Νέα απόπειρα να επανεκκινήσει μία από τις τρεις μεγάλες του επενδύσεις στην Ίο, στην περιοχή της Κουμπάρας-Διακοφτού, κάνει ο Άγγελος Μιχαλόπουλος, στον οποίο ανήκει πλέον περίπου το ¼ του κυκλαδίτικου νησιού.
Η 105 ΑΕ, την οποία ο πρώην χρηματιστής της Γουόλ Στριτ ίδρυσε το 2009, κατέθεσε στις 21 Ιανουαρίου Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την τροποποιημένη πρόταση για το Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα (ΣΤΚ), η διαβούλευση για την οποία έληξε στις 25 Φεβρουαρίου.
Στο πρώτο κεφάλαιο της ΣΜΠΕ αναφέρεται: «Στόχος του ΕΣΧΑΣΕ αποτελεί η δημιουργία ενός συγκροτήματος ήπιας ανάπτυξης με συμβατές και συμπληρωματικές χρήσεις και αλληλοτροφοδοτούμενες λειτουργίες. Το συγκρότημα αυτό αναμένεται να λειτουργήσει ως ένα χωρικά συνεκτικό σύνολο, ιδιαιτέρως ήπιας τουριστικής και οικιστικής ανάπτυξης, που αντιστρατεύεται την ανεξέλεγκτη κατάτμηση γης και άναρχη/διάσπαρτη ανοικοδόμηση σε εκτός σχεδίου περιοχές σε ένα κυκλαδίτικο νησί». Βασική αρχή του σχεδιασμού της επένδυσης, σύμφωνα με τους μελετητές, είναι η «συμβατότητα με τη φυσική γεωμορφολογία, το τοπίο και την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική».
Με τις εκτιμήσεις αυτές διαφωνεί κάθετα και διαχρονικά μερίδα κατοίκων και μόνιμων παραθεριστών του νησιού. Η απόπειρα να προχωρήσει ένα εγχείρημα αυτής της κλίμακας ενώ βρίσκεται υπό διαμόρφωση το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ίου-Σικίνου-Φολεγάνδρου (στο πλαίσιο του προγράμματος «Κωνσταντίνος Δοξιάδης») εγείρει ζωτικά ερωτήματα για το πώς συμφιλιώνεται ο επί δεκαετίες ζητούμενος χωροταξικός σχεδιασμός με τις λεγόμενες «στρατηγικές» επενδύσεις, ένα γέννημα-θρέμμα της κρίσης που πολλοί θεωρούν ότι έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις.
Πολυκύμαντο ιστορικό
Η επένδυση της 105 ΑΕ σε περιοχή 566 πλέον στρεμμάτων (αρχικά 599) στην Κουμπάρα έχει περάσει από χίλια κύματα. Η αρχική έγκριση για την ανέγερση ΣΤΚ δόθηκε επί κυβέρνησης Σαμαρά το 2014 με ΚΥΑ (Κοινή Υπουργική Απόφαση) των υπουργείων Περιβάλλοντος και Τουρισμού. Στα τέλη του 2015, με τον Αλέξη Τσίπρα πρωθυπουργό, νέα ΚΥΑ (υπουργεία Οικονομικών, Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος) χορήγησε στην επένδυση δικαίωμα χρήσης του αιγιαλού, της παραλίας και του θαλάσσιου χώρου.
Κάτοικοι της περιοχής προσέφυγαν κατά της ΚΥΑ του 2014. Το 2016, έλαβε χώρα – μετ’ εμποδίων – αυτοψία στο σημείο από επιθεωρητές του Τμήματος Επιθεώρησης Περιβάλλοντος Νοτίου Ελλάδας (ανήκει στο υπουργείο Περιβάλλοντος). Στην αυτοψία διαπιστώθηκε σωρεία παραβάσεων, για τις οποίες τον Οκτώβριο του 2018 επιβλήθηκε στην 105 ΑΕ πρόστιμο 81.900 ευρώ.
Το 2018 υπήρξε νέα αυτοψία, αυτή τη φορά από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού (ΔΙΠΕΧΩΣ) Νοτίου Αιγαίου με τη συνδρομή επιθεωρητή του υπουργείου Περιβάλλοντος. Η υπόθεση παρέμεινε για τέσσερα χρόνια στο συρτάρι, μέχρι τον Μάιο του 2023, όταν βγήκε απόφαση για πρόστιμο 132.000 ευρώ για σειρά αυθαιρεσιών.
Το 2022, το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε με την απόφαση 1037/2022 τις ΚΥΑ του 2014 και του 2015, επικαλούμενο την απουσία γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού και μελέτης φέρουσας ικανότητας για το νησί. Στην απόφαση σημειωνόταν: «Οι εγκαταστάσεις και υποδομές του έργου, σε συνδυασμό με τις προβλεπόμενες εκτεταμένες επεμβάσεις στην παράκτια περιοχή και, ιδίως, τη δημιουργία δύο τεχνητών παραλιών, η οποία περιλαμβάνει την κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων (προβόλων και κυματοθραυστών) και τη βίαιη επέμβαση στη φυσική μορφή του παράκτιου τοπίου με την αποκοπή και αποκαθήλωση βράχων και τη μεταφορά και εναπόθεση δάνειου ιζήματος, έχουν ως αναπόφευκτη συνέπεια την ανάλωση του φυσικού κεφαλαίου της περιοχής και την αλλοίωση της φυσιογνωμίας της. Συνιστούν, ως εκ τούτου, εκτεταμένη επέμβαση και δη οικιστική ενεργοποίηση σε περιοχή, η οποία είναι εκτός σχεδίου, σχεδόν άθικτη και αδόμητη και συνιστά ευαίσθητο παράλιο οικοσύστημα μικρής νήσου».
Επιπλέον, αναφερόταν ότι η επένδυση έκανε χρήση κάποιας διάταξης του ν. 4179/2013 που επέτρεπε την αύξηση του συντελεστή δόμησης στο 0,10 (αντί του 0,05 που χαρακτηρίζει τα ΣΤΚ ήπιας ανάπτυξης).
Η τροποποίηση
Μετά την απόφαση του ΣτΕ, η πλευρά Μιχαλόπουλου πάγωσε την επένδυση στο Πικρί Νερό, για την οποία είχε υποβάλλει ΣΜΠΕ την Άνοιξη του 2022. Στη συνέχεια, η 105 ΑΕ, που έχει αναλάβει το έργο στην Κουμπάρα, προχώρησε σε κινήσεις προσαρμογής. Η Enterprise Greece (το πρώτο βήμα στη διαδικασία έγκρισης και υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων) ανάρτησε τα βασικά στοιχεία του φακέλου του τροποποιημένου σχεδίου για την Κουμπάρα στην ιστοσελίδα της μόνο για 10 ημέρες, από 26/1 έως 5/2/2023. Στις 15 Μαΐου, η Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ) ενέκρινε την τροποποίηση του σχεδίου.
Η παραλία Πικρί Νερό. [facebook]
Εκτός από τη μείωση της έκτασης της επένδυσης, το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει την «αλλαγή των προτεινόμενων πολεοδομικών μεγεθών, καθώς μειώνεται τόσο η συνολική δόμηση, όσο και ο εξυπηρετούμενος πληθυσμός και η δυναμικότητα κλινών, σηματοδοτώντας μία κατά πολύ ηπιότερη ανάπτυξη από την αρχικώς προβλεπόμενη». Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, η δόμηση μειώνεται από 23.802 τ.μ. σε 13.652 τ.μ.Παρά την καθαρή συνολική μείωση της επιφάνειας της επένδυσης (από 599 σε 566 στρέμματα), η νέα έκταση περιλάμβανε 74 επιπλέον στρέμματα, μέσα στα οποία βρίσκεται η εμβληματική τοποθεσία του Φάρου. Ο σκοπός της αγοράς, όπως εξηγούσε αναλυτικό ρεπορτάζ του inside story προ διετίας, ήταν να καταστεί ενιαία η έκταση ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί η επένδυση μέσω Ειδικού Χωρικού Σχεδίου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ), που παρέχει τη δυνατότητα τροποποίησης των όρων δόμησης και των χρήσεων γης μιας περιοχής.
Ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς σε πολεοδομικά ζητήματα με τους οποίους συνομίλησαν οι «Βιώσιμες Κυκλάδες», βάσει των όρων της σχετικής νομοθεσίας η τροποποιημένη έκταση δεν είναι ενιαία. Ειδικότερα, αποτελείται από τρία και όχι δύο επιμέρους ακίνητα (το Διακοφτό συνδέεται με τη γέφυρα που έχει κριθεί παράνομη), συνεπώς το έργο μπορεί να αναπτυχθεί ως Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα, αλλά όχι μέσω ΕΣΧΑΣΕ.
Σε επικοινωνία που είχαμε, εκπρόσωπος της 105 ΑΕ αντιτείνει ότι η σχετική ρύθμιση περί του καταρχάς ενιαίου της έκτασης εντάχθηκε πρώτη φορά στο ν. 4864/2021 (άρθρο 7), «το οποίο σύμφωνα με τις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 29 του ν. 4864/2021 δεν εφαρμόζεται στα επενδυτικά σχέδια που έχουν ενταθεί στις στρατηγικές επενδύσεις βάσει του ν. 3894/2010». Σε κάθε περίπτωση, προσθέτει, «η έκταση Κουμπάρα-Διακοφτό νοείται ενιαία δυνάμει του άρθρου 11 παρ. 8α του ν. 3986/2011, διάταξη η οποία εφαρμόζεται και για τις Στρατηγικές Επενδύσεις του ν. 3894/2010».
Η γέφυρα προς το Διακοφτό υπό κατασκευή το 2015. [Save Ios]Οι ενστάσεις
Το ζήτημα του κατά πόσο είναι ενιαία η έκταση δεν είναι, όμως, το μόνο αγκάθι. «Το προτεινόμενο επενδυτικό σχέδιο αφορά σε μια περιοχή όπου έχουν υλοποιηθεί πολλές αυθαίρετες κατασκευές, για τις οποίες έχουν επιβληθεί διοικητικά πρόστιμα και ποινικές καταδίκες, και φιλοδοξεί να ξεπλύνει τις αυθαιρεσίες εντάσσοντάς τις σε ένα υποτιθέμενο τουριστικό συγκρότημα υψηλού επιπέδου», λέει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο London School of Economics και πρόεδρος της οργάνωσης Save Ios, Δημήτρης Βαγιανός. «Η περιοχή περιλαμβάνει εμβληματικά τοπία του νησιού, όπως τον Φάρο στην είσοδο του λιμανιού, όπου σύμφωνα με το σχέδιο θα κατασκευαστεί ξενοδοχείο, και τη γειτονική βραχονησίδα Διακοφτό, όπου θα κατασκευαστεί τεχνητή παραλία – κατασκευές εντελώς εκτός της κλίμακας και του χαρακτήρα του νησιού».
Η βραχονησίδα όπως φαίνεται από την τοποθεσία του Φάρου. [Αναστασία Καραδημήτρη]Στο πολυσέλιδο κοινό σχόλιο που υπέβαλαν αυτήν την εβδομάδα το Save Ios και ο Σύνδεσμος Ιητών στη διαβούλευση για τη νέα μελέτη ΕΣΧΑΣΕ και τη συνοδευτική ΣΜΠΕ, οι οργανώσεις επανέρχονται στο διαχρονικό ζήτημα της απουσίας χωρικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Η απουσία αυτή, όπως επιχειρηματολογούν, βάσει της «σαφούς και κατηγορηματικής» νομολογίας του ΣτΕ, «κωλύει την πραγματοποίηση του επίμαχου επενδυτικού σχεδίου».
Ειδική αναφορά γίνεται στο υπό διαμόρφωση Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ίου-Σικίνου-Φολεγάνδρου. Όπως αναφέρεται στο σχόλιο: «Oι επίμαχες μελέτες [ΕΣΧΑΣΕ και ΣΜΠΕ] συντάχθηκαν και τέθηκαν σε διαβούλευση σε μια εντελώς ακατάλληλη χρονική συγκυρία, ήτοι σε χρόνο κατά τον οποίο εκπονείται η μελέτη του ΤΠΣ Δήμων Σικίνου-Φολεγάνδρου-Ιητών. Η μελέτη αυτή, αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το καλοκαίρι του 2026 […] Αντικείμενό της είναι να καθορίσει, σύμφωνα το άρθρο 7 του ν. 4447/2016, το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης ολόκληρου του Δήμου Ιητών, καθώς επίσης και τα βασικά προγραμματικά μεγέθη, τις σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις, τις ζώνες ειδικών πολεοδομικών κινήτρων, το οδικό δίκτυο, τα τεχνικά και περιβαλλοντικά δίκτυα και υποδομές, τα μέτρα ανθεκτικότητας και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, και κάθε άλλο απαιτούμενο μέτρο, όρο ή περιορισμό για την ολοκληρωμένη και αειφόρο χωρική ανάπτυξη και οργάνωση του νησιού». Αν εγκριθεί η μελέτη ΕΣΧΑΣΕ, σημειώνεται, «θα προκαταλάβει με τις κατευθύνσεις της το ρυθμιστικό περιεχόμενο του τελευταίου», κάτι που «αντιβαίνει σε κάθε έννοια βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης και ορθολογικής πολεοδομικής οργάνωσης της περιφέρειας του Δήμου Ιητών».
Από την κατασκευή του Erego Beach Club Restaurant στην Κουμπάρα. [Save Ios]
Οι «Βιώσιμες Κυκλάδες» επικοινώνησαν με την εταιρεία μελετών Roikos, η οποία συντονίζει τη μελέτη για το ΤΠΣ. Η διευθύντρια περιβάλλοντος και χωρικού σχεδιασμού Αλεξάνδρα Παπαδήμα-Καλέργη επιβεβαίωσε ότι η κατεύθυνση που έχει η εταιρεία από τη Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού, όπως αυτή διατυπώθηκε ρητά δια στόματος υπουργού και για την υπόθεση της Αστυπάλαιας, είναι η αξιολόγηση της φέρουσας ικανότητας των νησιών στο πλαίσιο του υπό εκπόνηση πολεοδομικού σχεδίου, λαμβάνοντας υπόψη και τις επισημάνσεις της προ τριετίας απόφασης του ΣτΕ για την επένδυση στην Κουμπάρα.Η Παπαδήμα-Καλέργη επισήμανε ότι πρέπει, αν όχι να ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός, να έχει ωριμάσει η εκπόνηση της μελέτης του ΤΠΣ και τα πορίσματα της πριν δοθεί οποιαδήποτε έγκριση για την υλοποίηση στρατηγικών επενδύσεων στα τρία νησιά.Σχολιάζοντας το θέμα του πώς εντάσσεται η επένδυση στο ευρύτερο πολεοδομικό σχεδιασμό, η 105 ΑΕ σημειώνει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ότι το υπό συζήτηση ΕΣΧΑΣΕ «ως πολεοδομικό σχέδιο υπόκειται στη συνταγματική υποχρέωση περί ορθολογικού χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και θα πρέπει να ελεγχθεί η συμβατότητά του με τα υφιστάμενα και υπό εξέλιξη χωροταξικά και πολεοδομικά σχέδια του νησιού της Ίου. Συνεπώς, εκ της συνταγματικής επιταγής, το ΕΣΧΑΣΕ θα πρέπει να εναρμονίζεται με τις υφιστάμενες χωροταξικές και πολεοδομικές ρυθμίσεις, ενώ σύμφωνα με το Συμβούλιο της Επικρατείας θα πρέπει να λάβει υπόψη του τις προτάσεις του ΤΠΣ στο στάδιο που αυτές θα βρίσκονται κατά τη δημόσια διαβούλευση του ΕΣΧΑΣΕ».
Σε κάθε περίπτωση, προσθέτει η εταιρεία, «η προτεινόμενη επένδυση έχει βασιστεί στο μοντέλο ήπιας επέμβασης με χαμηλό συντελεστή δόμησης και ελάχιστη δόμηση σε σχέση με το σύνολο της έκτασης». Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει, η έκταση της επένδυση καλύπτει μόλις το 0,52% της επιφάνειας της Ίου – και το 52% του ακινήτου έχει δεσμευτεί σε ζώνη προστασίας «όπου απαγορεύεται οποιαδήποτε δόμηση».
Οι δύο οργανώσεις στο σχόλιο τους χαρακτηρίζουν επιπλέον «πλημμελή» τη ΣΜΠΕ καθώς εκτιμά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των τριών στρατηγικών επενδύσεων του ομίλου Μιχαλόπουλου «αποσπασματικά για κάθε μια από αυτές και όχι συνολικά και για τις τρεις μαζί». Αυτό, όπως σημειώνεται, παρ’ ότι «οι ίδιες οι μελέτες παρουσιάζουν τις τρεις επενδύσεις όχι ως μεμονωμένα σχέδια, αλλά ως ένα ενιαίο, συνολικό, σχέδιο που αποβλέπει στην “πρότυπη” τουριστική ανάπτυξη του νησιού».
Επιπλέον, στηλιτεύουν ως εσφαλμένη τη μελέτη Φέρουσας Ικανότητας που έχουν υποβάλλει οι μελετητές της ΣΜΠΕ, αναφέροντας ότι «στους δείκτες τουριστικών μεγεθών ανά πληθυσμό, η Ίος βρίσκεται κοντά στα επίπεδα της Μυκόνου και της Θήρας, δηλαδή νησιών που είναι ήδη κορεσμένα τουριστικά». Προσθέτουν δε ότι με την υλοποίηση των τριών στρατηγικών επενδύσεων «θα δημιουργηθούν πρωτοφανείς συνθήκες μονοπωλιακής εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων του νησιού και αποκλεισμού κατοίκων και επισκεπτών από την απόλαυσή τους».
Το επίμαχο Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών
Λίγες εβδομάδες μετά την έγκριση του τροποποιημένου σχεδίου για την Κουμπάρα από τη ΔΕΣΕ, η 105 ΑΕ υπέβαλλε Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών. Σύμφωνα με το έγγραφο που υπέβαλε στη γενική γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, στη γενική διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του ΥΠΕΝ και στην αρμόδια περιφερειακή σύμβουλο Ελισάβετ Χωριανοπούλου, στόχος της είναι «η πλήρης συμμόρφωση και αποκατάσταση των φερόμενων περιβαλλοντικών παραβάσεων που έχουν καταγραφεί κατά τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις», και για τις οποίες είχε επιβληθεί, με μεγάλη καθυστέρηση, το πρόστιμο των 132.000 ευρώ.
Παρ’ ολ’ αυτά, η 105 ΑΕ εκτιμά στο έγγραφο ότι μία σειρά από διαπιστωθείσες παραβάσεις δεν χρήζουν διορθωτικών ενεργειών. Μεταξύ αυτών, οι «αυθαίρετες παρεμβάσεις στον αιγιαλό λόγω κατασκευής των γεφυρών σύνδεσης της Χερσονήσου Διακοφτό με την περιοχή Κουμπάρα Ίου με τεχνικά χαρακτηριστικά διαφορετικά από τα προβλεπόμενα από την εγκριθείσα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων»· η φύτευση ξενικών δέντρων· η παρεμπόδιση του ελέγχου των επιθεωρητών· ο εκπρόθεσμος ορισμός προσώπου αρμοδίου για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων· οι αυθαίρετες επεμβάσεις εντός ζώνης αιγιαλού και παραλίες (ξύλινη πέργκολα, πεζούλια, BBQ, κτίριο αποχωρητηρίων)· η κατασκευή δεξαμενών λαξεμένων στο βράχο· η παράλειψη ειδοποίησης των Εφορειών Αρχαιοτήτων (συμπεριλαμβανομένων των Ενάλιων) πριν την έναρξη εργασιών· και η διαμόρφωση της ακτής μπροστά από το εστιατόριο Erego με λεπτόκοκκο υλικό.
Το Erego Beach Club Restaurant στην παραλία Κουμπάρα. [luxurious.com]
Απαντώντας στο Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών (ΠΔΕ), η αρμόδια περιφερειακή σύμβουλος Ελισάβετ Χωριανοπούλου ανέφερε ότι η ακύρωση από το ΣτΕ της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) για το ΣΤΚ στην Κουμπάρα σημαίνει ότι «παρέλκει ως αλυσιτελής η έγκριση σχετικού σχεδίου ΠΔΕ για το σύνολο των παραβάσεων οι οποίες τελέστηκαν και ελέγχθηκαν καθ’ όν χρόνο ήταν σε ισχύ η ΑΕΠΟ». Με άλλα λόγια, η ακυρωτική απόφαση είχε, κατά τη Χωριανοπούλου, την παράδοξη συνέπεια να απαλλάσσει τον φορέα υλοποίησης της επένδυσης από σημαντικό μέρος των υποχρεώσεών της βάσει των ευρημάτων των ελέγχων. Η Χωριανοπούλου περιόρισε τις προς αποκατάσταση παραβάσεις σε τέσσερις, με ορίζοντα υλοποίησης 12 μήνες:
– Την απομάκρυνση της μεταλλικής προβλήτας (που όμως είχε ήδη γίνει).
– Την απομάκρυνση του λεπτόκοκκου υλικού μπροστά από το εστιατόριο Erego.
– Την «επαναφορά στην προτέρα κατάσταση» οριοθετημένου ρέματος της Κουμπάρας.
– Την απομάκρυνση των αδρανών υλικών κοντά στο εστιατόριο Ρathos.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση των «Βιώσιμων Κυκλάδων», η 105 ΑΕ, μέσω εκπροσώπου της, δηλώνει ότι η αποκατάσταση των ζημιών αυτών έχει «πλήρως ολοκληρωθεί» εντός της ορισθείσας προθεσμίας. Προσθέτει, δε, ότι μέσα από τη διαδικασία του ΠΔΕ «αποδείχθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες ότι τα θέματα που έχουν καταγραφεί σε αυτοψίες της διοίκησης, είτε αφορούν σε ασήμαντη περιβαλλοντική βλάβη, είτε δεν συνιστούν καν περιβαλλοντική παράβαση».
Σήμερα, ωστόσο, δεκαπέντε μήνες αργότερα, η αποκατάσταση του ρέματος καρκινοβατεί. Στις 18 Νοεμβρίου 2024, η Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Θήρας αδειοδότησε την 105 ΑΕ να εκτελέσει τα σχετικά έργα. Η άδεια αυτή ωστόσο ανακλήθηκε (απόφαση 1712/13.2.2025 της ΥΔΟΜ), γιατί προέκυψε – μετά από αυτοψία της γενικής διεύθυνσης υποδομών της Περιφέρειας – ότι η εταιρεία επιχείρησε να αποκαταστήσει μικρό μόνο μέρος της ζημιάς που έχει προκαλέσει στο ρέμα.
Θέσαμε ερωτήματα για τα ζητήματα αυτά στην Ελισάβετ Χωριανοπούλου, αλλά δεν λάβαμε απάντηση. Από την πλευρά της εταιρείας, αναφέρεται στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ότι γνωστοποιήθηκαν τα έργα στις αρμόδιες υπηρεσίες, τόσο τον Ιούνιο όσο και τον Οκτώβριο του 2024 – αλλά δεν εξηγεί γιατί ανακλήθηκε η άδεια.
Σημειώνεται ότι με την ίδια λογική η 105 ΑΕ είχε πετύχει (απόφαση Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, 13/2/2024) την ακύρωση του προστίμου των 81.900 ευρώ που επέβαλε το ΥΠΕΝ για τις παραβάσεις που εντοπίστηκαν το 2016. Το δικαστήριο έκρινε ότι η ακύρωση των ΚΥΑ του 2014 και του 2015 από το ΣτΕ καθιστούσε ως μη γενόμενες τις παραβάσεις. Το Δημόσιο έχει προσφύγει κατά της απόφασης.
Η 105 ΑΕ έχει προσφύγει επίσης έναντι του προστίμου των 132.000 ευρώ. Η υπόθεση δεν έχει ακόμα εκδικαστεί.
Τον Ιανουάριο του 2024, ο Σύνδεσμος Ιητών και το σωματείο Save Ios προσέφυγαν στη Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου κατά της απόφασης της Χωριανοπούλου για το ΠΔΕ. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου απέρριψε την προσφυγή για διαδικαστικούς λόγους. Τα δύο σωματεία προσέφυγαν τότε στη Δικαιοσύνη, ισχυριζόμενα ότι με τις αποφάσεις της Χωριανοπούλου και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης «υπονομεύεται η αποκατάσταση των φυσικών χαρακτηριστικών και των οικολογικών λειτουργιών της κρίσιμης παράκτιας ζώνης της περιοχής Κουμπάρα-Διακοφτό Ίου που διαταράχθηκαν σοβαρά από τις παράνομες επεμβάσεις της εταιρείας 105 ΑΕ».
Η υπόθεση εκδικάστηκε από το Τριμελές Πρωτοδικείο Σύρου τον περασμένο Νοέμβριο. Η ετυμηγορία ακόμα εκκρεμεί.
ΤΑ ΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ
Τον Ιούνιο του 2023, 13 μήνες μετά τη δημοσίευση της απόφασης του ΣτΕ, ο Σύνδεσμος Ιητών με επιστολή του στην Κτηματική Υπηρεσία Κυκλάδων ζητά την έκδοση πρωτοκόλλου κατεδάφισης της γέφυρας «και κάθε άλλης παράνομης κατασκευής της εταιρείας 105 ΑΕ στη θέση Κουμπάρα-Διακοφτό». Στις 11 Ιανουαρίου του 2024, ο Σύνδεσμος Ιητών και το Save Ios στέλνουν νέα επιστολή στην Κτηματική Υπηρεσία, σημειώνοντας: «Οφείλετε […] να προβείτε σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες αφενός για την απομάκρυνση από την κρίσιμη παράκτια ζώνη των αυθαιρέτων κατασκευών που σχετίζονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο με τις ακυρωθείσες πράξεις, αφετέρου για την αποκατάσταση του διαταραχθέντος ευαίσθητου παράκτιου οικοσυστήματος».
Έχοντας διενεργήσει αυτοψίες στην περιοχή τον Ιούνιο και τον Αύγουστο του 2023, στις 26 Ιανουαρίου 2024 η Κτηματική Υπηρεσία Κυκλάδων στέλνει επιστολή στη Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας του υπουργείου Οικονομικών ζητώντας οδηγίες για το πώς να κινηθεί. Έκτοτε δεν έχει υπάρξει κάποια άλλη εξέλιξη.
Η σύνοψη του Συνηγόρου
Την περασμένη εβδομάδα, εν τω μεταξύ, ο Συνήγορος του Πολίτη, που έχει ασχοληθεί διεξοδικά με την επένδυση στην Κουμπάρα καθώς «κλήθηκε να διαμεσολαβήσει κατόπιν αναφορών πολιτών σχετικά με πολεοδομικές και περιβαλλοντικές παραβάσεις» που «ανάγονται σε χρόνο που προσεγγίζει την εικοσαετία» στην περιοχή Κουμπάρα-Διακοφτό και στην περιοχή Παπά, εξέδωσε σύνοψη του αναλυτικού πορίσματος που δημοσίευσε λίγο πριν τα Χριστούγεννα σχετικά με τις καταγγελίες για τη δραστηριότητα των εταιρειών του Μιχαλόπουλου στην Ίο.
«Tο 2024, εκπονήσαμε και δημοσιοποιήσαμε ειδική έκθεση για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη στη χώρα», δηλώνει στις «Βιώσιμες Κυκλάδες» ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης. «Στην έκθεση υπογραμμίζεται, ότι – όπως και για κάθε οικονομικό κλάδο και δραστηριότητα – το ασφαλές, σταθερό και διαφανές πλαίσιο για την ανάπτυξη του τουρισμού αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ. Αυτό καταλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τον χωροταξικό σχεδιασμό, τις διαδικασίες αδειοδότησης και τους όρους δόμησης».
Και συνεχίζει: «Η συγκεκριμένη περίπτωση κατασκευής Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος και συνοδών έργων στην Ίο συμπυκνώνει σειρά παθογενειών που συναντώνται, δυστυχώς όχι σπάνια, στην ανάπτυξη τουριστικών μονάδων: υπέρβαση όρων δόμησης, εκ των υστέρων νομιμοποίηση/τακτοποίηση αυθαιρέτων, κατασκευές άνευ αδειοδότησης, προφανώς με τη προσδοκία της εκ των υστέρων νομιμοποίησης, έργα εκτός χωροταξικού σχεδιασμού, εκμετάλλευση υδάτινων πόρων άνευ σχετικής άδειας».
Στελέχη του Συνηγόρου πραγματοποίησαν επίσκεψη στο νησί τον Ιούνιο 2023, ενώ επισκέφθηκαν την Υπηρεσία Δόμησης Θήρας και συμμετείχαν σε σύσκεψη στην Ερμούπολη με τις συναρμόδιες υπηρεσίες. Σχετικό με το έργο των υπηρεσιών, παρ’ ότι «αποτιμάται ιδιαίτερα θετικά» στην πρόσφατη σύνοψη ότι υπήρξε σειρά παρεμβάσεων, εντούτοις σημειώνεται ότι «η υποστελέχωση των υπηρεσιών πεδίου οδηγεί στην αδυναμία διεξαγωγής τακτικών αυτοψιών». Παράλληλα «παρατηρείται υπέρμετρη καθυστέρηση στην επιβολή κυρώσεων, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση του ουσιαστικού ελέγχου των τελεσθεισών παρεμβάσεων».
Στις περιοχές ενδιαφέροντος, αναφέρει ο Συνήγορος, «προέκυψε δραστηριότητα για την τουριστική αξιοποίησή τους από ένα πλέγμα εταιρειών και φυσικών προσώπων που εκκίνησε με την έκδοση οικοδομικών αδειών περιορισμένης κλίμακας (αφορούσαν στην κατασκευή οικιών). Η οικοδομική δραστηριότητα εξελισσόταν επεκτεινόμενη, με προσθήκη νέων κτιρίων και λοιπές παρεμβάσεις (είτε με αναθεωρήσεις των αρχικών οικοδομικών αδειών είτε, κυρίως, καθ’ υπέρβαση αυτών), το σύνολο των οποίων φέρεται πλέον είτε ως νομιμοποιημένο είτε ως υπαχθέν σε καθεστώς τακτοποίησης. Η δομημένη επιφάνεια που προέκυψε στη μία περιοχή ενδιαφέροντος (Διακοφτό) είναι υπερτριπλάσια της αρχικά προβλεπόμενης».
Πανοραμική άποψη από την περιοχή της Κουμπάρας. Διακρίνεται στο βάθος η περιοχή του Φαναρίου και δεξιά τμήμα του Διακοφτού.
Ερωτήματα προκύπτουν, προσθέτει ο Συνήγορος, σχετικά «με τον χρόνο κατασκευής των υπερβάσεων αυτών (πριν ή μετά το 2011) και συνακόλουθα της δυνατότητας υπαγωγής τους σε καθεστώς τακτοποίησης. Σε κάθε περίπτωση η υλοποιημένη αυτή δόμηση πρέπει να συνυπολογιστεί σε περίπτωση επανένταξης της περιοχής σε στρατηγική επένδυση».
Στο πόρισμα του Δεκεμβρίου, ο Συνήγορος αναφέρει ότι οι αρχικές οικοδομικές άδειες προέβλεπαν για την χερσόνησο Διακοφτό «συνολική δόμηση και κάλυψη 395,55 τ.μ. Σύμφωνα με την από 19/03/2016 τεχνική έκθεση της εκμεταλλεύτριας εταιρείας η συνολική πραγματοποιημένη δόμηση είναι (μετά τις υπερβάσεις) 1.428,71 τ.μ., πλέον 4.092,68 τ.μ. (ημιυπαίθριοι χώροι, υπόγειοι βοηθητικοί χώροι, κολυμβητικές δεξαμενές, ασκεπείς δεξαμενές νερού, υπόγειες δεξαμενές νερού και πέργκολες) που νομιμοποιήθηκαν». Μάλιστα, στη νέα ΣΜΠΕ, η συνολική δόμηση στην κάποτε διώροφη κατοικία των 395 τ.μ. αναφέρεται ως 1.850,32 τ.μ.!
Η προσφυγή κατά της τακτοποίησης αυτής θα εκδικαστεί στις 6 Μαρτίου από το Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΣΥΠΟΘΑ) Β’ ΠΕ Κυκλάδων στη Σύρο.
Η 105 ΑΕ, στην επικοινωνία που είχαμε μαζί της, σημειώνει ότι «δεν συμφωνεί με το περιεχόμενο της εν λόγω καταγγελίας. Οποιαδήποτε δόμηση έχει λάβει χώρα επί τη βάσει οικοδομικών αδειών ή αδειών τακτοποίησης του ν. 4495/2017, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Σε κάθε περίπτωση, η εν λόγω καταγγελία θα αξιολογηθεί και κριθεί από το αρμόδιο διοικητικό όργανο στο οποίο έχει υποβληθεί».
Στη σύνοψη προ δύο εβδομάδων, ο Συνήγορος παρατηρεί ότι «ανεξαρτήτως της εκ των υστέρων τακτοποίησης ή άλλως νομιμοποίησης, οι παρεμβάσεις κατά παράβαση του θεσμικού πλαισίου έχουν ως αποτέλεσμα την υλοποίησή τους χωρίς τις απαραίτητες εκ των προτέρων εγκρίσεις (π.χ. αρχιτεκτονικού ελέγχου δεδομένου ότι η Ίος είναι χαρακτηρισμένη ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους)».
Σύμφωνα με την εκτίμηση του Συνηγόρου του Πολίτη, πάντως, παρά την ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ, «από τη στιγμή που το συγκεκριμένο Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα έχει χαρακτηριστεί ως στρατηγική επένδυση μπορεί να χωρέσει εκ νέου παραχώρηση αιγιαλού για την κατασκευή έργου, δεδομένου ότι η σχετική παρέμβαση (κατασκευή γέφυρας) έχει θεωρηθεί (απόφαση γενικού γραμματέα Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων) ασήμαντη περιβαλλοντική βλάβη».
Το πιεστικό ζήτημα του νερού
Τέλος, ιδιαίτερα κρίσιμο, προσθέτει ο Συνήγορος, είναι «να ελεγχθούν οι υπάρχουσες (αδειοδοτημένες και μη) γεωτρήσεις στις περιοχές ενδιαφέροντος, ώστε να εξασφαλισθεί ότι οι απολήψεις είναι σε συμφωνία με την επάρκεια των υπόγειων υδατικών πόρων, δεδομένης της σοβαρής λειψυδρίας που παρατηρείται στην Ίο».
Όπως σημειώνει το πόρισμα του Συνηγόρου σχετικά με την έκταση της στρατηγικής επένδυσης στην Κουμπάρα, «κατά τη διενέργεια αυτοψίας του Γραφείου Περιβάλλοντος και Υδροοικονομίας Θήρας με τη συνεργασία Επιθεωρητή του ΥΠΕΝ εντοπίστηκαν δύο γεωτρήσεις κατάντι της κολυμβητικής δεξαμενής του εστιατορίου Erego και κατάντι της κλίμακας εισόδου στο εστιατόριο. Ζητήθηκε να προσκομιστούν σχετικές άδειες. Ωστόσο, έως σήμερα, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η αδειοδότηση των συγκεκριμένων γεωτρήσεων».
Σύμφωνα με πληροφορίες των «Βιώσιμων Κυκλάδων», έχει καταλογιστεί πρόστιμο για τις συγκεκριμένες γεωτρήσεις από τη Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ύψους 4.000 ευρώ.
Η εταιρεία απαντά ότι «δεν πρόκειται για γεωτρήσεις, αλλά για σωλήνα υποδοχής δικτύων κοινής ωφέλειας, ο οποίος κατασκευάστηκε στο παρελθόν ως συνοδό έργο στο πλαίσιο της έγκρισης του ΣΤΚ με την ΚΥΑ του 2014. «Η καταγραφή που έχει λάβει χώρα σε αυτοψία περί γεωτρήσεων δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα», σημειώνεται.
Κεντρική εικόνα: Η βραχονησίδα Διακοφτό. [Save Ios]
Ακολουθήστε το naxostimes.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
One Comment