Πολύς λόγος γίνεται το τελευταίο διάστημα για το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία με αφορμή το νέο Πρόγραμμα Σπουδών του ΥΠΠΕΘ. Κοινός τόπος, οι επιθέσεις που δέχεται ο Υπουργός Παιδείας ένθεν κακείθεν από ειδικούς και μη για τις αλλαγές που έρχονται στο μάθημα, που, κατά τη γνώμη των επικριτών του, σκοπό έχουν την αλλοίωση και απομάκρυνσή του από την ορθόδοξη παράδοση και Εκκλησία και τη μετατροπή του σε θρησκειολογία.
Ξεκινώντας από τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, κ. Ιερώνυμο, που ειρήσθω εν παρόδω, θεωρώ ένα φωτισμένο και μετριοπαθή Ιεράρχη και πηγαίνοντας σε πιο ακραίες φωνές μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας, όπως ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος, που έδωσε εντολή στους ιερείς της Μητροπόλεώς του να χτυπήσουν πένθιμα τις καμπάνες των ενοριακών ναών και εισηγήθηκε στον Αρχιεπίσκοπο να κηρύξει την Εκκλησία «εν διωγμώ». Στο όλο θέμα πήρε θέση συλλογικά και η συνδικαλιστική παράταξη ΔΑΚΕ καθηγητών, όπου, στην ανακοίνωση που εξέδωσε, κάνει λόγο για «οργανωμένο σχέδιο απαξίωσης και συκοφάντησης της Εκκλησίας, υπονόμευσης της έννοιας του Έθνους, σκοτεινά σχέδια του Υπουργού Παιδείας που έχει αναγάγει σε υπ. αριθμ. έναν εχθρό την Ορθοδοξία».
Όσο και να διαφωνεί κανείς σε διάφορα θέματα με τον Νίκο Φίλη, τον πάλαι ποτέ Γραμματέα της σπουδάζουσας ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος και επικεφαλής της συνδικαλιστικής παράταξης «Δημοκρατικός Αγώνας» μέσα στα φοιτητικά αμφιθέατρα της δικής μου – μακρινής πλέον – εποχής, δεν μπορεί να δεχτεί μισαλλόδοξες φωνές που μας θυμίζουν Μεσαίωνα και Ιερά Εξέταση στη Δύση, που βλέπουν φαντάσματα και μάγισσες πίσω από κάθε κίνηση εκσυγχρονισμού και ανανέωσης της εκπαίδευσης και της συμπόρευσης του ΜτΘ με τις ανάγκες της πολυπολιτισμικής πλέον κοινωνίας μας. Οι φωνές αυτές ηθελημένα είτε αθέλητα, ρίχνουν νερό στον μύλο των πιο συντηρητικών κύκλων και καλλιεργούν άκριτα ακροδεξιές και φασιστικές απόψεις και συμπεριφορές.
Ταπεινή μου άποψη είναι – μέσα σε ένα πλαίσιο δημοκρατικού διαλόγου για το όλο θέμα και κατόπιν επισταμένης μελέτης του νέου ΠΣ του ΜτΘ- ότι το μάθημα όχι μόνο δε θίγεται , αλλά αντίστροφα ισχυροποιείται και εδραιώνεται αναβαθμισμένο δίπλα στα υπόλοιπα μαθήματα. Μέσα από την υπουργική απόφαση που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με αρ. φύλλου 2920/13-9-2016 (τεύχος δεύτερο) διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι «διαμορφώνεται ένα ΠΣ το οποίο έχει ως επίκεντρο τη θρησκευτική παράδοση του τόπου, την παράδοση της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας» (σελ. 30860 ΦΕΚ) . Επίσης, αναφέρεται ότι «φυσικά δεν είναι δυνατόν στο ελληνικό σχολείο να μην είναι κεντρικός ο λόγος της Ορθόδοξης Θεολογίας και παράδοσης» και ακόμη ότι «το νέο ΠΣ του ΜτΘ, έχει ως επίκεντρο την Ορθόδοξη Παράδοση, αλλά διαφοροποιείται από την κατήχηση, διασώζει εύλογες και αναγκαίες ισορροπίες ανάμεσα στο οικείο και στο έτερο, χωρίς να μετατρέπει το μάθημα σε Θρησκειολογία» (σελ. 30861 ΦΕΚ).
Επομένως , για μένα, τον άοκνο εργάτη της θεολογικής διδασκαλίας για τριάντα περίπου χρόνια, μπαίνουν τα εξής ζητήματα τα οποία ισχυροποιούν και αναβαθμίζουν το μάθημα και που θα έπρεπε να έχουν την αμέριστη συμπαράσταση ολόκληρου του θεολογικού και εκκλησιαστικού κόσμου:
α) Το μάθημα παραμένει υποχρεωτικό, όπου «η συμμετοχή όλων των παιδιών χωρίς καμιά διάκριση και ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη δέσμευσή τους θεωρείται αυτονόητη όσο και αναγκαία» (σελ. 30859 ΦΕΚ 2920/13-09-2016). Άρα, σενάρια περί προαιρετικότητας του μαθήματος που κατά καιρούς ερχόταν στο φως της δημοσιότητας δεν υφίστανται πλέον.
β) Ουσιαστικά καταργούνται οι όποιες απαλλαγές από το μάθημα για λόγους συνείδησης (θρησκευτικής, ιδεολογικής, φιλοσοφικής κ.ά.), εφόσον «στοχεύει στην εξασφάλιση θρησκευτικής εκπαίδευσης σε όλους τους μαθητές, χωρίς εξαιρέσεις» (σελ 30860 ΦΕΚ).
γ) Οι ώρες διδασκαλίας παραμένουν ως έχουν χωρίς καμία μείωση, τουλάχιστον σε όλες τις τάξεις της Β/θμιας Εκπαίδευσης (Γυμνάσιο – Λύκειο).
δ) Εξακολουθεί να διδάσκεται από τους ίδιους εκπαιδευτικούς (θεολόγους καθηγητές στη Δ.Ε. με κατάρτιση από τις θεολογικές σχολές ομολογιακού τύπου).
ε) Τα σχολεία συνεχίζουν να συμμετέχουν όπως γινόταν πάντοτε σε εκκλησιασμούς ανά τακτά χρονικά διαστήματα, σε τοπικές γιορτές και πανηγύρια, σε εκδηλώσεις με αφορμή τα Χριστούγεννα, το Πάσχα κ. ά., με αποτέλεσμα το μπόλιασμα των μαθητών με την ορθόδοξη πίστη και παράδοση.
στ) Με το νέο ΠΣ, το μάθημα βγαίνει από τη ναφθαλίνη δεκαετιών, γίνεται πλέον πιο ελκυστικό και ενδιαφέρον. Το άνοιγμά του στις χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης, αλλά και στις άλλες κυρίως μονοθεϊστικές θρησκείες, το καθιστούν σύγχρονο και σημαντικό και θεωρώ πως θα ξεφύγει από την ανυποληψία γονιών και μαθητών που ισχύει σε μεγάλο βαθμό σήμερα. Ίσως είναι και η τελευταία του ευκαιρία…
ζ) Εξάλλου, πέρα από τη διεθνώς διαπιστωμένη επιστημονική άποψη ότι ένα ΜτΘ το οποίο περιορίζει τη γνώση των μαθητών στη δική τους, αποκλειστικά και μόνο, θρησκευτική παράδοση έχει πλέον φθάσει στα όριά του, πρακτικά αποδεικνύεται από την αντίδραση και την αμφισβήτηση των εφήβων – μαθητών σε παραδομένες αξίες, που πολλές φορές οδηγούν στην άρνηση και απαξίωση της πίστης, επομένως, σε αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα μέσω της κατήχησης.
Καταθέτοντας, λοιπόν, τις παραπάνω απόψεις μου στον υφιστάμενο δημοκρατικό διάλογο για το μάθημα των Θρησκευτικών, και, για να προλάβω τους όποιους «καλοθελητές» που μπορεί να με κατηγορήσουν ως αλλόθρησκο, άθεο, συνοδοιπόρο των «εχθρών του έθνους, της πατρίδας και της πίστης», τυφλωμένοι ίσως από το φανατισμό και το μίσος τους προς την αντίθετη άποψη:
Δηλώνω ξεκάθαρα ότι από μικρό παιδί γαλουχήθηκα μέσα στην οικογένειά μου, μέσα στα σχολειά, μέσα στην κοινωνία, με τις αρχές και τις αξίες του γνήσιου χριστιανισμού, που απορρέουν από τη ζωή και τη δράση του Ιησού Χριστού, καθώς και από τους αγώνες των πρώτων Χριστιανών για ισότιμη συμμετοχή, χειραφέτηση, ανεξιθρησκία, αλληλεγγύη, κοινωνική πρόνοια, στήριξη των αδυνάτων, για να γίνει πράξη μέσα στην κοινωνία η ρήση: «ο καθένας, σύμφωνα με τις δυνατότητές του, προς τον καθένα, ανάλογα με τις ανάγκες του».
Καταλήγοντας σε αυτήν μου την παρέμβαση, σημειώνω ότι θεωρώ την Ορθόδοξη Παράδοση ως αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητάς μας, για την οποία διαπιστώνω πως σε καμιά περίπτωση το νέο ΠΣ για την αναμόρφωση και εκσυγχρονισμό του ΜτΘ ούτε θέλει , αλλά ούτε και μπορεί να αλλοιώσει.
Ματθαίος Ι. Χατζηπέτρος
Καθηγητής Θεολόγος Μ.Ε.
Διευθυντής Γυμνασίου Βίβλου Νάξου
