Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μέρα απόλυτου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη, απόλυτης αργίας και νηστείας, η μέρα που γίνεται η κορύφωση του Θείου Δράματος…
Σε ένα από τα ομορφότερα χωριά της Νάξου, τις Μέλανες, αυτή η ημέρα είναι ξεχωριστή. Είναι η ημέρα που αναβιώνει το έθιμο με τις “περιφάνες”, που χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Τι είναι οι “περιφάνες”
“Περιφάνες” σημαίνει “φανός” και “περιφορά” όπως λέει στο naxostimes.gr ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Μελάνων “Κούρος ο Έλληνας” Γαβριήλ Κονδύλης.
“Τα παλιά χρόνια επειδή δεν υπήρχαν φώτα στα χωριά όπως σήμερα, όταν έβγαζαν τον Επιτάφιο τη Μεγάλη Παρασκευή και γίνονταν μια μεγάλη λιτανεία στο χωριό, οι νέοι άναβαν τις περιφάνες για να φωτίζεται ο δρόμος για να βλέπουν οι πιστοί και να ακολουθούν τον Επιτάφιο”.
Όπως εξηγεί ο κ. Κονδύλης, “περιφάνα” είναι ένα μάτσο από ξερά καλάμια τα οποία έχουν συγκεντρώσει οι νέοι του χωριού λίγο πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα, τα έχουν δέσει γερά και είναι έτοιμα να τα ανάψουν, για να φωτίσουν τους δρόμους που περνά ο Επιτάφιος. Τα μαζεύουν από τα περιβόλια και τα ποτάμια, ενώ παράλληλα συγκεντρώνουν και “θανατοκουτσούρες” (ξερά κούτσουρα από αθάνατα) τα οποία θα ανάψουν κι αυτά στους δρόμους του χωριού, κατά τη διάρκεια της λιτανείας του Επιταφίου.
“Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, τη Μεγάλη Παρασκευή από την εκκλησία που γίνονταν η έξοδος του Επιταφίου και καθ’ όλη τη διαδρομή ήταν διάσπαρτα τα παιδιά με τις περιφάνες. Μόλις βγει ο Επιτάφιος κάποιος δίνει το σήμα και η μια μετά την άλλη όλες οι περιφάνες ανάβουν”.
Το μέγεθος της περιφάνας είναι ανάλογο με την αντοχή του παιδιού που θα την κρατάει. Μάλιστα τα παιδιά συναγωνίζονται ποιο θα έχει τη μεγαλύτερη περιφάνα και ποιανού θα κρατήσει περισσότερη ώρα αναμμένη… “Αρέσει πολύ στους νέους. Ακόμα και πολύ μικρά παιδιά -νήπια- συμμετέχουν στο έθιμο με πολύ μικρά μάτσα από καλάμια. Τα ανήλικα τα συνοδεύει ο πατέρας τους. Τα μικρότερα παιδιά έχουν μικρές “περιφάνες” και τα μεγαλύτερα, που μπορούν να σηκώσουν περισσότερο βάρος, μεγαλύτερες” εξηγεί ο κ. Κονδύλης.
Παλαιότερα, οι νοικοκυρές του χωριού ότι είχε απομένει από την περιφάνα το καίγανε στο φούρνο τους το Μεγάλο Σάββατο, για να έχουν επιτυχία οι κουλούρες με τα κόκκινα αυγά, τα κουλούρια και τα τσουρέκια τους.
“Θανατοκουτσούρες”
Παράλληλα με τις περιφάνες στους δρόμους των Μελάνων τη Μεγάλη Παρασκευή ανάβουν και οι “θανατοκουτσούρες” όπως σημειώνει στο www.naxostimes ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού.
“Πρόκειται για ξερά κούτσουρα από τα αθάνατα τα οποία μεταφέρονται στους δρόμους από τους νέους και τα ανάβουν κι αυτά μαζί με τις περιφάνες εξυπηρετώντας τον ίδιο σκοπό. Δηλαδή να φωτίσουν τους δρόμους από τους οποίους θα περάσει ο Επιτάφιος”.
Σύμφωνα με τον κ. Κονδύλη, οι θανατοκουτσούρες συμβολίζουν τις φωτιές που άναβαν παράμερα οι μαθητές του Χριστού όση ώρα περίμεναν την απόφαση των αρχιερέων.
“Όλα αυτά μας έχει πει κι εμάς ο δάσκαλός μας, οι γονείς μας και ο παπάς του χωριού όταν ήμασταν παιδιά” σημειώνει ο κ. Γαβριήλ Κονδύλης και προσθέτει: “Γεννήθηκα και μεγάλωσα με αυτό το έθιμο, δε σταμάτησε ποτέ όλα αυτά τα χρόνια και μπορώ να πω ότι τα τελευταία χρόνια συμμετέχουν όλο και περισσότεροι νέοι και παιδιά, αλλά και πολύς κόσμος που έρχεται στις Μέλανες τη Μεγάλη Παρασκευή από κάθε γωνιά της Νάξου για να το ζήσει”.
Κι εφέτος οι περιφάνες θα αναβιώσουν στις Μέλανες τη Μεγάλη Παρασκευή και όσοι δεν γνωρίζετε το έθιμο μπορείτε να το ζήσετε…
*Φωτογραφίες: Πέτρος Κονδύλης (STUDIO KOUROS)
naxostimes.gr
Πόπη Αλιμπέρτη
