Του Νίκου Λεβογιάννη, Φιλόλογου, πρώην Βουλευτή
Χριστούγεννα 1944, τα πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα στην Αθήνα μετά την 4χρονη ναζιστική κατοχή και η «επιχείρηση των υπονόμων» από 30 παλικάρια του ΕΑΜ μεταξύ των οποίων βρισκόταν και ο Μανώλης Γλέζος
1) 4 Απρ 2020 πέντε μέρες από τον θάνατο του Μανώλη Γλέζου στην πρωτόγνωρη κατάσταση της απομόνωσης, από την καραντίνα λόγω του κορονοϊού, η ανάγκη του συλλογικού πένθους, της μνήμης και της απόδοσης τιμής είναι παραπάνω από έντονη.
Από τα σπίτια τους εκείνη την περίεργη μέρα, μια παρέα απεραθιτών καλλιτεχνών, μουσικών, ηθοποιών κ.ά., ευγνώμονες στο συγχωριανό τους ήρωα τον Μανώλη Γλέζο, δημιούργησαν ένα βίντεο με το τραγούδι που ακούσαμε στο ξεκίνημα της εκπομπής, δηλώνοντας πως, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, θα βγούν ξανά εκεί έξω, όχι μόνο για να τον αποχαιρετήσουν όπως του αναλογεί, αλλά και για να συνεχίσουν να αγωνίζονται για το δίκαιο.
Είναι ένα παραδοσιακό απεραθίτικο τραγούδι «ο σκοπός των εκλο(γ)ών», αλλά εκείνη τη βραδιά έγινε από τους απεραθίτες καλλιτέχνες «ο σκοπός του Γλέζου».
Οι στίχοι, τα απεραθίτικα «κοτσάκια», επιλέχθηκαν από δημοσιευμένες συλλογές Δημοτικών τραγουδιών του Νίκου Σφυρόερα.
«Ήρθεν η ώρα κι η στι(γ)μής του αποχωρισμάτου
Και τρέχουν α(π)’ τα μάθια μου δάκρυα του θανάτου
Ήτονε σύ(ν)θημα τρανό το χτύπημα των καμπανώ(ν)
Τη σκέψη του και την καρδιά πάντα μαζί σου να ‘χεις
Να βοηθούνε να ξεχνάς τον κόπο κάθα μάχης
Σήμερα (γ)ίνεται βοή (γ)ια την ελεύτερη ζωή
Ένας με δέκα πολεμά κι όμως τα βγάνει πέρα
(Γ)ι’ αυτό θα τον τιμήσομε όλοι μαζί μια μέρα.
Αέρας Λευτεριάς φυσά και ντροσερεύγει τα νησά».
Στην πρωτότυπη εκείνη συναυλία συμμετείχαν οι Απεραθίτες καλλιτέχνες,
Αννέζα Ατσαλίνου, Κατερίνα Ελευθερίου, Μάτα Καστρησίου, Παντελής Μαγκανάρης, Δημήτρης Μαργαρίτης, Άννα Μπαρδάνη, Μανόλης Μπαρδάνης, Βασίλης Νανούρης, Μανώλης Νανούρης, Γιάννης Οικονόμου, Μιχάλης Οικονόμου, Γιώργος Φραγκίσκος.
Τούτες οι μέρες για πολλούς από εμάς, για εμένα και την οικογένειά μου, που είχαμε την ευλογία να μας έχει φίλους του εγκάρδιους ο Μανώλης Γλέζος, είναι συνδεδεμένες συναισθηματικά με Εκείνον. Ξεχωριστή μάλιστα ημέρα η δεύτερη των Χριστουγέννων που δεχόταν ευχές για την ονομαστική του γιορτή.
Τρία χρόνια τώρα από την αναχώρησή του από τη ζωή, νοερά ο Γλέζος είναι και πάλι εδώ, ανάμεσά μας, στην ψυχή μας, όπως όλοι οι Μεγάλοι στην ιστορία, οι αγωνιστές, οι ήρωες, οι οραματιστές, οι μπροστάρηδες του λαού μας.
Ο Απεραθίτης φίλος μου Μανώλης Χατζηπέτρος, αφοσιωμένος φίλος του Μανώλη Γλέζου, μου θύμισε προχτές με ένα μήνυμά του μια άγνωστη ευρύτερα, μα σημαντική όμως στιγμή από την πολυκύμαντη ιστορία του Γλέζου, που αξίζει να την αναδείξουμε. Πρόκειται για την «Επιχείρηση των Υπονόμων», όπως ονομάστηκε. Δεν έχει σχέση φυσικά με χριστουγεννιάτικο δέντρο, με χριστουγεννιάτικο τραπέζι, με ανταλλαγή δώρων, με έθιμα, με τα ανθρώπινα γενικά.
Για τους παρτιζάνους, για τους αντάρτες, για τους αγωνιστές, δεν υπάρχει γιορτή, σχόλη, διασκέδαση, καλοπέραση. Για Εκείνους γιορτή είναι ο Αγώνας, η πάλη, η ασταμάτητη πορεία για τα δίκια του λαού.
Δεν χωράνε καν στο νου όλα όσα Εκείνος έπραξε στην πολυκύμαντη ζωή του. Έρχονται φορές που λες, μα πότε πρόλαβε να τα κάνει όλα αυτά, που οι φυλακές κι οι εξορίες του φάγανε ένα μεγάλο κομμάτι από τον ανθό της ζωής του.
2) Στις 25 Δεκεμβρίου του 1944 η Ευρώπη μετρούσε τις πληγές της μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα όμως από τα συντρίμμια πρόβαλλε και η ελπίδα των πρώτων Χριστουγέννων που γίνονταν σε κατάσταση ειρήνης και με ηττημένη τη ναζιστική Γερμανία.
Στην Ελλάδα πάντως τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά, η Ελλάδα μόλις έχει απελευθερωθεί από τους Ναζί κατακτητές τον Οκτώβρη, αλλά οι πανηγυρισμοί δεν θα κρατήσουν πολύ. Την 1η Δεκεμβρίου η πρώτη ελληνική κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου εξέδωσε με ένα τελεσίγραφο τελεσίγραφο υποχρέωνε όλες τις αντάρτικες ομάδες της κατοχής να παραδώσουν τα όπλα τους στις υπηρεσίες ασφαλείας. Οι υπουργοί του ΕΑΜ διαφώνησαν και την επόμενη παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Το πρωί της επόμενης μέρας, σημειώθηκαν οι πρώτες στρατιωτικές επιχειρήσεις από τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) ο οποίος αρχικά στράφηκε αποκλειστικά ενάντια ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων. Μια εβδομάδα μετά σημειώθηκαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ ΕΛΑΣ και της Βρετανικής Αποστολής στην Ελλάδα.
Στις 3 Δεκεμβρίου το ΕΑΜ πραγματοποίησε μια μαζική αντικυβερνητική διαδήλωση η οποία τερματίστηκε απότομα ύστερα από την ένοπλη επέμβαση αστυνομικών δυνάμεων στον απόηχο της οποίας σκοτώθηκαν 33 διαδηλωτές και τραυματίστηκαν 148. Ήταν τα περίφημα Δεκεμβριανά επεισόδια, η αρχή ουσιαστικά της εμφύλιας σύγκρουσης. Επρόκειτο για πολύ σκληρές ένοπλες συγκρούσεις στο κέντρο της πόλης μεταξύ των δυνάμεων του ΚΚΕ και του ΕΑΜ από τη μία και των κυβερνητικών δυνάμεων που είχαν και την πολύτιμη βοήθεια των Άγγλων από την άλλη.
Αφορμή ήταν η απόφαση της κυβέρνησης Παπανδρέου να αφοπλίσει όλες τις αντάρτικες ομάδες οι οποίες καλούνταν να παραδώσουν τα όπλα, κάτι το οποίο αρνήθηκαν να κάνουν.
Λίγες μέρες, λοιπόν, αφότου η Ελλάδα είχε πνιγεί στο αίμα με δεκάδες νεκρούς που σκοτώθηκαν στη μεγάλη διαδήλωση που έκανε το ΚΚΕ, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ επέλεξε να περάσει τα δικά του πρώτα ελεύθερα Χριστούγεννα στην Αθήνα μέσω ενός ταξιδιού-αστραπή.
Εκείνες τις μέρες ο ΕΛΑΣ ουσιαστικά έλεγχε την Αθήνα, κυριαρχούσε παντού, εκτός από το κέντρο της Αθήνας γύρω από το Κολωνάκι, μέχρι το Σύνταγμα και το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας, όπου είχαν την έδρα τους η πρώτη ελληνική κυβέρνηση και το στρατηγείο των Αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων με επικεφαλής τον στρατηγό Σκόμπυ. Οι Ελασίτες ονόμαζαν το Κολωνάκι «Σκομπία» από το όνομα του Άγγλου στρατηγού Σκόμπυ, επικεφαλής των.
Τα Χριστούγεννα δεν έμοιαζαν με γιορτή, πνίγηκαν στο αίμα και το βαρύ σύννεφο του εμφύλιου σπαραγμού, κάθισε πάνω από τη Αθήνα, πάνω από την Ελλάδα και σκοτείνιαζε τις ψυχές των ανθρώπων και τα όνειρα που γέννησε η Ελευθερία και η Ειρήνη.
Εκείνα τα αιματοβαμμένα Χριστούγεννα ήταν η αρχή της νέας αιματηρής περιπέτειας που βύθισε τη χώρα στο χάος ενός εμφύλιου πολέμου, το τέλος του οποίου το 1949 δημιούργησε το μετεμφυλιοπολεμικό κράτος, του εθνοκαθαρτηρίου της Μακρονήσου, των Γιούρων, των φυλακών, της εξορίας στα ξερονήσια. Η μισή Ελλάδα υπέβλεπε, παρακολουθούσε την άλλη μισή, ο μισός πληθυσμός ήταν οι «γνήσιοι πατριώτες», οι «εθνικόφρονες» και οι άλλοι μισοί ήταν υπό αμφισβήτηση, πολιτική, κοινωνική, εθνική, κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς ελέγχου με τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, που χωρίς αυτά, τα δικαιώματά σου ως πολίτης ήταν περιορισμένα, βρισκόσουν σε διαρκή έλεγχο, σε μόνιμη παρακολούθηση και αμφισβήτηση, από τον χωροφύλακα, τον αγροφύλακα, ακόμη και τον καστανά της γωνίας στην πόλη. Χωρίς αυτό δεν είχες στον ήλιο μοίρα.
Χρειάστηκε να φθάσουμε στην Μεταπολίτευση το 1974, στην πτώση της χούντας του 1967, μετά την προδοσία της Κύπρου και την εισβολή του Αττίλα και να αποκατασταθεί η δημοκρατία και να δημιουργηθεί το πολίτευμα της προεδρευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της μακροβιότερης στο νεοελληνικό κράτος.
Τη νύχτα της 23ης προς 24η Δεκεμβρίου, δυνάμεις του ΕΛΑΣ προχώρησαν στην υλοποίηση σχεδίου που στόχευε στην ανατίναξη του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία όπου διέμεναν η ελληνική κυβέρνηση και το βρετανικό επιτελείο. Για τον σκοπό αυτό, παγιδεύτηκε με εκρηκτικά υπόνομος που κατέληγε δίπλα στα θεμέλια του κτιρίου.
Επικεφαλής της ομάδας ήταν ο Σπύρος Καλοδίκης, οργανωτικός γραμματέας της ΚΟΑ. Η έκρηξη αναβλήθηκε προσωρινά λόγω της άφιξης του Ουίνστον Τσώρτσιλ στην Ελλάδα και στο διάστημα αυτό Άγγλοι εντόπισαν και απενεργοποίησαν τα εκρηκτικά.
Ο Σπύρος Καλοδίκης, αδελφός του πατέρα της Άσπας Μανδηλαρά συζύγου του δολοφονημένου το 1967 από τη χούντα ναξιώτη αγωνιστή Νικηφόρου Μανδηλαρά, ήταν ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, φυλακισμένος αρχικά στην Ακροναυπλία από τη δικτατορία Μεταξά, εξόριστος στη συνέχεια στην Άη Στράτη, με την έναρξη της κατοχής, δραπέτευσε και ήρθε στην Αθήνα, συνέβαλε στην επανοργάνωση του ΚΚΕ και πήρε μέρος στην πρωτοστάτησε στις μεγάλες κινητοποιήσεις εναντίον των κατακτητών στην Αθήνα. Το 1945 και 1946 ανάλαβε την ανασυγκρότηση των οργανώσεων του ΚΚΕ στον Βόλο και τη Λάρισσα και τον Νοέμβριο του 1947 σε ενέδρα που του έστησαν σε δρόμο άνθρωποι της Ασφάλειας σε συμπλοκή που έγινε τον δολοφόνησαν.
Εκείνα τα Χριστούγεννα του 1944, από τις 22 του μήνα μέχρι τις 27, ο Mανώλης Γλέζος, μαζί με μερικές δεκάδες παλικάρια στην Αθήνα, οργάνωσαν για λογαριασμό του ΕΑΜ μια πρωτοφανή επιχείρηση, ασύλληπτη ως ιδέα, τρομακτικά δύσκολη, που έμεινε κρυμμένη στις υποσημειώσεις της ιστορίας και που ο ίδιος ο Γλέζος, από τους πρωταγωνιστές της την αποκάλυψε για πρώτη φορά μόλις το 2014 ως ευρωβουλευτής σε μια συνέντευξή του στην αγγλικά εφημερίδα Observer.
Το μεσημέρι των Χριστουγέννων φτάνει στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο αεροδρόμιο στο Καλαμάκι (Ελληνικό) με στρατιωτικό αεροσκάφος ο ίδιος ο Τσώρτσιλ με τον Άγγλο Υπουργό Εξωτερικών Άντονι Ίντεν. Τον υποδέχονται ο στρατηγός Σκόμπι, ο μετέπειτα Πρωθυπουργός της Αγγλίας Χάρολντ Μακμίλαν, ο βρετανός Πρέσβης και ο έλληνας Πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου.
Ο Τσώρτσιλ θα μετακινηθεί με θωρακισμένο όχημα από το Καλαμάκι στο αγγλικό θωρηκτό πλοίο που βρισκόταν στον όρμο του Φαλήρου, μια διαδρομή προς το Φάληρο, που, όπως γράφτηκε, ο Τσώρτσιλ πέρασε μπροστά από ΕΛΑΣίτες ελεύθερους σκοπευτές και αυτός ήταν ο πρώτος από του κινδύνους που διέτρεξε η ζωή του.
Αλλά το ΕΑΜ δεν είχε την πρόθεση να ενεργήσει επίθεση «εναντίον ενός από τους τρεις Μεγάλους» όπως είπε πολλά χρόνια μετά ο Μανώλης Γλέζος. Ο λόγος της άφιξης του Τσώρτσιλ στην Αθήνα ήταν η συμμετοχή του σε διάσκεψη στις 26 Δεκεμβρίου, που ζήτησε ο ίδιος, με την ελληνική ηγεσία, και η λήψη αποφάσεων για το φλέγον θέμα του Εμφυλίου που επικρέμαται πάνω από την Ελλάδα.
Στο μεταξύ ο ΕΛΑΣ είχε οργανώσει μια τεράστια επιχείρηση ανατίναξης του στρατηγείου των Άγγλων και της ελληνικής κυβέρνησης, που ήταν το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετάνιας στην πλατεία Συντάγματος. Η αποστολή ήταν πολύ δύσκολη αλλά καλά οργανωμένη: Στο στόχαστρο ήταν ο μισητός Σκόμπι και όλο το επιτελείο του. Η ομάδα των ανταρτών που είχε αναλάβει την επιχείρηση είχε φορτώσει τσουβάλια με εκρηκτικά, τα είχε τοποθετήσει στα υπόγεια του αρχηγείου των Βρετανών, από τις 22 Δεκεμβρίου και περίμενε…
Ο Μανώλης Γλέζος, από τους πρωταγωνιστές εκείνης της επιχείρησης, ευρωβουλευτής όντας το 2014, μίλησε για πρώτη φορά για εκείνο το συγκλονιστικό γεγονός σε συνέντευξή του στον «Observer».
Είπε σε εκείνη τη συνέντευξη: «Θέλαμε να ανατινάξουμε τη Μεγάλη Βρετανία, γιατί ήταν το αρχηγείο του Σκόμπι. Και θα σας πω κάτι που δεν έχω πει σε κανέναν. Στην επιχείρηση είχαν εμπλακεί καμιά τριανταριά από τους δικούς μας. Δουλεύαμε στα τούνελ. Φοβόμασταν πολύ ότι θα μας ακούσουν. Προχωρούσαμε μέσα στις σήραγγες, είχαμε ανθρώπους να καλύπτουν τις σχάρες των υπονόμων -τόσο φοβισμένοι ήμασταν μη μας ακούσουν. Εγώ ο ίδιος μετέφερα το φιτίλι, είχα ζώσει ολόγυρά μου το σύρμα με το οποίο θα γινόταν η πυροδότηση των εκρηκτικών και η αποστολή μου ήταν να το ξετυλίγω. Συρθήκαμε μέσα στα περιττώματα και τα βρώμικα νερά και βάλαμε το δυναμίτη ακριβώς κάτω από το ξενοδοχείο. Υπήρχαν αρκετά εκρηκτικά για να τινάξουν το κτίριο στον αέρα. Μού πήρε τουλάχιστον δύο ώρες να τοποθετήσω το εκρηκτικό υλικό και δύο ώρες να επιστρέψω και όταν βγήκαμε ήταν θέμα δευτερολέπτων, όλα ήταν έτοιμα. Θυμάμαι τους συντρόφους που μας ξέπλεναν. Πήγα σε αυτούς που είχαν τον πυροκροτητή και περιμέναμε, περιμέναμε για το σινιάλο, αλλά δεν ήρθε ποτέ. – Τίποτα. -Δεν έγινε. -Καμία έκρηξη. Αργότερα ανακάλυψα τι είχε συμβεί: Την τελευταία στιγμή το ΕΑΜ πληροφορήθηκε ότι ο Τσώρτσιλ βρισκόταν στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετάνιας και έδωσε εντολή να ματαιωθεί η επίθεση, γιατί στόχος της επιχείρησης ήταν να καταστραφεί η βρετανική διοίκηση της Αθήνας, δεν θέλαμε όμως να είμαστε υπεύθυνοι για τη δολοφονία των Τριών Μεγάλων».
Ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, τότε γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, είχε πει για την επιχείρηση αυτή σε μια διήγηση που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» το 2001: «Δυνάμεις του ΕΛΑΣ Αθήνας πλαισιωμένες από στελέχη της ΚΟΑ με επικεφαλής τον Σπύρο Καλοδίκη, έκαναν μια άλλη τολμηρή και ηρωική επιχείρηση. Έχοντας στα χέρια τους το γενικό σχεδιάγραμμα των υπονόμων της Αθήνας, προηγούμενα είχαν παρθεί από το Δήμο της Αθήνας. Η επιχείρηση ξεκίνησε από είσοδο υπονόμου της οδού Λένορμαν. Μπήκαν όλοι οι άνδρες με προσοχή, κατά ομάδες, τοποθέτησαν την εκρηκτική ύλη και επέστρεψαν ύστερα από αρκετές ώρες.
Το πρώτο συνεργείο, έπειτα από πορεία 12 ωρών μέσα στα βρώμικα νερά των οχετών, με άμεσο κίνδυνο της ζωής τους, κατόρθωσαν να κουβαλήσουν κάτω από την πλατεία Συντάγματος, ακριβώς στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας περίπου έναν τόνο εκρηκτικής ύλης, όπου ήταν η έδρα της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου, περίπου έναν τόνο εκρηκτικής ύλης.
«Αφού τέλειωσε αυτή η φάση δόθηκε η εντολή να μπούμε 5 σύντροφοι για να κάνουμε τον τελευταίο έλεγχο των καλωδίων. Ο υπόνομος δεν ήταν ευθύς, είχε λακκούβες μικρές και μεγάλες που γλίστραγες και έμπαινες μέσα στο νερό και σε ορισμένα σημεία πάνω από τη μέση μέχρι και στο στήθος. Οι δρόμοι δεν ήταν σε ευθεία γραμμή, το επίπεδο του δρόμου άλλαζε μέχρι που δημιουργούσε μικρούς καταρράχτες και ανεβαίναμε σε σκάλες που το πρώτο συνεργείο είχε τοποθετήσει. Θυμάμαι πως κάτω από την Ερμού ήταν μία δίοδος πολύ μικρή και στενή. Αρκεί να σημειώσω πως την περάσαμε με την κοιλιά, μπουσουλώντας στο νερό. Και σε άλλα σημεία περνούσαμε σκυμμένοι. Η διαδρομή ήταν πολύ δύσκολη και κίνδυνοι υπήρχαν πολλοί. Εκτός αυτών που ανέφερα ήταν και οι κίνδυνοι που προέρχονταν από τα φρεάτια των δρόμων που μέσω αυτών έμπαιναν τα νερά στον υπόνομο.
Ακούγαμε τα βήματα των περαστικών και φυσικά και τις περιπολίες των Άγγλων στρατιωτών. Αυτό το γεγονός υποχρέωνε όλους τους συντρόφους που βρίσκονταν μέσα στον υπόνομο να είναι πολύ προσεκτικοί. Οι βρωμιές και οι αναθυμιάσεις μας έφερναν βήχα και φτέρνισμα που μας ανάγκαζαν να προσέχουμε για να μη μας αντιληφθούν. Δε βγάζαμε κουβέντα, η συνεννόηση γινόταν με χειρονομίες». Τελικά παρ’ όλες αυτές τις δυσκολίες επιστρέψαμε στη βάση μας. Η επιχείρηση τέλειωσε και πέτυχε αφού ξεπέρασε σε χρόνο περίπου 12-15 ώρες και τελικά περιμέναμε το σύνθημα για να μπει σε ενέργεια η ηλεκτρογεννήτρια.
Το αυτοκίνητο με την ηλεκτρογεννήτρια θα έδινε στην κατάλληλη στιγμή τον σπινθήρα στα εκρηκτικά που ήταν τοποθετημένα στα θεμέλια και κάτω από τα υπόγεια της «Μεγάλης Βρετάνιας».
Έρχεται όμως ξαφνικά ο σύντροφος Καλοδίκης με μοτοσικλέτα και σε έξαλλη κατάσταση φώναξε στους άνδρες που χειρίζονταν τη γεννήτρια: -Σταματήστε. Σβήστε τη γεννήτρια αμέσως. Σταματήστε. Η ανατίναξη δε θα γίνει. Ήρθε ο Τσόρτσιλ στη Μεγάλη Βρετάνια. Σταματήστε.
Όλοι όσοι βρεθήκαμε εκεί και πήραμε μέρος στην επιχείρηση, βρεγμένοι ως το κόκαλο από τα νερά των υπονόμων, αισθανθήκαμε αγανάκτηση για τη ματαίωση αυτής της ανατίναξης».
Ο ίδιος ο Ουίνστον Τσώρτσιλ τηλεγραφούσε την επομένη στη σύζυγό του Κλεμεντάιν: «Θα έχεις διαβάσει για το σχέδιο να ανατινάξουν το αρχηγείο μας στο Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Δεν νομίζω ότι ήταν προς όφελός μου. Παρ’ όλα αυτά, ένας τόνος δυναμίτιδας τοποθετήθηκε σε υπονόμους από εξαιρετικά επιδέξια χέρια».
Την αμέσως επόμενη ημέρα μία βρετανική περίπολος βρήκε τυχαία τα εκρηκτικά και τα εξουδετέρωσε.
Ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας από το 1982, στο βιβλίο του «Φωτιά και τσεκούρι» (1973), βάζει την «Επιχείρηση των Υπονόμων» στο μικροσκόπιο, από τη δική του σκοπιά και γράφει: «Ο Τσόρτσιλ ήλθε ο ίδιος στην πυρπολούμενη πρωτεύουσα στις 24 Δεκεμβρίου. Ο ΕΛΑΣ, ελέχθη, ότι είχε υπονομεύσει την έδρα όλων των Αρχών, το ξενοδοχείο της “Μεγάλης Βρεταννίας”, και επρόκειτο να το ανατινάξει την ημέρα των Χριστουγέννων. Θα επετίθετο τότε και θα κατελάμβανε εύκολα το κέντρο της πόλεως, που θα είχε παραλύσει λόγω της εξαφανίσεως των αρχηγών του. Δεν έγινε όμως η ανατίναξη του ωραίου ξενοδοχείου, ελέχθη, επειδή είχε καταλύσει εκεί ο Τσόρτσιλ, που είχε αποδεχθεί να συναντηθεί με αντιπροσώπους της Επαναστάσεως. Υπάρχει αλήθεια σε όλα αυτά. Αλλά το πιο σημαντικό σημείο είναι ανακριβές. Τα όσα προηγούνται και άλλες ακόμη λεπτομέρειες οδηγούν στο ασφαλές συμπέρασμα ότι ο ΕΛΑΣ υπονόμευσε τη θέση εκείνη ξεκινώντας από ένα μέρος (κοντά στην πλατεία Ομονοίας), που απείχε από εκεί ένα χιλιόμετρο περίπου. Δεδομένου του μεγάλου βάθους της υπονόμου, της σημασίας του κτιρίου, και προπάντων του γεγονότος ότι η δυσχερής μεταφορά των εκρηκτικών εξακολουθούσε ακόμη, φαίνεται βέβαιο ότι την 26η Δεκεμβρίου κρινόταν ανεπαρκής η δυναμίτις που είχε συγκεντρωθεί. Οι Ελασίτες, λοιπόν, δεν θεωρούσαν ότι ήταν έτοιμοι για να πυροδοτήσουν τη δυναμίτιδα. Θα το έκαναν ίσως το βράδυ ή την επομένη. Αν το είχαν σκεφθεί νωρίτερα και αν ήταν έτοιμοι, δεν θα είχαν περιμείνει για την πυροδότηση τα Χριστούγεννα, ημέρα κατά την οποία η στρατιωτική κατάσταση ήταν σαφώς χειρότερη για την πλήρη εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της εκρήξεως. Βεβαίως, ο ΕΛΑΣ έχασε εν προκειμένω μια εξαιρετική ευκαιρία. Αλλά δεν την έχασε λόγω της επισκέψεως του Βρετανού πρωθυπουργού. Την έχασε επειδή δεν ήταν έτοιμος, και επειδή την τελευταία στιγμή, εντελώς κατά τύχη, η τολμηρή όσο και φοβερή προετοιμασία του αποκαλύφθηκε. Ας σημειωθεί ότι, κατά τη γνώμη τεχνικών, μεγάλο μέρος της εκρηκτικής δυνάμεως των αερίων θα ξεθύμαινε προς τον ανοικτό υπόνομο».
Η αλήθεια όμως είναι αυτή που είπε ο Γλέζος στη συνέντευξη του Ομπσέρβερ το 2014. «Την τελευταία στιγμή το ΕΑΜ είχε ανακαλύψει ότι ο Τσόρτσιλ βρισκόταν μέσα στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετάνιας και έδωσε διαταγή ακύρωσης της ανατίναξης. Το ΕΑΜ είχε σκοπό να καταστρέψει τη βρετανική διοίκηση της Αθήνας, δεν θέλαμε όμως να είμαστε υπεύθυνοι για τη δολοφονία των Τριών Μεγάλων».
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
