Η σύμπραξη της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου (ΕΑΣ Νάξου-Συντονιστής Έργου, κος Μιχάλης Βερνίκος) με το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού-Δήμητρα (ΙΓΒΦΠ-ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ (Επιστημονικά Υπεύθυνος, Δρ. Ιωάννης Γανόπουλος) προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ανάδειξη, αξιολόγηση και βελτίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της πατάτας Νάξου με τη χρήση σύγχρονων φαινοτυπικών, μοριακών και χημικών εργαλείων (GrEaTest-Potatoes).
Ο συντονιστής του έργου, η ΕΑΣ Νάξου διαθέτει την εμπειρία, το υλικό και την τεχνογνωσία για την καλλιέργεια της φημισμένης πατάτας, ενώ ο κύριος ερευνητικός φορέας, το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ειδικεύεται στη γενετική βελτίωση, στη φυσιολογία, στις ποιοτικές και τεχνολογικές αναλύσεις κηπευτικών προϊόντων, καθώς και στην αξιοποίηση των σύγχρονων –ομικών τεχνολογιών για τη βελτίωση των κηπευτικών.
Η «Πατάτα Νάξου» έχει ομοιόμορφο μέγεθος, καθαρή εμφάνιση, απουσία προσβολών και ασθενειών, η περιεκτικότητα σε ξηρά ουσία είναι μεγαλύτερη του 18 % και η περιεκτικότητα σε σάκχαρα μικρότερη του 1 % ενώ η ανοιξιάτικη καλλιέργεια έχει πολύ πρώιμη συγκομιδή. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες/υβρίδια πατάτας στην γεωγραφική περιοχή της Νάξου είναι οι Liseta, Spunta, Marfona, Vivaldi και Alaska. Η «Πατάτα Νάξου» έχει αποκτήσει ξεχωριστή φήμη στην αγορά, ως ένα προϊόν με υψηλά ποιοτικές και σταθερές προδιαγραφές. Αποτελεί ένα προϊόν με μεγάλη σημασία στην τοπική κοινωνία και ταυτίζεται με το νησί της Νάξου.
Κυριότερος στόχος του GrEaTest-Potatoes είναι η διαφοροποίηση και ανάδειξη της πατάτας Νάξου ως προϊόντος υψηλής αξίας με σύγχρονες -ομικές τεχνολογίες. H ανάπτυξη του επιγενετικού προφίλ των ποικιλιών που καλλιεργούνται στο νησί μπορεί να αποτελέσει μια πολύτιμη προσέγγιση για τη διάγνωση των συνθηκών ανάπτυξης και της γεωγραφικής περιοχής προέλευσης των κατά τα άλλα όμοιων φυτικών ειδών/ποικιλιών και των μεταποιημένων προϊόντων τους. Ακόμη θα πραγματοποιηθεί α) η συστηματική αξιολόγηση και αποτύπωση του μικροβιώματος σε διαφορετικά terroir, και αγρο-περιβάλλοντα και β) ο προσδιορισμός του διατροφικού, μεταβολικού και οργανοληπτικού προφίλ των παραγόμενων κονδύλων πατάτας και τη συγκριτική αξιολόγηση αυτών. Η ολιστική προσέγγιση που θα ακολουθηθεί αναμένεται να προσδώσει στο προϊόν συγκεκριμένη ταυτότητα ενισχύοντας την εμπορική του αξία.
Σε καλλιέργεια πατάτας που θα πραγματοποιηθεί στο νησί της Νάξου (ΕΑΣ ΝΑΞΟΥ) και στη Θεσσαλονίκη (ΙΓΒΦΠ-ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ), θα πραγματοποιηθούν οι ακόλουθες συγκριτικές αναλύσεις: α) γευστικό πάνελ αξιολόγησης, β) φαινοτυπική και μεταβολομική ανάλυση των παραγόμενων κονδύλων πατάτας, γ) συγκριτική μεγαγραφωμική (transcriptomics) μελέτη του συνόλου των γονιδίων που εκφράζονται στον κόνδυλο της πατάτας κατά την συγκομιδή ώστε να ταυτοποιηθούν συγκεκριμένα γονίδια που συνδέονται με την ποιότητα, δ) ανίχνευση επιγενετικών αλλαγών (epigenomics) και διερεύνηση πιθανής σύνδεσης τους με το ιδιαίτερο μικροκλίμα της περιοχής και ε) μεταγονιδιωματική ανάλυση του μικροβιώματος των παραγόμενων κονδύλων καθώς και μικροβιακή χαρτογράφηση των εδαφών της περιοχής με μεταγονιδιωματική ανάλυση.
To GrEaTest-Potatoes (MIS: 5070379) υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ενίσχυση σχεδίων έρευνας, ανάπτυξης & καινοτομίας στους τομείς προτεραιότητας της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου» με Κωδικό ΟΠΣ 3437 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2014-2020»
