Πρώτη φορά έργο σύγχρονης τέχνης μόνιμα σε αρχαιολογικό χώρο: Στη Δήλο το «Rule II» του Γκόρμλεϊ, δωρεά του ΝΕΟΝ
Σε έναν τόπο ιερό, που δεν ανήκει στον χρόνο αλλά στην αιώνια μνήμη, η τέχνη του σήμερα ριζώνει με διακριτικότητα αλλά και τόλμη. Το εμβληματικό έργο «Rule II» του σερ Άντονι Γκόρμλεϊ δεν επιστρέφει στη Δήλο ως επισκέπτης∙ επιστρέφει για να μείνει. Για να ανήκει, πια, σε έναν χώρο όπου γεννήθηκαν ο Απόλλων και η Άρτεμις, και μαζί τους η αίσθηση της αρχέγονης δημιουργίας. Η δωρεά του οργανισμού ΝΕΟΝ –μια πράξη που διαπνέεται από φιλοσοφική πρόθεση και πολιτισμικό θάρρος– φέρνει για πρώτη φορά μόνιμα έργο σύγχρονης τέχνης σε ελληνικό αρχαιολογικό χώρο. Ένα σώμα από οξειδωμένο σίδερο, που μοιάζει να έχει γεννηθεί μέσα από κώδικες και πίξελ, θα παραμένει για πάντα καθισμένο, αμίλητο αλλά παρόν, σε μια γη θεών, εμπόρων, ναυτών και ποιητών. Το «Rule II», ένα από τα πέντε έργα της έκθεσης «SIGHT» που παρουσιάστηκε στη Δήλο το 2019, επιλέχθηκε για να επιστρέψει στον τόπο όπου άλλοτε στάθηκε μέσα στη θάλασσα και άφησε το κύμα να αγγίξει τις σιδερένιες του φτέρνες. Δεν πρόκειται για μία αναπαράσταση ηρωισμού ή θεϊκής δύναμης, ούτε για ένα αφηρημένο σύμβολο. Είναι μια μορφή καθισμένη, μια μάζα από σίδερο και γεωμετρικά μπλοκ, σαν σύγχρονο ψηφιακό ίχνος ανθρώπινης ύπαρξης. Ένα “φυσικό πίξελ”, όπως το αποκάλεσε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
Κατά την παρουσίαση της δωρεάς, ο σερ Άντονι Γκόρμλεϊ μίλησε λιτά και στοχαστικά: «Το Rule II δεν διεκδικεί θέση. Δημιουργεί χώρο. Δεν αναπαριστά κάποιον μύθο, δεν δραματοποιεί την ύπαρξη. Είναι απλώς εκεί. Και η στάση του σώματος, η σιωπηλή του παρουσία, είναι μια χειρονομία προσμονής, εσωτερικής επίγνωσης και συμμετοχής. Μια κατάσταση “γίγνεσθαι”, όχι δράσης». Ο τίτλος του έργου – Rule – ενσωματώνει την έννοια της εξουσίας, αλλά όχι ως δύναμη επιβολής. Αντίθετα, όπως εξηγεί ο Γκόρμλεϊ, πρόκειται για την εξουσία της ακινησίας, της αποστασιοποίησης από τον θόρυβο, της συνείδησης που προκύπτει όταν απλώς… είσαι.
Ένα γλυπτό που δεν είναι απάντηση – είναι ερώτηση
Το «Rule II» δεν είναι μια εικόνα προς θαυμασμό αλλά ένα ερώτημα. Δεν βρίσκεται εκεί για να εξηγηθεί, αλλά για να συνομιλήσει. Ο Γκόρμλεϊ δεν ενδιαφέρεται να φιλοτεχνήσει ήρωες ή μυθικές μορφές, αλλά να προτείνει έναν διάλογο για τη θέση του ανθρώπου στον χώρο και τον χρόνο. «Ξέρουμε πώς είναι να καθόμαστε έτσι. Τι σημαίνει αυτή η στάση για εμάς; Τι μας λέει;» διερωτάται. Η μορφή δημιουργήθηκε όχι με καλούπι αλλά με ψηφιακή σάρωση του ίδιου του καλλιτέχνη, σε στάση συγκέντρωσης και σιωπηλής παρατήρησης. Όχι ως αναπαράσταση, αλλά ως εμπειρία. Όπως σημειώνει: «Η γλυπτική είναι σαν βελονισμός. Ένα σημείο στο σώμα του κόσμου που απελευθερώνει ενέργεια». Η γέννηση αυτής της ιδέας υπήρξε σχεδόν… μυσταγωγική. Ο έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, έθεσε το ερώτημα: μπορεί η σύγχρονη τέχνη να βρει χώρο στις Κυκλάδες; Η διευθύντρια του ΝΕΟΝ, Ελίνα Κουντούρη, σκέφτηκε την Δήλο – και αμέσως τον Γκόρμλεϊ. Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος αρχικά γελούσε με την “τρέλα” της πρότασης. Όμως όλοι συμφώνησαν. Και το θαύμα συνέβη.
Ο ίδιος ο Δασκαλόπουλος εξομολογείται πως η Δήλος αποτέλεσε ανέκαθεν για τον ίδιο έναν τόπο πνευματικής ενέργειας: «Πήγαινα κάθε Σεπτέμβρη. Καθόμουν εκεί, στις πέτρες, και ένιωθα να γεμίζω. Αυτή η ενέργεια με κρατούσε ολόκληρο τον χειμώνα, μέσα στην πίεση της ζωής και της δουλειάς».
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη χαρακτήρισε την πράξη ως σταθμό: «Πρόκειται για την πρώτη μόνιμη τοποθέτηση έργου σύγχρονης τέχνης σε ελληνικό αρχαιολογικό χώρο. Η συνύπαρξη παλιού και νέου τεκμηριώνει τη διαχρονική δύναμη της έμπνευσης. Τη συνέχεια της δημιουργίας». Και όπως είπε ο Δασκαλόπουλος: «Για χρόνια πιστεύαμε ότι η αρχαιότητα είναι κάτι ιερό που δεν πρέπει να αγγίξεις. Τώρα, αρχίζουμε να την εμπιστευόμαστε. Όχι να την φοβόμαστε. Να την συνεχίζουμε. Να δημιουργούμε μαζί της».
Ένα σώμα από σίδερο, ένας άνθρωπος δίπλα στους θεούς
Σήμερα, το «Rule II» έχει τοποθετηθεί σε ένα ύψωμα κοντά στο Μουσείο της Δήλου. Ανάμεσα σε αρχαία κιονόκρανα και τη σκόνη αιώνων, στέκει ένας καθιστός άνθρωπος. Όχι από μάρμαρο, αλλά από σίδερο. Όχι για να εξυψωθεί, αλλά για να συνομιλήσει. Όχι για να επιβληθεί, αλλά για να συνυπάρξει. Ένα σώμα που δεν κινείται, αλλά περιμένει. Ένας όγκος που δεν φωνάζει, αλλά ψιθυρίζει. Ένα σύμβολο του σήμερα σε έναν τόπο που μιλάει για πάντα.
Πηγή: alphafreepress.gr
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
