Ο εορτασμός κάθε εθνικής επετείου δείχνει τις μορφές διαχείρισης της μνήμης και της ιστορίας, τις οποίες επιλέγουμε κάθε φορά. Μορφές που εξαρτώνται από τους φορείς διοργάνωσης των εκδηλώσεων, τις επιδιώξεις τους, τις κρατούσες αντιλήψεις, την πρόσληψη των ιστορικών γεγονότων, μέσω κυρίως της Εκπαίδευσης και τα πολιτικοκοινωνικά συγκείμενα. Το περιεχόμενο, οι επετειακοί λόγοι και οι μνημονικές τελετές ή τελετουργίες (παρελάσεις, δοξολογίες, στολές, καταθέσεις στεφάνων, δεξιώσεις κ.λπ.) συγκροτούν ένα ιδεολογικό, πολιτικό, κοινωνικοανθρωπολογικό και κοινωνιολογικό πεδίο συμβολισμών, αντιπαραθέσεων και μελέτης, ενώ αιωρείται δυσερμήνευτο ή πολύσημα ερμηνεύσιμο το ερώτημα γιατί δεν γιορτάζουμε γενικώς το τέλος, αλλά την αρχή των πολέμων.
Όλα τα δρώμενα των εθνικών επετείων εμπεδώνουν την αίσθηση του κοινού παρελθόντος και τονώνουν την εθνική ταυτότητα και υπερηφάνεια ή τη ψιμυθιώνουν, καλλιεργώντας ένα κλίμα ενθουσιασμού και αξιοποιώντας συμβολικά τις προθέσεις και συγκυριακές αξιώσεις των εκάστοτε εξουσιαστικών μηχανισμών. Οι γκρίζες ή μελανές περιοχές της ιστορίας είναι συνήθως μη επισκέψιμες, απωθημένες και τα συλλογικά τραύματα μένουν ανεπούλωτα, αφού δεν γίνεται η θεραπευτική επεξεργασία τους.
Η σχέση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν διαμεσολαβείται από την ιστορία, αλλά όχι μόνο από τους ιστορικούς. Πραγματοποιείται με πολλά και διαφορετικά μέσα, που υπερβαίνουν τα μέσα των ιστορικών και συγκροτούν την ιστορική κουλτούρα.
Δεν σκοπεύω να θεωρητικολογήσω περισσότερο. (Για όσους θέλουν να εντρυφήσουν στο θέμα, παραπέμπω ενδεικτικά στο συλλογικό βιβλίο Εθνικές επέτειοι- Μορφές διαχείρισης της μνήμης και της ιστορίας, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023).
Εδώ στη Νάξο, όπως παντού, με βάση τις ιδιομορφίες κάθε διοργανωτή και ανάλογα με τη συγκυρία, βλέπουμε πώς σχεδιάζεται και πώς διεκπεραιώνεται το τελετουργικό αυτών των εορτασμών και πως χειραγωγούνται και εργαλειοποιούνται, έστω σιωπηλά, τα μηνύματα.
Σήμερα, επέλεξα να σας μεταφέρω σε δυο μεταιχμιακές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας μας στη Νάξο, 84 χρόνια πριν, για να δούμε πώς γιόρτασαν την 25η Μαρτίου οι Ναξιώτες του 1940 (επτά μήνες πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, επί δικτατορίας Μεταξά) και του 1941 (πέντε μήνες μετά την κήρυξη του πολέμου και λίγο πριν τη γερμανική εισβολή στη χώρα μας). Αυτές τις χρονιές υπάρχουν σχετικές δημοσιεύσεις στην εφημερίδα Ναξιακόν Μέλλον, η οποία σίγησε στις 5 Απριλίου 1941 και για τέσσερα χρόνια (15 Μαΐου 1945).
Υπενθυμίζουμε την κυριαρχία του μεταξικού καθεστώτος και τη δράση των «φαλαγγιτών» και «φαλαγγιτισσών», που τόσο… επίκαιρα και απειλητικά, με το ίδιο αποκρουστικό, φασιστικό πρόσωπο, έκαναν αυτές τις μέρες την εμφάνισή τους στη γείτονα Πάρο. Ιδού τι μεταδίδει από τη Νάξο ο ανταποκριτής της εφημερίδας στη Νάξο (φ.68/28 Μαρτίου 1940, σ. 4):
Στις 5 Απριλίου 1941(φ. 78, σ. 4) δημοσιεύεται το ακόλουθο λιτό κείμενο, σχετικά με τη γιορτή της 25ης Μαρτίου, «παρά τας πολεμικάς συνθήκας»:
Σημειώνω ότι η Ε.Ο.Ν. (Εθνική Οργάνωσις Νεολαίας) ήταν κυβερνητική εθνικιστική οργάνωση νέων που ιδρύθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά το 1936, με σκοπό την ιδεολογική στήριξη του αυταρχικού, φασίζοντος καθεστώτος και διαλύθηκε τον Απρίλιο του 1941, δύο μήνες μετά το θάνατό του (29 Ιανουαρίου 1941), με την κατάρρευση του μετώπου από τη γερμανική εισβολή. Κατά σύμπτωση, την επομένη της ημερομηνίας που φέρεται να εκδίδεται το Ναξιακόν Μέλλον ξεκίνησε η γερμανική εισβολή, με την επίθεση στη χώρα μας μέσω Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας.
Επιχώριος
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
One Comment