Ο Νίκος Βλ. Σφυρόερας, πνευματικός πατέρας του απεραθίτη βρακά Νικολού (1), έβαλε στο στόμα του τότε, το…μακρινό 1958 (2), στ’ Απεράθου, αυτοσχέδιους στίχους καλάντων («ώσπερ εν κατόπτρω εαυτόν ορών»), που έχουν κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική διάσταση και συμβολικά και συμπεριληπτικά απευθύνονται σε όλη την όπου γης Αξά (3).
Καλήν εσπέραν άρχοντες , αν είναι ορισμός σας
Χριστού την θείαν γέννησιν να πω στ’ αρχοντικό σας
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει
γεννάται και ηλεκτρικό φως για τη Νάξον όλη
και τα χωριά θα φέγγουνε απ’ άκρη σ’ άκρη τώρα,
που τόχε για προνόμιο μοναδικό η Χώρα (4).
Εκ της Περσίας έρχονται τρεις Μάγοι με τα δώρα,
μα με καμήλες στην Αξά δε θε να πάνε τώρα,
γιατί αυτοκινητόδρομο κάθε χωριό μας έχει
και τώρα τ’ αυτοκίνητο σ’ όλη τη Νάξο τρέχει (5).
Μόνον η αντιπολίτευση πάει σαν τη χελώνα
και τέρμα δε θα δει ποτέ σε τούτο τον αιώνα (6).
Καλήν εσπέραν άρχοντες της Νάξου Φιλελεύθεροι (2)
το κόμμα σας ορφάνεψε και δεν έχει πατέρα
κι αν έγινε μια εκλογή κι αν έγινε και δεύτερη,
μια παροιμία λέει: «Τρεις και την…ψυχρή του μέρα!».
Πάρ’ τε λοιπόν απόφαση πως δεν έχετε κόμμα
κι άδικα σεις τον κάνετε τον κομματάρχη ακόμα.
Καλήν εσπέραν άρχοντες δημότες Νάξου όντες,
πάντες οι σκονιζόμενοι και πάντες οι .. διψώντες
μόνον οι Μάγοι αν έρθουνε και σας επισκεφθούνε
μπορεί με μάγια μοναχά λίγο νερό να βρούνε
για να σας ξεδιψάσουνε, αλλοιώς κλάφτε τα τώρα
εκτός αν φέρνουνε νερό … τ’ ατμόπλοια στη Χώρα8.
Καλήν εσπέραν πεδινοί άρχοντες και ξωμάχοι
εφέτος η πατάτα σας τιμή μεγάλη θάχει (9)
μονάχα αν έχετε και σεις φιλότιμο λιγάκι,
τιμάτε εκείνο πούκανε για σας τόσα καλά
που φώτισε με ηλεκτρικό κάθε σας χωριουδάκι
κι όλα τα προϊόντα σας τ’ αμάξι κουβαλά (10).
Καλήν εσπέραν θε να πω και στα χωριά τ’ απάνω
Τραγαία , Φιλώτι , Απείρανθο , Κόρωνο , Κωμιακή
που πρώτα δεν επήγαινες ούτε μ’ αεροπλάνο
και τώρα φουλ τα Ιώτα Χι πηγαίνουν ως εκεί (11).
Κι η παροιμία η παλιά στ’ αλήθεια θα γυρίσει
«σιγά σιγά κι ο Δανακός θε να γενεί Παρίσι».
Καλήν εσπέραν άρχοντες κι εσείς Αμερικάνοι
που κάνετε στην ξενιτειά δολάρια με ουρά,
μα ό,τι κάνει η έρημη Ναξιά , όλη η γης δεν κάνει
γιατί μακριά από τον τόπο σου δεν νιώθεις μια χαρά.
Κι ας μη θαρρεί με τα λεφτά κανένας πως θα ζήσει
πρέπει του κι όνομα καλό στον κόσμο αυτό ν’ αφήσει
κι ό,τι περνά απ’ το χέρι του να κάνει και για τσ’ άλλοι
γιατί όντες μες στη Μαύρη Γης ο χάρος τονε βάλει
δεν σώνουσι όλα τ’ άρματα του κόσμου και τα πλούτη
να ξαναστήσουσι όποιο μπει στην κατοικιάν ετούτη
Καλήν εσπέραν άρχοντες σας ξαναλέγω πάλι
κι άμποτες γνώσιν ο Θεός εφέτος να μας βάλει
να κάμωμεν έργα όλοι μας καλά για το νησί μας
που θάναι και καλό για μας και περηφάνεψή μας.
Κι εμένα που τα κάλαντα είπα στ’ αρχοντικό σας
πέστε και κάνετε κι εσείς ό,τ’ είναι ορισμός σας.
Ο Νικολός χρονιά πολλά
εύχεται σ’όλους σας καλά.
Σημειώσεις
1. Το σκίτσο του βρακά Νικολού υπογράφεται από τον σκιτσογράφο Νίκο Κατσουρό.
2. φ. 200/Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1958.
3. Τα έμμετρα κάλαντα του Σφυρόερα, διά στόματος Νικολού, δημοσιεύω αυτούσια και όχι πετσοκομμένα και μάλιστα σκόπιμα, επειδή θίγονται πολιτικά θέματα, που εντάσσονται στον συγκεκριμένο χωροχρόνο και έχουν τη δική τους αυταξία, λειτουργία και ερμηνεία. Άλλο η κριτική ενός διανοητικού δημιουργήματος και άλλο ο ακρωτηριασμός του από ένα αρτιμελές σώμα με συγκεκριμένη δομή και συγκρότηση. Αυτή η λογοκρισία προσβάλλει τον δημιουργό, αλλά και δεν αποδίδει πιστά το περιεχόμενο και τη στόχευση του δημοσιεύματος. Στα Τρία Κρυφά Ποιήματα ο Γ. Σεφέρης γράφει: «Όπως τα πεύκα/κρατούνε τη μορφή του αγέρα/ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί/το ίδιο τα λόγια/φυλάγουν τη μορφή του/ανθρώπου/κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί».
4. Εδώ υπάρχει μια πραγματολογική ανακρίβεια που δεν μπορεί να χρεωθεί στο άλλοθι που κωδικοποιήθηκε ως «ποιητική ή σατιρική αδεία». Σε όλη την Νάξο άργησε να εξαπλωθεί η ηλεκτρική ενέργεια και πάντως το 1958 δεν υπήρχε ηλεκτρικό φως στα ορεινά τουλάχιστον του νησιού. Το πρόγραμμα ηλεκτροφωτισμού επρόκειτο να επεκταθεί το 1960 και τα χωριά Εγκαρές, Γαλήνη και Μέλανες διαμαρτυρήθηκαν γιατί ήταν εκτός προγράμματος (Ναξιακά Χρονικά, φ. 5/31-3-1960). Ακόμη και στη Χώρα η ανεπάρκεια της Ηλεκτρικής και το «σκότος που κυριαρχεί» αναδεικνύονται από τον τοπικό Τύπο (Ναξιακά Χρονικά, φ. 3/19-2-1960). Τα πολιτικά στην ουσία κάλαντα του Σφυρόερα δεν κρύβουν την πρωτοπαπαδακική προτίμηση του συγγραφέα (βλ. τον Νικολό και στο φ. 197/ Μάιος Ιούνιος 1958 της ίδιας εφημερίδας) και εξωραΐζουν ή διαστρεβλώνουν την κατάσταση στο νησί, ενώ κάποιες άλλες φορές δεν αποσιωπούν την κοινωνική και οικονομική καχεξία και φτώχια, που την αποσυνδέουν, όμως, από την κυβερνητική πολιτική ή δεν επισημαίνουν τις ευθύνες. Στο παραπάνω φ. 197 υπάρχει πρωτοσέλιδο άρθρο του Τάσσου Ζευγώλη που γράφει για τον Αριστ. Πρωτοπαπαδάκη: «…δύναταί τις ειπείν ότι υπερβαίνει τον δολοφονηθέντα Εθνομάρτυρα (εννοεί τον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη) εις την πολιτικήν, ιδία, εξυπηρέτησιν των εκλογέων και τα επιτεύγματα έργων κοινής ωφελείας…».
5. Και εδώ η πολιτική υπερβολή και η προπαγάνδα αποκρύπτουν την αλήθεια. Το 1959 ολοκληρώθηκε η διάνοιξη της εθνικής οδού Νάξου-Τραγέα-Κωμιακής, χωρίς η διάνοιξη αυτή να σημαίνει ομαλή βατότητα για τα αυτοκίνητα (Ναξιακά Χρονικά, φ. 7/10-6-1960). Μάλιστα η Ποταμιά ζητά οδική σύνδεση με την Τραγέα (Ναξιακά Χρονικά, φ. 13/10-10-1960), όπως και η Κεραμωτή και η Μέση (Ναξιακά Χρονικά, φ. 21/17-8-1961).
6. Στην κυβέρνηση που ορκίστηκε στις 17 Μαΐου 1958, μετά τις εκλογές της 11ης Μαΐου 1958, ο Αριστ. Πρωτοπαπαδάκης ανέλαβε υπουργός Συντονισμού. Στις εκλογές αυτές η Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (Ε.Ρ.Ε.) υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή κέρδισε ξανά τις εκλογές με ποσοστό 41,16%, σχηματίζοντας αυτοδύναμη κυβέρνηση. Την έκπληξη στις εκλογές αυτές έκανε η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) που κατέλαβε τη δεύτερη θέση με ποσοστό 24,42%.
7. Στις εκλογές του 1958 το Κόμμα Φιλελευθέρων καταποντίστηκε, λαμβάνοντας πανελλαδικά ποσοστό 20,67%. Είναι γνωστή η ενδοπαραταξιακή διαμάχη των Σοφοκλή Βενιζέλου και Γεωργίου Παπανδρέου και οι εκλογικές επιπτώσεις της. Στις Κυκλάδες η ΕΡΕ έλαβε 55,27% των εγκύρων ψήφων, το Κόμμα Φιλελευθέρων 25,97%, το ΠΑΔΕ 10,69% και η ΕΔΑ 8,07% (φ. 197/1958 του Ναξιακού Μέλλοντος). Στη Νάξο, τα ποσοστά ήταν αντίστοιχα 56%, 31,7%, 5%, 7,4% επί των εγκύρων ψήφων (Ναξιακόν Μέλλον, φ. 198/Ιούλ.-Αύγ. 1958). Υποψήφιος βουλευτής του Κόμματος Φιλελευθέρων ήταν ο Αντώνιος Μπαρότσης, ο οποίος δεν εξελέγη.
8. Το υδρευτικό πρόβλημα στη Χώρα ήταν και είναι εξαιρετικά σημαντικό, αν σκεφτεί κανείς ότι και σήμερα δεν είναι πόσιμο το νερό που διοχετεύεται στα χωραΐτικα σπίτια.
9. Κατά σύμπτωση η πατάτα και φέτος έχει ικανοποιητική τιμή στον παραγωγό, αν και η ποσότητα παραγωγής διαρκώς φθίνει, λόγω του αρδευτικού προβλήματος που θα οξυνθεί περαιτέρω, αν δεν ληφθούν και επιταχυνθούν δραστικά και ποικίλα μέτρα.
10. Επανέρχεται και πάλι ο καλαντάρης ποιητής στον λιβανωτό για τον Αριστ. Πρωτοπαπαδάκη, την ηλεκτρική ενέργεια και τους δρόμους πρόσβασης στα χωριά του νησιού.
11. ό.π., σημ. 5.
Επιχώριος
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
