Τα πανηγύρια συνθέτουν μαζί με άλλες παραδοσιακές πρακτικές και τελετουργίες την ιδιαίτερη συλλογική ταυτότητα κάθε τόπου.
Η ξεχωριστή αυτή γιορτή που τα τελευταία χρόνια ξαναβρίσκει τη μεγάλη ανταπόκριση που γνώριζε παλιά, συνδυάζει το θρησκευτικό στοιχείο, καθώς πραγματοποιούνται προς τιμήν κάποιου αγίου, με την αλληλεπίδραση της κοινότητας και τη διασκέδαση.
Στη διάρκεια των ετών τα πανηγύρια αποδυναμώθηκαν ως θεσμός, ενώ συχνά για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του κόσμου ενσωμάτωσαν νεωτερικά στοιχεία, όπως τα νεο-παραδοσιακά τραγούδια. Στα λεγόμενα παζάρια, για παράδειγμα, οι άνθρωποι παλιά αγόραζαν κυρίως σπόρους, ζώα, γεωργικά εργαλεία και χρηστικά αντικείμενα.
Στις μέρες μας οι αγορές αυτές, που συνοδεύουν τη γιορτή, πουλούν κυρίως τουριστικά ή είδη λαϊκής τέχνης. Όμως ένα κοινωνικό φαινόμενο που πήρε διαστάσεις στα μέσα του 20ού αιώνα και είχε καταλυτικό ρόλο στις επαρχίες, η μετανάστευση, προσέδωσε στο θεσμό συναισθηματικό φορτίο που δεν είχε αρχικά.
Το πανηγύρι άρχισε να εξελίσσεται σε αφορμή για επανένωση των ντόπιων με τους απόδημους, που επέστρεφαν στον τόπο τους για να δουν τους δικούς τους, να γευτούν παραδοσιακά φαγητά και να διασκεδάσουν.
Νάξος
Κάθε χωριό πανηγυρίζει τον προστάτη Άγιό του και μετά τις λατρευτικές εκδηλώσεις ακολουθεί γλέντι μέχρι το ξημέρωμα, με νησιώτικα τραγούδια, χορούς και φαγοπότι. Το πανηγύρι στήνεται στην «πλάτσα» (πλατεία) του χωριού και στις γύρω ταβέρνες. Τα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου κυριαρχούν και τα μοναστήρια της Φανερωμένης και της Αγιάς έχουν την τιμητική τους. Σε Απείρανθο, Γαλήνη, Εγγαρές, στήνονται μεγάλες γιορτές. Στο Φιλώτι το γλέντι κρατά τρεις ημέρες με παραδοσιακούς χορούς –συρτός, μπάλος, βλάχα– υπό τους ήχους βιολιού, λαούτου και τσαμπούνας, πάντα συνοδεία μεζέδων και ντόπιου κρασιού.
Σίφνος
Στη σημερινή μορφή τους, αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες από πολλά διαφορετικά μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Σε ανοιχτούς χώρους, στήνονται μεγάλα τραπέζια, ποτά και φαγητά προσφέρονται σε αφθονία και ο κόσμος χορεύει μέχρι το πρωί στους ρυθμούς που παίζουν δεξιοτέχνες οργανοπαίχτες. Σε πολλά μέρη, άρχισαν να διοργανώνονται από πολιτιστικούς συλλόγους ή εθελοντές, σε αντίθεση με τότε που ήταν ευθύνη της ενορίας ή της κοινότητας. Όπου η γιορτή εκτυλίσσεται στα προαύλια των εκκλησιών, ξεκινά αμέσως μετά τη λειτουργία και ολοκληρώνεται αργά το μεσημέρι ή το απόγευμα. Εξαίρεση αποτελούν απομακρυσμένα ξωκλήσια, όπου ο κόσμος μεταφέρει φαγητά και το γλέντι κρατά ως και τρεις μέρες.
Πάρος
Ο Δεκαπενταύγουστος στην Πάρο είναι συνδεδεμένος με την Παναγία Εκατονταπυλιανή. Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται στην Παροικιά για να προσκυνήσει την εικόνα της Μεγαλόχαρης. Το βράδυ, μετά την περιφορά του επιταφίου της Παναγίας, ακολουθεί πανηγυριώτικο γλέντι με κρασί, μεζέδες, παραδοσιακή μουσική και χορούς στην παραλία της Παροικιάς. Στη Νάουσα, τα φωταγωγημένα καΐκια στο λιμάνι και τα βεγγαλικά που σκάνε στον ουρανό συνθέτουν ένα μαγευτικό σκηνικό. Αξίζει να μείνετε στο νησί μέχρι τις 23 Αυγούστου για το πανηγύρι των Πειρατών. Θα απολαύσετε μια αναπαράσταση της επιδρομής του Μπαρμπαρόσα το 1537, με ντόπιους ως πειρατές να κλέβουν γυναίκες Ναουσαίων και να δίδεται μάχη για να τις πάρουν πίσω.
Αμοργός
Ένα μαγευτικό θέαμα έχουν την τύχη να απολαύσουν όσοι βρεθούν τον Δεκαπενταύγουστο στα Κατάπολα της Αμοργού. Μετά τη Λειτουργία ακολουθεί η περιφορά της εικόνας της Παναγιάς Καταπολιανής την οποία συνοδεύουν τα καΐκια από τη θάλασσα σφυρίζοντας, ενώ οι καπετάνιοι ρίχνουν καπνογόνα. Το βράδυ, στην Παναγιά την Επανωχωριανή προσφέρονται αμοργιανά ρακόμελα και οι ντόπιες σπεσιαλιτέ πατατάτο και ξιδάτο. Πολύ ξεχωριστό είναι και το πανηγύρι του Χριστού στις 6 Αυγούστου. Στην κεντρική πλατεία –Λόζα στην ντοπιολαλιά– όπου προσφέρεται δωρεάν αθερίνα, μπακαλιάρος και σαλάτες, ενώ ντόπιοι μουσικοί παίζουν βιολί και λαούτο για να σύρει ο κόσμος το χορό.
Σύρος
Το πανηγύρι του Αγίου Κυριάκου (Τσίρικου) στο χωριό Δανακός στις 8 Αυγούστου «παντρεύει» τα θρησκευτικά έθιμα με τις τοπικές παραδόσεις και αποτελεί πόλο έλξης για ντόπιους και επισκέπτες. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας προσφέρονται μαστίχα, λουκούμι και καρπούζι, όπως ορίζει το έθιμο. Στη συνέχεια, έξω από το φωταγωγημένο γραφικό ξωκκλήσι στήνεται παραδοσιακό γλέντι, με ζωντανή ορχήστρα, τραγούδι και χορό. Επίσης την τρίτη Παρασκευή του Αυγούστου διοργανώνεται στην παραλία του Φοίνικα η φημισμένη βραδιά της «Κακαβιάς», όπου στήνεται τρικούβερτο γλέντι. Εντυπωσιακή και η περιφορά διά θαλάσσης της εικόνας της Παναγιάς Θαλασσινής στον κόλπο του Μέγα Γιαλού στις 22 Αυγούστου.
Τήνος
Τα πανηγύρια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ντόπιων. Σε όλες τους ναούς τελούνται μεγαλοπρεπείς Λειτουργίες κατά τον εορτασμό του τιμώμενου Αγίου και, στη συνέχεια, στον προαύλιο χώρο προσφέρονται ρεβίθια, καπνιστές σαρδέλες, ντολμάδες κ.ά. Το πανηγύρι ολοκληρώνεται στην κεντρική πλατεία του χωριού με μπάλο και συρτό υπό τους ήχους βιολιών και άλλων παραδοσιακών μουσικών οργάνων, με τον τραγουδιστή να επιδίδεται σε αυτοσχέδια δίστιχα. Τα Αυγουστιάτικα πανηγύρια είναι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στο Πριάστρο και στη Καρυά στις 6/8, η Κοίμηση της Θεοτόκου στη Χώρα και στο Βρυσί τον Δεκαπενταύγουστο και τα υπόλοιπα μοιράζονται μεταξύ 18 και 29/8 σε Αγάπη, Πύργο, Τσικνιά και Κώμη.
Κάτω Κουφονήσι
Τον Δεκαπενταύγουστο το ακατοίκητο νησί γίνεται σημείο συνάντησης και χαράς. Το πρωί, τα καΐκια από το Πάνω Κουφονήσι μεταφέρουν δωρεάν όσους το επιθυμούν στο Κάτω Κουφονήσι. Μετά τη Λειτουργία στο εκκλησάκι της Παναγίας, όπου τιμάται κάθε χρόνο η Κοίμηση της Θεοτόκου, προσφέρεται τηγανητό ψάρι από τους ψαράδες αλλά και τοπικά εδέσματα που συνοδεύουν τις αρτοκλασίες. Την επιστροφή στο Πάνω Κουφονήσι ακολουθούν κεράσματα με το γλέντι να συνεχίζεται υπό τους ήχους βιολιών.
Σέριφος
Το πιο ξακουστό πανηγύρι είναι της «Ξυλοπαναγιάς» στη μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου τον Δεκαπενταύγουστο, που πραγματοποιείται επί τρεις ημέρες γύρω από τη γέρικη ελιά της πλατείας στο χωριό Παναγιά. Πήρε το όνομά του από τις ξύλινες ράβδους που χρησιμοποιούσαν οι άνδρες στους «τσακωμούς» μεταξύ τους για την κατάκτηση της ομορφότερης γυναίκας. Παλιά, το πρώτο ζευγάρι που θα χόρευε γύρω από την ελιά θα παντρευόταν τον ίδιο χρόνο. Μετά τη Λειτουργία ξεκινάει το γλέντι που θα συνεχιστεί για δύο ακόμα μέρες. Ντόπιοι και επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν φάβα με ελιές, ντομάτες και κρεμμύδι, κοφτό μακαρονάκι με κατσίκι κοκκινιστό, τουρλού, πατάτες κυδωνάτες με βραστό κατσίκι και, φυσικά, σερφιώτικο κρασί.
Σίκινος
Αγαπημένος καλοκαιρινός προορισμός για τους λάτρεις των πανηγυριών. Στις 15 Αυγούστου γίνεται πανηγύρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Επισκοπή, με τοπικά εδέσματα, χορούς και τραγούδια από παραδοσιακά συγκροτήματα. Στην Αλοπρόνοια, από το τέλος Αυγούστου έως τα Χριστούγεννα, τα βράδια που βγαίνουν οι βάρκες για να ψαρέψουν καλαμάρια με το «καυτερό» στήνονται τρικούβερτα γλέντια. Η παραμονή της Κοίμησης της Θεοτόκου περιλαμβάνει αρτοκλασία και Λειτουργία στον Ι.Ν. της Παντάνασσας, ενώ ανήμερα λιτανεύεται η εικόνα. Κυρίαρχο έθιμο του νησιού, ο «πανηγυράς», η οικογένεια του οποίου φιλοξενεί στο σπίτι της την εικόνα όλη τη χρονιά, περιποιείται την αντίστοιχη εκκλησία και φτιάχνει το μελωμένο παστέλι που προσφέρεται στη γιορτή.
Μύκονος
Στην πλατεία της Άνω Μεράς, μπροστά από το μοναστήρι της Παναγίας Τουρλιανής στήνεται χορός με συρτό, μπαλαριστό, σούστα και μπάλο όπου το βιολί, το σαντούρι, η τσαμπούνα και το τουμπάκιέχουν τον πρώτο λόγο.
Φολέγανδρος
Στην εκκλησία της Κοιμήσεως στήνεται το πιο νεανικό πανηγύρι, με το χαμηλότερο ηλικιακό μέσο όρο. Mουσικές και χοροί με τη συνοδεία εδεσμάτων για ντόπιους αλλά και επισκέπτες.
Τζιά
Το πανηγύρι της Παναγίας της Καστριανής βρίσκεται βορειοανατολικά της Ιουλίδας σε ένα ειδυλλιακό τοπίο με θέα το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.
Πολλοί και οι παραδοσιακοί χοροί που διοργανώνονται από συλλόγους και τοπικούς φορείς σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων.
Πηγή: diakopes.gr
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
