓΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑ στους ΓΕΩΡΓΟΥΣ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΥΣ και σε προσιτές τιμές στους καταναλωτές.
Γιατί ήδη βλέπουμε μειώσεις παραγωγής με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτών των κτηνοτρόφων όπου ήδη παρουσιάζονται ελλείψεις γάλακτος ακόμα και για ΠΟΠ προϊόντα όπως η γραβιέρα της Νάξου, της Τήνου και άλλων νησιών , καθώς και μείωση στην παραγωγή κρέατος σε όλους της κλάδους της.
Ενδεικτικά για την Νάξο που γνωρίζω, σας αναφέρω τα εξής στοιχεία:
Μέσα στον τρέχοντα χρόνο έχουμε
α) μείωση των αιγοπροβάτων κατά 40.000
β) μείωση των αγελάδων κατά 350,
γ) κλείσιμο 11 σταύλων και αναμένεται το κλείσιμο επιπλέον 15 μέχρι τέλος του χρόνου που αντιστοιχεί σε μείωση 100 επιπλέον αγελάδων παραγωγής γάλακτος.
Nα σημειωθεί εδώ ότι κάθε αγελάδα γαλακτοπαραγωγής, παράγει ετησίως περισσότερους από έξι (6) τόνους γάλα, οπότε 500Χ6=3.000 τόνοι γάλα λιγότεροι το έτος 2022.
ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ
Να έλθουμε και να δούμε πώς θα αξιοποιήσουμε κάθε δυνατότητα όπως τις ενισχύσεις της ΚΑΠ 2021-2027 ύψους 19,6 δις ευρώ ώστε όπου έχουμε στρατηγικά και παραγωγικά πλεονεκτήματα να δώσουμε ώθηση στην παραγωγή, μεταποίηση και εμπορία των αγροτικών προϊόντων για να έχουμε αναπτυγμένη ύπαιθρο και ΕΙΣΟΔΗΜΑ στους ΑΓΡΟΤΕΣ.
Για τα νησιά του Αιγαίου αυτό έχει μεγάλη σημασία.
Αυτή την στιγμή το επείγον για τους αγρότες είναι η αντιμετώπιση της κρίσης ακρίβειας των εφοδίων και της ενέργειας.
Για αυτό πρέπει να πιέσουμε την κυβέρνηση για μια σειρά μέτρων άμεσης στήριξης .
Α. Άμεση βασική προτεραιότητα- Στόχος η Επιβίωση:
Στήριξη των αγροτών και των κτηνοτρόφων απέναντι στην λαίλαπα της ακρίβειας της ενέργειας που τους εμποδίζει να παράγουν και τους εξαφανίζει το εισόδημα με:
α) Κάλυψη του κόστους των εφοδίων και ζωοτροφών για το μέρος που οφείλεται στην ακριβή ενέργεια
β) επιβολή πλαφόν στην λιανική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος
γ) Επιστροφή του ΕΦΚ των καυσίμων με βάση την κατανάλωση κάθε εκμετάλλευσης
δ) κάλυψη της ρήτρας αναπροσαρμογής του ηλεκτρικού ρεύματος
ε) χρηματοδότηση αγροτών – γεωργικών επιχειρήσεων – συνεταιρισμών και ενεργειακών κοινοτήτων για εγκατάσταση ΑΠΕ.
στ) Κάλυψη του αυξημένου μεταφορικού εισοδήματος για τα νησιά
Σας παραθέτω ενδεικτικά τους άξονες πολιτικής και τα μέτρα για τον εμπλουτισμό τους:
1) Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας, για τα βασικά «εθνικά μας προϊόντα» μέσα από τα σχέδια ανάπτυξης κάθε περιφέρειας.
2) Κίνητρα για την ενασχόληση νέων ανθρώπων στην αγροτική παραγωγή και κίνητρα για την εξεύρεση και αξιοποίηση σχολάζουσας γης και κατοικίας από τους νέους.
3) Μέτρα για την μείωση του κόστους παραγωγής και ειδικά της ενέργειας με ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ στην γεωργία.
4) Ενίσχυση της Κτηνοτροφίας και αξιοποίηση των βοσκοτόπων από κατόχους ζώων για αύξηση της φιλο-περιβαλλοντικής παραγωγής κρέατος, βασισμένο σε προσαρμοσμένες ελληνικές φυλές εκτατικής μορφής.
5) Καθοριστική συμμετοχή του αγροδιατροφικού τομέα στο πρασίνισμα της παραγωγής και της οικονομίας. Προώθηση των Βιολογικών Καλλιεργειών και μεταφορά πόρων από το ταμείο ρύπων στην γεωργία για την θετική της συμβολή στην δέσμευση CO2 και τον περιορισμό των συνεπειών της Κλιματικής Αλλαγής. Προώθηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών και σταμάτημα της σπατάλης τροφίμων και της χρήσης τους για βιοκαύσιμα ενόψει επισιτιστικής κρίσης.
Να σας δώσω ένα παράδειγμα: λόγω κατασκευής στην Μακεδονία μονάδων βιοαερίου, δεν υπάρχει το έτος 2022 ενσίρωμα (καλαμπόκι, τριφύλλι κ.λ.π που αλεσμένα αποτελούν την τροφή των αγελάδων), διότι χρησιμοποιούν τα προϊόντα αυτά της γης για την παραγωγή του βιοαερίου. Και επειδή στην Ελλάδα δεν υπάρχει ενσίρωμα, το εισάγουμε από Βουλγαρία και μας κοστίζει 220,00€ ο τόνος, από 70,00 € ο τόνος που είχε το έτος 2021.
6) Αναδιάρθρωση του ΕΛΓΑ για την αντιμετώπιση του μεγάλου θέματος των καταστροφών από την Κλιματική Αλλαγή.
7) Έργα υποδομής με αξιοποίηση του κάθε ευρώ για το νερό και την προστασία της υποβάθμισης των εδαφών σε συνδυασμό με αντιπλημμυρικά έργα εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα για αντιμετώπιση της ξηρασίας.
8) Σύνδεση και συνέργεια του αγροδιατροφικού τομέα με τον τουρισμό για να γίνει μια νέα σημαντική εσωτερική αγορά των προϊόντων μας, με τα εκατομμύρια των επισκεπτών.
9) Προώθηση της έρευνας και των καινοτομιών στις καλλιεργητικές τεχνικές ανάμεσα στις οποίες και η χρήση των φυσικών πόρων και ειδικά του νερού, σύνδεση και εφαρμογή τους στο χωράφι που θα υποστηρίζονται από εκπαίδευση και κατάρτιση των αγροτών με ανάπτυξη κατάλληλων συμβουλευτικών υπηρεσιών.
– Υιοθέτηση νέων τεχνικών με στόχο τη μείωση των εισροών (π.χ. νερό) και του κόστους παραγωγής που εμφανίζεται αυξημένο λόγω του ιδιαίτερου ανάγλυφου και των κλιματικών συνθηκών (π.χ. ισχυρών ανέμων)
– Διατήρηση, βελτίωση και διάδοση γηγενών ποικιλιών (π.χ. Αγκινάρα Τήνου, Μελιτζάνα Σαντορίνης κ.λπ.)
10) Δημιουργία Ομάδων παραγωγών και υγιών Συνεταιρισμών για την ενίσχυση των αγροτών, την αντιμετώπιση του διαρθρωτικού προβλήματος του μικρού κλήρου με συνδυασμό της λειτουργίας τους ως ενεργειακές κοινότητες.
– Προώθηση δραστηριοτήτων τυποποίησης / μεταποίησης μικρής κλίμακας για βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων για τα μικρότερα νησιά.
– Ίδρυση νέων και εκσυγχρονισμός υπαρχόντων μεταποιητικών μονάδων ( π.χ. κονσερβοποιείο τομάτας)
– Προώθηση της βιολογικής παραγωγής .
-Οργάνωση ομάδων παραγωγών που θα αναλάβουν τη συγκέντρωση της παραγωγής και την εμπορία
11) Καταπολέμηση της μεγάλης ψαλίδας τιμής από τον παραγωγό στον καταναλωτή που πλήττει το εισόδημα και των δύο.
12) Ενίσχυση της μετακίνησης νέων επιστημόνων και νέων επιχειρηματιών από το κέντρο στην ύπαιθρο για ενδυνάμωση του δυναμικού παραγωγής.
-Κατάρτιση και εκπαίδευση. Οι συνεχείς εξελίξεις καθιστούν απαραίτητη την εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού και τη βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων του ώστε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις. Είναι αναγκαία η ενημέρωση των γεωτεχνικών με τις σύγχρονες τεχνικές καλλιέργειας και την απαραίτητη τεχνογνωσία, ώστε να κατευθύνουν τους παραγωγούς. Όπως επίσης, είναι επιβεβλημένη η εκπαίδευση των αγροτών όχι μόνο σε θέματα παραγωγικής διαδικασίας αλλά και σε θέματα που σχετίζονται με την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων σημαντικής προστιθέμενης αξίας (π.χ. μεταποίηση, τυποποίηση), προώθηση και εμπορία στις αγορές κτλ. Η επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού δύναται να επιτευχθεί μέσω της σχολικής εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης.
13) Κλείσιμο του ψηφιακού χάσματος και εφαρμογή της γεωργίας ακριβείας.
14) Αναδιάταξη των πόρων της ΚΑΠ και του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας για την παραγωγική αξιοποίηση των πόρων και την δημιουργία πραγματικής ανθεκτικότητας.
15) Νησιωτικότητα σε κάθε λαμβανόμενο μέτρο.
Η ανομοιομορφία του μεγέθους, των γεωκλιματικών συνθηκών και καταναλωτικών αναγκών των νησιών της Περιφέρειάς μας, καθιστά αναγκαία τη σύνταξη μελετών ανά νησί για την αγροτική ανάπτυξη της κάθε περιοχής. Είναι απαραίτητη η συγκέντρωση και η αξιολόγηση στοιχείων ανά νησί, ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τις ανάγκες και τις προοπτικές ανάπτυξης του κάθε νησιού και τον επαναπροσδιορισμό των στόχων.
Στο σημείο αυτό και κλείνοντας την εισήγησή μου, και για όλα τα παραπάνω, προτείνω στον κ. Περιφερειάρχη την επαναφορά του θεσμού του Αντιπεριφερειάρχη Πρωτογενούς Παραγωγής. Είναι ίσως με τα δεδομένα της σημερινής Ελληνικής πραγματικότητας ο πλέον απαραίτητος Αντιπεριφερειάρχης και ο οποίος θα πρέπει να πλαισιωθεί με κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό.
Εισηγητής: Γιώργος Γκούφας /Περιφερειακός Σύμβουλος Νάξου-Αμοργού/συνταξιούχος Μαθηματικός /μέλος του Δ.Σ της ΕΘ.Ε.Α.Σ (πρώην ΠΑΣΕΓΕΣ)
